27 Νοέμβρη 1943: Οι 19 ήρωες των φυλακών «Χατζηκώστα»

Από το κάτεργο του «Χατζηκώστα» στην Αθήνα, πήραν 19 αγωνιστές για το εκτελεστικό απόσπασμα, το απόγευμα στις 27 Νοέμβρη 1943. Ο υπενωμοτάρχης Φραντζεσκάκης με χωροφύλακες, 5 Γερμανούς των Ες-Ες και το διερμηνέα άνοιξαν τις πόρτες και άρχισαν να φωνάζουν ονόματα. Το μακάβριο προσκλητήριο των μελλοθανάτων συνέχισε ο υποδιευθυντής Σημαιάκης, με την εποπτεία του διευθυντή των φυλακών που ονομαζόταν από σύμπτωση Χατζηκώστας και που πίεζε να κάνουν γρήγορα. Ανάμεσα στους 19 ήταν άρρωστοι, φυματικοί, ανάπηροι του Αλβανικού Έπους. Όλοι με το μέτωπο ψηλά βγήκαν από τα κελιά τους για να μπουν στη σιδερόφραχτη κλούβα, που περίμενε. Πέντε Γερμανοί και δεκαπέντε ταγματασφαλίτες επέβλεπαν τη μεταγωγή τους.

Οι φυματικοί από τα μπουντρούμια των Μεταξά – Γλύξμπουργκ, ο γιατρός Ανδρεόπουλος και ο Σκαρέας, στελέχη του ΚΚΕ, έκαναν αιμοπτύσεις. Από τον παράλυτο ανάπηρο του ελληνοϊταλικού πολέμου Διονύση Γονατά πήραν και πέταξαν πέρα το αναπηρικό καρότσι και τον άφησαν να σέρνεται στο λασπωμένο έδαφος. Οι τσολιάδες με θηριωδία ξεκόλλησαν τα ξύλινα πόδια του επίσης ανάπηρου από την Αλβανία Ηλία Τζαμουράνη και τον πέταξαν μέσα στην κλούβα. Και η πομπή ξεκίνησε.

Σ’ όλη τη διαδρομή το απαίσιο μουγκρητό της κλούβας καθώς περνούσε μέσα από τους δρόμους της Αθήνας ανακατώνονταν με τον αχό του Εθνικού Ύμνου που τραγουδούσαν οι μελλοθάνατοι.

Η εκτέλεση έγινε στο Γουδί, που ήταν το «Χαϊδάρι» των ταγμάτων ασφαλείας, τόπος βασανιστηρίων και θανάτωσης αγωνιστών σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής.

Πρώτοι εκτελέστηκαν οι: Ανδρεόπουλος, Σκαρέας, Πολυγιαννάκης, Μαρκάτος, Κοιλάκος, Γρηγοριάδης και οι ανάπηροι της Αλβανίας Τζαμουράνης και Γονατάς, πρόεδρος και γραμματέας αντίστοιχα των αναπήρων. Τους δύο τελευταίους που ήταν χωρίς πόδια, ο πρώτος και παράλυτος ο δεύτερος, για να τους στήσουν όρθιους μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα χρειάστηκε να τους σφηνώσουν ανάμεσα σε ξύλα, καρέκλες και πέτρες.

Μετά από λίγα λεπτά εκτέλεσαν και τους άλλους 11. Ανάμεσά τους τον ενωμοτάρχη Γυφτάκη από τη Μερόπη Μεσσηνίας και το χωροφύλακα Καλαβέζιο από τα Σουδενά Καλαβρύτων, γιατί αρνήθηκαν «να ωμόσουν πίστιν και πειθαρχίαν εις τα διαταγάς» των κα-τακτητών. Δίνουμε παρακάτω, αυτούσια την ανακοίνωση του Γερμανού στρατηγού ΣΙΜΑΝΑ με την οποία διατάχθηκε η εκτέλεση των πατριωτών αγωνιστών, σε αντίποινα για το φόνο ταγματασφαλιτών και χωροφυλάκων που ήταν στην υπηρεσία των στρατευμάτων κατοχής.

Η ανακοίνωση δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στο φύλλο της Κυριακής με ημερομηνία 28.11.1943 και έχει ως εξής:

«Μολονότι δια της ανακοινώσεώς μου της 16ης-10-43 έκαμα γνωστόν την λήψιν αυστηρότατων μέτρων εις περίπτωσιν καθ’ ην κομμουνιστικά και αναρχικά στοιχεία ήθελον εξακολουθήση να επιτίθενται κατά Ελληνικών αστυνομικών οργάνων, εν τούτοις συνέβησαν διάφοροι επιθέσεις τελευταίως καθ’ ας εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν άνδρες της Ελληνικής αστυνομίας εκ μέρους κομμουνιστών. Ούτω εφονεύθη δια πυροβολισμού την 24-10-43 ο χωροφύλαξ Ευθυμιόπουλος. Εις Πάτρας εφονεύθη προ της οικίας του ο λοχαγός Αλεξόπουλος. Την 8-11-43 εφονεύθη πυροβοληθείς εις το χωρίον Δυρράχιον Πελοποννήσου ο λοχαγός Οικονομόπουλος. Την 9-11-43 εφονεύθησαν επίσης ο υπαξιωματικός της χωροφυλακής Φλογέρας και εις χωροφύλαξ εις Καλαμπάκαν. Την 18-11-43 ετραυματίσθη ο χωροφύλαξ Βελισσαρόπουλος. Είμαι διατεθειμένος να θέσω άνευ δισταγμού υπό την προστασίαν μου τους πατριωτικώς σκεπτομένους Έλλληνας, οι οποίοι όπως και ο Γερμανικός Στρατός αντιμετωπίζουν την κομμουνιστικήν τρομοκρατίαν και αγωνίζονται ούτω υπέρ των μοναδικών αξιών του Ευρωπαϊκού ως και του Ελληνικού πολιτισμού. Δι’ αυτό διέταξα ως αντίποινα δια τα τελευταία εγκλήματα τον τυφεκισμόν των κάτωθι κομμουνιστών:».

(Ακολουθούσαν τα ονοματεπώνυμα των παρακάτω πατριωτών – Μερικά στοιχεία των εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν και από άλλες πηγές):

ΒΕΝΤΟΥΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ. Γεννήθηκε στην Κίμωλο, το 1917. Κάτοικος Αθήνας (οδός Πάδου 25).

ΠΕΤΡΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ. Από την Αταλάντη. Γεννήθηκε το 1911. Δημ. υπάλληλος. Κάτοικος Αθήνας.

ΔΟΥΚΑΣ ή ΔΟΥΝΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Από την Αθήνα. Φοιτητής. Γεννήθηκε το 1923 (Αθήνα, Θησέως 7).

ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΥΡΟΣ. Γεννήθηκε στην Πάτρα. Ρολογάς (Κάτοικος Αθήνας, οδός Τζαβέλα 6).

ΓΕΩΡΓΟΥΣΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Από το Θούριο. Γεννήθηκε το 1909. Κάτοικος Αθήνας (οδός Καρανίκα 15).

ΑΝΔΡΕΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ του Παναγ. Από τα Σουδενά Καλαβρύτων. Γιατρός. Στέλεχος του ΚΚΕ.

ΓΟΝΑΤΑΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ του Αποστόλου. Δικηγόρος. Πρόεδρος του Συνδέσμου Αναπήρων Αλβανικού Μετώπου. Στέλεχος του ΚΚΕ. Κάτοικος Αθήνας.

ΜΑΡΚΑΤΟΣ ή ΜΑΡΚΑΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Σπύρου. Από την Κεφαλλονιά. Μικροπωλητής.

ΣΚΑΡΕΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ του Δημητρίου. Μέλος της ΕΠ της ΚΟΑ του ΚΚΕ. Παλιός εξόριστος στη Γαύδο. Από την Καλαμάτα. Τυπογράφος.

ΤΖΑΜΟΥΡΑΝΗΣ ΗΛΙΑΣ του Γιώργου. Γραμματέας του Συνδέσμου Αναπήρων Αλβανικού Μετώπου. Στέλεχος του ΚΚΕ.

ΓΥΦΤΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Θεοχάρη. Από τη Μερόπη Μεσσηνίας. Υπενωματάρχης. Διοικητής της φρουράς φυλακών «Χατζηκώστα».

ΓΙΑΤΡΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ του Δημητρίου. Από το Άργος. Επιπλοποιός. 37 χρόνων. Κάτοικος Αθήνας.

ΚΑΑΑΒΡΕΖΟΣ ΝΙΚΟΣ του Δημητρίου. Από τα Σουδενά Καλαβρύτων.

ΚΟΙΛΑΚΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ του Σταμάτη*. Κομμωτής. Από τον Πύργο Δείρου Μάνης. 35 χρόνων. Κάτοικος Αθήνας.

ΚΑΠΑΤΟΣ ΣΠΥΡΟΣ του Γεράσιμου. Εργάτης. Από την Κεφαλλονιά. 31 χρόνων. Κάτοικος Πειραιά.

ΣΤΡΑΓΚΑΣ ή ΣΤΡΑΓΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του Δημητρίου. Κάτοικος Πειραιά.

ΤΣΙλΙΒΟΣ ή ΣΑλΙΒΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ του Γιώργου. Από την Κρήτη. Στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Ανάπηρος του ελληνοϊταλικού πολέμου.

ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ του Δημητρίου. Δημόσιος υπάλληλος. 34 χρόνων. Καταγόταν από τη Σμύρνη. Κάτοικος Αθήνας.

ΠΟΛΥΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Γιάννη. Τραπεζικός υπάλληλος. 34 χρόνων. Από την Αθήνα.

(*Είχε κομμωτήριο στη γωνία των οδών Αγχιάλου και  Υπαπαντής στον Πειραιά. Μάλιστα η οδός Αγχιάλου είχε μετονομαστεί σε οδό Γιάννη Κοιλάκου με την απελευθέρωση, αλλά αυτό κράτησε μόνο για λίγους μηνες).

Και η ανακοίνωση έκλεινε με την ημερομηνία και την υπογραφή του αξιωματικού αρχιδήμιου: «Αθήναι, τη 27 Νοεμβρίου 1943. Ο ανώτατος αρχηγός Ταγμάτων Ασφαλείας και Αστυνομίας της Ελλάδος. Υπογραφή. ΣΙΜΑΝΑ. Διοικητής ταξιαρχίας Ες-Ες και αντιστράτηγος των οπλισμένων Ταγμάτων Ασφαλείας».

Έτσι άλλοι 19 ήρωες αγωνιστές έδωσαν το αίμα τους για την λευτεριά του λαού και της πατρίδας. Έπεσαν για να ανθίσει στη χώρα μας και πάλι η ζωή.

Οι φυλακές «Χατζηκώστα» (πηγή φωτογραφίας: atheofobos2.blogspot.gr)

Στις 27 Νοέμβρη 1943, οι κρατούμενοι αγωνιστές στις φυλακές «Χατζηκώστα» και μετά την εκτέλεση των 19, συνέχισαν την απεργία πείνας, που είχαν αρχίσει από μέρες.

Τη μέρα εκείνη ο θηριώδης διευθυντής Χατζηκώστας, διέταξε τη φρουρά να μπει στα κελιά των κρατουμένων και χρησιμοποιώντας βία, να τους αναγκάσει, έστω και πυροβολώντας εναντίον τους, να διακόψουν την απεργία πείνας. Η φρουρά αρνήθηκε να υπακούσει και τότε ο ίδιος ο Χατζηκώστας που οπλοφορούσε τράβηξε πιστόλι και σκότωσε «εν ψυχρώ» δύο κρατούμενους. Ο ένας ονομαζόταν ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ (;). Του άλλου δεν έγινε γνωστό κανένα στοιχείο.

Την ίδια μέρα, 27 Νοέμβρη 1943, οι ταγματασφαλίτες πήραν επίσης από την απομόνωση των φυλακών «Χατζηκώστα» που ήταν στο υπόγειο, άλλους 4 ανάπηρους της Αλβανίας και τους εκτέλεσαν χωριστά.

Αυτοί ήταν οι:

ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ
ΔΟΥΒΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
ΣΑΒΟΥΛΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ και
ΦΟΥΣΚΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ.

Πριν από την εκτέλεσή τους πρόλαβαν και έγραψαν στους τοίχους του υπογείου των φυλακών «Χατζηκώστα» που κρατούνταν τα εξής: «Ανδρικόπουλος Δημ. – Σαβουλίδης Γιάννης – Δούβης Γιώργος – Φουσκάκης Γιώργος, ανάπηροι. Μας πάνε για εκτέλεση». Σ’ άλλα σημεία έγραφαν: «Έτσι αμείβει η πατρίς τους ήρωές της, αναπήρους!». «Πατρίδα είναι οι δωσίλογοι ή το χώμα που υπερασπιστήκαμε και ποτίσαμε με το αίμα μας;». Από τα λόγια τους αυτά στον τοίχο της φυλακής έγινε γνωστή και η εκτέλεσή τους γιατί κανείς δεν την αντιλήφθηκε. Τέτοια μέτρα μυστικότητας είχαν πάρει.

*Έπεσαν για τη ζωή, εκδ. Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ