54 ήρωες απαγχονισμένοι στο Πικέρμι και 200 ήρωες εκτελεσμένοι στην Παλλήνη

Ο λόγος που γράφονται τα παρακάτω δεν είναι για να αποδείξουν ότι το «στρογγύλεμα» της ιστορίας που επιχειρήθηκε με το βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού είναι μια προσπάθεια διαστρέβλωσης των ιστορικών γεγονότων.

Ο λόγος είναι μόνος: Να μην ξεχάσουμε, να θυμίσουμε και να θυμηθούμε τι έγινε πριν από 73 χρόνια την περίοδο της κατοχής και της Αντίστασης αυτούς που έδωσαν το «παρόν» και έπεσαν στον αγώνα για να έχουμε σήμερα εμείς ελευθερία, αλλά και τη μνήμη άλλων πατριωτών που βρήκαν το θάνατο για την πατριωτική τους δράση, άδικα και παράλογα, σαν αντίποινα ένα μέτρο τόσο εγκληματικό, που μόνο ένας τέτοιος, σκληρός και αδίστακτος καταχτητής μπορούσε να σκεφτεί και να εφαρμόσει. Αναφερόμαστε πιο συγκεκριμένα στις 22 Ιουλίου του 1944 όπου στο Πικέρμι και στην Παλλήνη Αττικής (τότε Χαρβάτι), 54 πατριώτες, κρατούμενοι στις φυλακές Χαϊδαρίου και μαζί μ’ αυτούς ανύποπτοι κάτοικοι της περιοχής, καθώς και άλλοι πολίτες από την Αθήνα, που είχαν πάρει τους δρόμους από τη φοβερή πείνα που επέβαλαν οι καταχτητές στην κατοχή για να βρουν κάτι να φάνε, κρεμάστηκαν από τα πεύκα στο δρόμο κοντά στο Πικέρμι. Την ίδια μέρα, άλλοι 200 πατριώτες αντίστοιχα, που άλλοι πιάστηκαν σε μπλόκα κι άλλοι μεταφέρθηκαν και πάλι από το φοβερό στρατόπεδο Χαϊδαρίου, εκτελέστηκαν με το πιο φριχτά βασανιστήρια στο Λόφο του Λεβίδη, στην Παλλήνη.

Πρέπει, κι έχουμε καθήκον να μην ξεχνάμε, και να μην κάνουμε τη χάρη κανενός, οποιουδήποτε θέλει να ξεχάσουμε, αλλά να θυμόμαστε. Γιατί χρόνο με το χρόνο οι κρεμασμένοι του Πικερμιού όλο και περισσότερο ξεχνιούνται. Το ίδιο και οι εκτελεσμένοι στην Παλλήνη, τότε Χαρβάτι. Αυτοί μάλιστα δεν έχουν τάφο, γιατί οι ιδιοκτήτες του Λόφου, οι τοτινοί και οι σημερινοί, τουλάχιστον οι παλιοί, φρόντισαν σε καιρούς δύσκολους κοι ανώμαλους, να μεταφέρουν τα οστά τους σε άγνωστο κενοτάφιο. Αλλά και οι σημερινοί άρχοντες του τόπου, δείχνουν να αγνοούν αυτό το απάνθρωπο ολοκαύτωμα, κι έτσι δεν θέλησαν ή δεν τόλμησαν να βάλουν ένα σημάδι που να θυμίζει τη θυσία τους στον περίβολο ή μέσα στο Λόφο. Και βέβαια τώρα τα πάντα έχουν τελείως αλλάξει σ’ αυτό το σημείο της Παλλήνης. Το πιο θλιβερό όμως είναι πως με αυτόν τον τρόπο όλα μπαίνουν στην περιοχή της λήθης, όχι βέβαια ανεπαίσθητα, αλλά σιγά σιγά και προγραμματισμένα. Για να προετοιμάσουν τη νέα τάξη πραγμάτων που έχει δρομολογηθεί από πολύ καιρό τώρα, κι έχει σκοπό να μην έχουμε ιστορία και παρελθόν, αλλά να μια εύκολη, εύπλαστη ύλη, μια μάζα ανθρώπων χωρίς παρελθόν, καταγωγή, χαρακτηριστικά και Ιστορία. Για να της δίνουν όποιο σχήμα θέλουν και να την κάνουν ό,τι αυτοί θέλουν.

Τα γεγονότα:

Στις 8 Ιούλη 1944 ένα στέλεχος της Αντίστασης συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς μαζί με άλλους σ’ ένα έλεγχο ταυτοτήτων, κάπου μεταξύ Ραφήνας και Νέας Μάκρης. Όλους μαζί τους μεταφέρουν στον Μαραθώνα και έπειτα στη ναυτική βάση τους στην Αγία Μαρίνα, απέναντι από τα Στείρα. Το στέλεχος αυτό πρέπει να απελευθερωθεί πάση θυσία προτού φτάσει τις επόμενες μέρες στα περίφημα ανακριτικά γραφεία της γκεστάπο στην οδό Μέρλιν της Αθήνας. Γι’ αυτό αποφασίστηκε η απελευθέρωσή του από κλιμάκιο του ΕΛΑΣ της περιοχής που έδρευε στην Πεντέλη, πάνω από το νοσοκομείο της Νταού Πεντέλης. Η πληροφορία που είχε το κλιμάκιο αυτό ήταν πως στις 12 Ιουλίου το πρωί θα γινόταν η μεταγωγή και αποδείχτηκε ότι ήταν σωστή. Οι αντάρτες κρύφτηκαν στα σκοίνα πλάι στο δρόμο και όταν δόθηκε το σύνθημα χτύπησαν με τα όπλα τους το αυτοκίνητα της συνοδείας. Όμως αυτά τα αυτοκίνητα δεν είχαν τους κρατούμενους. Μπροστά πήγανε ένα μικρό επιβατικό με γερμανούς αξιωματικούς και πίσω ένα καμιόνι με ρυμουλκά που μετέφερε πολίτες από τη Ραφήνα. Νεκροί ήταν ο Γερμανός λιμενάρχης Ραφήνας, και ο λοχαγός διοικητής του «Οχυρού» της Ραφήνας όπως και ο οδηγός τους.

Το αντίποινα στο Πικέρμι και στην Παλλήνη έγινον 10 μέρες μετά, στις 22 Ιουλίου του 1944. Δηλαδή εν ψυχρώ, υπολογισμένα και εγκληματικά. Κι εδώ πρέπει να πούμε ότι αυτά τα αντίποινα τον καιρό της κατοχής και της Αντίστασης ήταν το πιο δόλιο και πιο εγκληματικό εφεύρημα των ναζιστών. Γιατί από αντίποινα κάηκαν τα πιο πολλά χωριά. Από αντίποινα και από εκδίκηση. Γιατί οι ναζί κατακτητές δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν ότι ένας λαός σαν τον ελληνικό, πεινασμένος, ρακένδυτος και άοπλος μπορούσε ποτέ να κάνει μια τέτοια αντίσταση, σε τόση έκταση και μεγαλείο, σχεδόν κοθολική. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι ένας , άοπλος κι αδύναμος, μια χούφτα. Ένας λαός μεσογειακός, κατώτερος δηλαδή από αυτούς, όπως οι Έλληνες, και όχι Άρειος, όπως εκείνοι μπορούσαν να αντισταθούν απέναντι στις σιδερένιες τους λεγεώνες που τις είχε ξετρελάνει το αίμα των λαών και ο φασισμός. Αυτό δεν μπορούσαν να το χωνέψουν, δεν ήταν γι’ αυτούς λογικό. Στην αρχή, όταν εισέβαλαν στη χώρα και μπήκαν κατακτητές στην Αθήνα, το πήγαν μαλακά και ομαλά, με την αρχαιογνωσία τους τάχα και το σεβασμό τους στην αρχαία μας παράδοση και τον “καλό” λόγο του ίδιου του Χίτλερ για την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα. Έπειτα όμως, όταν είδαν την Αντίσταση να φουντώνει, τότε άλλαξαν συμπεριφορά. Έγιναν αυτό που ήταν, ο σιδερένιος στρατός, ο ανελέητος κατακτητής, που γίνηκε σκληρότερος όταν η ζυγαριά του πολέμου άρχισε να γέρνει εις βάρος τους.

Η άνοιξη του 1944 έφερνε μαζί της το μήνυμα της νίκης. Στην Αφρική το παιχνίδι για τον Ρόμελ είχε ήδη χαθεί. Στη Ρωσία τα γερμανικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να υποχωρούν και το Στάλινγκραντ είχε γίνει ο τάφος τους. Το θηρίο λαβωμένο πια έβγαζε όλη του τη λύσσα με θηριωδίες. Σ’ όλη τη διάρκεια του 1944, και μέχρι την τελική πτώση, οι αγριότητες έγιναν ακόμα πιο σκληρές και πιο πολλές με αποτέλεσμα τα καμένα χωριά και καθημερινές σχεδόν εκτελέσεις για αντίποινα. Έτσι μετά την ενέδρα των ανταρτών στο Πικέρμι και το θάνατο των τριών Γερμανών που αναφέραμε, δυο αξιωματικών και ενός οπλίτη, και μετά από δέκα ημέρες, σκόπιμα δηλαδή και εν ψυχρώ, οι κατακτητές έκαναν ένα μεγάλο μπλόκο στην περιοχή και μάζεψαν όλους τους πατριώτες που βρήκανε στο δρόμο, στη λεωφόρο Μαραθώνα, ρακένδυτους και πεινασμένους πολίτες που έχουν βγει έξω από τα χωριά και στα χωράφια για να βρουν μια ρίζα ή ένα χόρτο γι τροφή. Κι αφού τους μάζεψαν, άρχισαν το ξεκαθάρισμα. Στα γύρω χωρια, Ραφήνα, Νέα Μάκρη, Παλλήνη, γίνεται πανικός από τα μπλόκα και τους πυροβολισμούς. Όποιον άντρα βρίσκουν, τον πιάνουν. Αλλους κρατάνε, και άλλους τους στέλνουν στην Παλλήνη. Στο Πικέρμι μαζί με τους 6 πολίτες που κράτησαν τελικά φέρνουν άλλους 50 πατριώτες από τις φυλακές Χαϊδαρίου και τους κρεμάνε στα πεύκα πλάι στο δρόμο. Εφτά πεύκα σήκωσαν όλο το βάρος των κρεμασμένων παληκαριών. Σύνολο 56 κρεμασμένοι. Όμως οι Γερμανοί δεν σταμότησαν εκεί. Το ίδιο βράδυ έφεραν στο Λόφο του Λεβίδη 200 πατριώτες που είχαν συλλάβει σε μπλόκο τις προηγούμενες μέρες. Τους 50 από αυτούς και πάλι τους είχαν πάρει από το μαρτυρικό μπλόκ 15 του στρατοπέδου Χαϊδαρίου.

Για δύο ολόκληρα μερόνυχτα, γράφει ο υποστράτηγος εα., Γιάννης Οικονόμου, από την Παλλήνη, παίρνοντας τα στοιχεία από σχετικό δημοσίευμα της «Βραδυνής» της 26/11/1952, οι Γερμανοί τυράννησαν φριχτά και με ασύλληπτες μεθόδους τους 200 εκείνους πατριώτες πριν τους εκτελέσουν. Σημειώνει μάλιστα ότι στο δημοσίευμα αυτό της «Βραδυνής» αναφέρεται ότι τους «ανασκολόπισαν», ενώ άλλες πληροφορίες μιλούν για ακόμα πιο φριχτά μαρτύρια. Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι η μέθοδος των αντιποίνων από μέρους των Γερμανών ναζί τον καιρό της κατοχής ήταν το πιο άνανδρο και απάνθρωπο μέτρο ενάντια στο άοπλο και ανύποπτο τμήμα του λαού, ένα εγκληματικό μέτρο ωμής εκδίκησης. Που αποσκοπούσε στον εκφοβισμό του κοσμάκη και στην καταρράκωση του ηθικού του, πράγμα που οι οργανώσεις του ΕΑΜ σε όλη τη χώρα αγωνίζονταν να κρατήσουν ψηλό και ακμαίο. Κυριότερα τα αντίποινα των ναζί αποσκοπούσαν στο να στρέφουν τον κόσμο ενάντια στους ένοπλους πατριώτες του ΕΛΑΣ που έβλεπε πως σε κάθε τους επέμβαση και παρουσία επακολουθούσαν αντίποινα παρόμοια με αυτά του Πικερμίου και της Παλλήνης. Πολλές φορές και χειρότερα. Ιδιαίτερα το δεύτερο μισό του 1944, κάηκαν τα πιο πολλά χωριά από αντίποινα. Ο άλλος σκοπός των αντίποινων ήταν να δυσχεραίνουν τις κινήσεις και τις επεμβάσεις του ΕΛΑΣ. Γι’ αυτό οι επικεφαλείς των αντάρτικων ομάδων ήταν πολύ προσεκτικοί σ’ αυτό, και φρόντιζαν να επιχειρούν όσο το δυνατόν μακρύτερα από κατοικημένες περιοχές. Αυτό ακριβώς έγινε με την ενέδρα στο Πικέρμι. Η επίθεση στη φάλαγγα που ερχόταν από τη Ραφήνα στις 12 Ιούλιου 1944 έγινε έξω από το Πικέρμι και στο δρόμο που περνούσε μέσα από τα αμπέλια, ένα Πικέρμι που δεν ήταν το σημερινό, αριθμούσε κάποια σπιτάκια τότε.

Οι κρεμασμένοι του Πικερμιού έχουν ένα κοινό τάφο στο 19ο χιλιόμετρο της λεωφόρου Αθηνών – Μαραθώνος, αυτόν που ήδη περιγράψαμε. Ένα τύμβο πλάι στον δρόμο με ένα σταυρό στην κορυφή και ένα κιγκλίδωμα γύρω, απέριττο, τόσο παράμερο και ξεχασμένο, δυσανάλογο με το μέγεθος μιας τέτοιας θυσίας, αλλά και τόσης απανθρωπιάς. Κανονικά θα έπρεπε να προβάλλεται για να θυμίζει με όλους τους τρόπους την απανθρωπιά και την αγριότητα του πολέμου, την ευχή και την θέληση όλων, αυτά να μην ξαναγίνουν ποτέ.

Ενώ οι άλλοι οι μάρτυρες της Παλλήνης δεν έχουν καν τάφο. Οι πληροφορίες λένε ότι μετά το μακελειό οι 200 τάφηκαν σε ομαδικό τάφο στα ΒΑ του Λόφου και μετά την απελευθέρωση με εντολή του ιδιοκτήτη του Λεβίδη δηλαδή, τα οστά μετοφέρθηκαν με απόλυτη μυστικότητα σε κάποιο νεκροταφείο. Και έκτοτε ουδέν.

Γι’ αυτό επιβάλλεται σε μας να ψάξουμε, να ερευνήσουμε. Να μάθουμε. Να θυμίσουμε και να θυμηθούμε. Δεν είναι αργά, γιατί δεν είναι ποτέ αργά για μια τέτοια υπόθεση. Κι αυτό θα το κάνουμε με πλήρη συναίσθηση ότι κάποια πράγματα, όπως αυτό του Πικερμιού και της Παλλήνης, όπως και άλλα πολλά κάποιοι έχουν λόγους να τα παρασιωπούν και να τα κρατάνε κρυμμένα. Έχουν λόγους πολλούς. Γιατί ένας λαός που δεν θυμάται και τιμά τους αγωνιστές του,αυτούς που τον κράτησαν όρθιο, είναι ένας εύκολος λαός, που μπορούν να τον κάνουν ό,τι θέλουν.

Να ένας καλός σκοπός για τους απογόνους των Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Mιx. Π. Δελησάββας
(περιοδικό “Εθνική Αντίσταση” 2ο/2017)

Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι από παλιότερη επίσκεψή μας στο μνημείο των 54 του Πικερμίου, που βρίσκεται στο 19ο χλμ της Λεωφ. Μαραθώνος (ρεύμα προς Μαραθώνα)