16 Μάη 1948: Η δολοφονία Πολκ και η σκευωρία ενάντια στον ΔΣΕ και το ΚΚΕ

Ο εμφύλιος πόλεμος τους πρώτους μήνες του 1948, είναι στη μεγαλύτερη ένταση. Μόλις έχει ιδρυθεί η «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» (του «βουνού»), με πρόεδρο τον Μάρκο Βαφειάδη. Οι αντάρτες χτυπούν ακόμα και 8 χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη. Οι  εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του κυβερνητικού στρατού ενάντια στο ΔΣΕ, στη «Μουργκάνα» και στη Στερεά Ελλάδα, πέφτουν στο κενό.  

Ο Τζώρτζ Πολκ, 35 χρονών, ήταν Αμερικανός δημοσιογράφος του CBS, για την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή. Χωρίς να είναι καθόλου φιλοκομουνιστής, καταδίκαζε έντονα και την ελληνική κυβέρνηση ως υπεύθυνη για τη φτώχεια και τη μιζέρια της χώρας και ασκούσε κριτική στην Ουάσιγκτον για τη στήριξη ενός τόσο διεφθαρμένου καθεστώτος. Έφτασε στη Θεσσαλονίκη στις 7 Μαΐου του 1948 με  σκοπό προωθηθεί στην Πίνδο, για να συναντήσει και να πάρει συνέντευξη από τον ηγέτη του ΔΣΕ Μάρκο Βαφειάδη. Μια μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία που θα έφερνε την κυβέρνηση σε δύσκολη θέση και θα έδειχνε παγκοσμίως το πρόσωπο των ανταρτών, τις καταγγελίες τους και τις προτάσεις τους για ειρήνευση, αμνηστία κλπ. Τα ίχνη του χάθηκαν την επόμενη μέρα. 

Τζωρτζ Πολκ

Το πτώμα του βρέθηκε στις 16 Μαΐου του 1948, να επιπλέει στο Θερμαϊκό, με χέρια και τα πόδια δεμένα και μια σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Η είδηση φυσικά κάνει τον γύρο του κόσμου σαν πολιτική δολοφονία κι επιβάλει γρήγορη απάντηση.

Μοναδικοί που φαινόταν να έχουν κίνητρο, ήταν η ελληνική κυβέρνηση και οι προστάτες της ΗΠΑ και Βρετανία, που δεν ήθελαν να ακουστεί η φωνή του ΔΣΕ από ένα μεγάλο αμερικανικό μέσο, που θα αποκάλυπτε στον έξω κόσμο τα φασιστικά εγκλήματα του αστικού κράτους στον Εμφύλιο. Το ΚΚΕ και η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, κατάγγελλαν σαν υπεύθυνη για τη δολοφονία του Πολκ, σπείρα παρακρατικών δολοφόνων που καθοδηγείται από την ειδική Ασφάλεια της Θεσσαλονίκης, με στόχο να ματαιωθεί η επίσκεψη του Πολκ στην Ελεύθερη Ελλάδα.

Η σκευωρία στήνεται αμέσως. Οι Αμερικανοί κι οι Βρετανοί πιέζουν την ελληνική κυβέρνηση για γρήγορα και θεαματικά αποτελέσματα, ενώ δημόσια καθοδηγούν τις «έρευνες» κι επιβάλλουν λογοκρισία στα διεθνή ΜΜΕ. Ο εκδότης της «Καθημερινής» Γ. Βλάχος, έγραφε σε κύριο άρθρο του: «Ύψιστε Θεέ, δώσε να είναι οι δολοφόνοι κομμουνισταί, διότι εχαθήκαμε αν δεν είναι». Ακολουθεί το στήσιμο μιας ακόμα προβοκάτσιας σε βάρος του ΚΚΕ, από τους μηχανισμούς του ελληνικού κράτους και του παρακράτους, το παλάτι και τις Αγγλοαμερικανικές μυστικές υπηρεσίες. 

Επίσημη θεωρία ήταν ότι ο Πολκ είχε δολοφονηθεί από τους κομμουνιστές, για να δυσφημήσουν στα μάτια της αμερικανικής κοινής γνώμης την ελληνική κυβέρνηση. Σαν «εκτελεστές» κατηγορούνται τα στελέχη του ΚΚΕ, Αδάμ Μουζενίδης μέλος της Κ.Ε. και Βαγγέλης Βασβανάς. Συνεργός τους σύμφωνα με τις αρχές, ο φιλοκομουνιστής δημοσιογράφος της εφημερίδας «Μακεδονία», Γρηγόρης Στακτόπουλος. Όμως ο Μουζενίδης είχε σκοτωθεί πολεμώντας στο βουνό ένα μήνα πριν τη δολοφονία του Πολκ. Ενώ ο Βασβανάς, αποδεδειγμένα, δεν ήταν στη Θεσσαλονίκη τότε. Οπότε… την πλήρωσε ο Στακτόπουλος, που πάνω του όρμησαν όλα τα κοράκια και του έφτιαξαν το προφίλ του «κομμουνιστή δολοφόνου».

Παράλληλες έρευνες διενέργησε ο Τζέιμς Κέλις, για λογαριασμό του δικηγορικού γραφείου της Νέας Υόρκης Ντόνοβαν, με διασυνδέσεις με την αμερικανική κυβέρνηση. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «οι αντάρτες δεν είχαν τη δυνατότητα να διαπράξουν αυτό το έγκλημα» και επιρρίπτει την ευθύνη της δολοφονίας σε δεξιούς παρακρατικούς κύκλους. Η έρευνα αυτή διακόπηκε κι ο ίδιος ανακλήθηκε στις ΗΠΑ.

Ο Γρηγόρης Στακτόπουλος στη δίκη

Η «ομολογία» του Στακτόπουλου ήταν αποτέλεσμα βασανιστηρίων κατά την ανάκριση. «Ο Στακτόπουλος μεταφέρθηκε στη Γενική Ασφάλεια όπου, έπειτα από μακρά ανάκριση από τον Μουσχουντή, αλλά και βασανιστήρια, ομολόγησε ότι είχε συνοδεύσει τον Πολκ και δύο γνωστούς κομμουνιστές, κατά τη νύκτα, σε μια βάρκα όπου ο Αμερικανός δημοσιογράφος δολοφονήθηκε και πετάχτηκε στη θάλασσα». (Καθημερινή 28/5/18). Την «ομολογία κατόπιν βασανισμού» αναγνώρισε πολύ αργότερα κι ο αντιεισαγγελέας Καφίρης. 

Η «δίκη» ήταν παρωδία. Πρόθεση της κυβέρνησης ήταν να καταδικάσει τους κομμουνιστές και τον Δημοκρατικό Στρατό για να καταδείξει ότι οι μαχητές και οι οπαδοί τους δεν ήταν παρά απλοί δολοφόνοι. Ο Στακτόπουλος παρουσιάστηκε ως στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος που παρέσυρε τον Πολκ στον θάνατο ακολουθώντας εντολές. Η κατηγορία βασίστηκε αποκλειστικά στην «ομολογία» του. 

Η ποινή του Στακτόπουλου ήταν ισόβια δεσμά. Οι δύο υποτιθέμενοι σύντροφοί του – φυσικοί αυτουργοί του φόνου (ο νεκρός Μουζενίδης κι ο απών Βασβανάς) καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο. Η ποινή του Στακτόπουλου μειώθηκε το 1956 και τελικά απελευθερώθηκε το 1960.

Στο βιβλίο του «Υπόθεση Πολκ. Η προσωπική μου μαρτυρία», που εκδόθηκε το 1984, ο Στακτόπουλος ανακάλεσε την ομολογία του και έδωσε λεπτομέρειες για τα βασανιστήριά του, κατονομάζοντας και ορισμένους από τους βασανιστές του, μεταξύ των οποίων ο Ευθύμιος Καμουτσής, που ενεπλάκη αργότερα στη δολοφονία του Λαμπράκη.

4 αιτήσεις αναψηλάφησης της δίκης, έκαναν ο Στακτόπουλος το 1977, αλλά και η χήρα του (εκείνος πέθανε το 1998) το 1999, 2002, 2004. Όλες απορρίφθηκαν, παρά τα συντριπτικά αποκαλυπτικά στοιχεία που βγήκαν στο μεταξύ στο φως. 

Ο αντιεισαγγελέας Αθανάσιος Καφίρης, ήταν εισαγγελέας στην εκδίκαση της τελευταίας αίτησης αναψηλάφησης. Παραιτήθηκε πριν την ολοκλήρωση της δίκης, αλλά στην εισήγησή του που διαβάστηκε τάχθηκε υπέρ της αποδοχής της αίτησης αναψηλάφησης της δίκης. Με την πρότασή του ζητούσε να ακυρωθεί η καταδικαστική απόφαση και να ξαναγίνει η δίκη, επειδή έχουν προκύψει νεότερα στοιχεία και αποδείξεις που ήταν άγνωστα στους δικαστές, όταν είχαν δικάσει το 1949.

Τα νεότερα στοιχεία που παρουσίασε ήταν : 

1.Η ομολογία του Στακτόπουλου ήταν προϊόν ψυχικής και σωματικής βίας που του ασκήθηκε από τα αστυνομικά όργανα.

2.Ο Στακτόπουλος δεν είχε κανένα λόγο να αναμειχθεί, ως διερμηνέας, αφού οι φερόμενοι ως δολοφόνοι μιλούσαν κι αυτοί Αγγλικά. 

3.Η αναζήτηση των ενόχων στο χώρο του ΚΚΕ ήταν λανθασμένη ή επιλέχτηκε σκόπιμα από τις ανακριτικές αρχές, καθώς το ΚΚΕ όχι μόνο δεν είχε κανένα συμφέρον να σκοτώσει τον Πολκ, αλλά αντίθετα, το διευκόλυνε να προστατευτεί ο Αμερικανός δημοσιογράφος για να πάρει συνέντευξη από τον Μάρκο Βαφειάδη.

4.Αποκάλυπτε ότι αυτή «η «κομμουνιστική» κατεύθυνση της έρευνας,  επιλέχτηκε εξ’ αρχής από τις αρμόδιες αρχές»… γιατί «Έτσι, θα μπορούσαν να κρατηθούν κάποιες αναγκαίες ανακριτικές ισορροπίες και να ικανοποιηθεί η εξεγερμένη κοινή γνώμη των ΗΠΑ».

5.Ο Μουζενίδης που κατηγορήθηκε από την αρχή ως φυσικός αυτουργός της δολοφονίας Πολκ είχε σκοτωθεί σε μάχη την περίοδο του Εμφυλίου ένα μήνα πριν από το φόνο του Αμερικανού δημοσιογράφου. Ενώ και ο φερόμενος συναυτουργός της δολοφονίας Βασβανάς δε βρισκόταν ούτε θα μπορούσε να βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη εκείνη την περίοδο.

Στο σχετικό βιβλίο του, «Η υπόθεση Πολκ-Στακτόπουλου, μια ανθρώπινη και δικαστική τραγωδία» (2008), ο Καφίρης στηλιτεύει την απόφαση του 1949 αλλά και τη στάση των δικαστών που απέρριψαν τις τέσσερις αιτήσεις για αναθεώρηση της δίκης. Καυτηριάζει το νομικό σύστημα της χώρας και τους δικαστές που είναι σκληροί απέναντι στους αδύνατους, αλλά είναι δειλοί και υποκύπτουν στις ξένες πιέσεις. 

Πολλά ακόμα βιβλία γράφτηκαν για το θέμα. Το συμπέρασμα πανομοιότυπο. Όλοι συμφωνούν ότι ο Στακτόπουλος δεν είχε την παραμικρή ανάμιξη στη δολοφονία Πολκ και ότι ήταν θύμα μιας καλοστημένης συνωμοσίας μεταξύ μυστικών υπηρεσιών (ελληνικών, βρετανικών και αμερικανικών) για να αποδοθεί το έγκλημα στους κομμουνιστές. Κι όπως λέει ο συγγραφέας (Έντμουντ Κίλι στο βιβλίο του «The Salonica Bay Murder»), μετά τη δολοφονία του Πολκ και τη δίκη που ακολούθησε, περιορίστηκε και τελικώς σίγησε στην Αμερική κάθε κριτική εναντίον του «διεφθαρμένου βασιλικού καθεστώτος στην Ελλάδα» και της υποστήριξης που του παρείχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. 

Το κερασάκι στην τούρτα της προβοκάτσιας, είναι ότι η CIA «έχασε όλα τα έγγραφα της υπόθεσης» και κατέστρεψε το φάκελο της υπόθεσης Πολκ «σύμφωνα με τις διαδικασίες». Απόδειξη προς κάθε δύσπιστο της εμπλοκής της, στην οργάνωση της εκτέλεσης Πολκ και στην όλη συνομωσία, από την πρώτη στιγμή και όλα τα επόμενα χρόνια.

Τον επίλογο – κοινό «πόρισμα» όλων των ερευνητών, μπορείτε να τον διαβάσετε ακόμα και στη «Wikipedia»: «Αν και οι ελληνικές αρχές έκλεισαν την υπόθεση χωρίς να αποκαλυφθούν οι πραγματικοί δράστες, νεότερα στοιχεία και δημοσιογραφικές έρευνες έδειξαν πως πίσω από τη δολοφονία βρίσκονταν μυστικές υπηρεσίες με ανάμειξη Αμερικανών ή Άγγλων πρακτόρων». 

Κάποιοι αναφέρουν και συγκεκριμένα ονόματα γι’ αυτές τις «μυστικές υπηρεσίες»: «Όπως απέδειξαν οι νεότερες έρευνες, τον Τζορτζ Πολκ σκότωσε ο Άγγλος πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις, Ράνταλ Κόουτς, ο οποίος και υπηρετούσε ως πρόξενος της Μ. Βρετανίας στη Θεσσαλονίκη. Την υπόθεση σκέπασαν τότε οι ελληνικές και οι αμερικανικές αρχές. Κύριος οργανωτής της συνωμοσίας εναντίον του Πολκ ήταν ο στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, συνταγματάρχης του αμερικανικού ΓΕΣ, Χάρβι Σμιθ». (Ριζοσπάστης).  

Αν πάντως θέλετε να συνεχίσετε την έρευνα, αρχίστε από

https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3629103
https://tvxs.gr/news/blogarontas/ypothesi-polk-i-alitheia-poy-enoxlei-akoma
https://www.kathimerini.gr/966292/gallery/epikairothta/ellada/h-ane3ixniasth-ypo8esh-polk
https://www.thessmemory.gr/%ce%b5%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%83-%ce%b1%ce%b9%cf%89%ce%bd%ce%b1%cf%83/%ce%b1%ce%bd%ce%b5%ce%be%ce%b9%cf%87%ce%bd%ce%af%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%b7-%ce%b1%ce%ba%cf%8c%ce%bc%ce%b7-%ce%b7-%ce%b4%ce%bf%ce%bb%ce%bf%cf%86%ce%bf%ce%bd%ce%af%ce%b1-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%ba-%ce%b1/
https://www.newsbeast.gr/weekend/arthro/5425674/o-mystiriodis-fonos-toy-tzortz-polk-to-1948-me-exilastirio-thyma-ellina-dimosiografo