Αλίκη Τσουκαλά: «Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να υπογράψω!»

Στις 16 του Απρίλη 1949 εκτελείται στη Χαλκίδα μαζί με άλλα στελέχη του ΚΚΕ (μεταξύ των οποίων ο Τάκης Φίτσος), ως συμμέτοχη σε «κομμουνιστική σκευωρία», η 20χρονη αντάρτισσα Αλίκη Τσουκαλά.

Η Αλίκη Τσουκαλά γεννήθηκε στις 26 του Μάη 1928, στο Καρπενήσι. Ήταν κόρη του δημοσιογράφου, συγγραφέα και ποιητή Γιώργου Τσουκαλά. Στη διάρκεια της Αντίστασης πατέρας και κόρη εντάσσονται στο ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ αντίστοιχα. Μετά τη Βάρκιζα συλλαμβάνονται. Ο πατέρας της Αλίκης δέχεται να υπογράψει δήλωση αποκήρυξης του ΚΚΕ, πιστεύοντας ότι θα πείσει τους βασανιστές της κόρης του να δεχτούν να την απελευθερώσουν.

Η δίκη στο έκτακτο στρατοδικείο της Χαλκίδας έγινε τον Μάρτη του 1948. Η γενναία απολογία της Αλίκης καθήλωσε τους στρατοδίκες, που της ζητούν μια έστω προφορική δήλωση αποκήρυξης του ΚΚΕ για να την απαλλάξουν από τον βέβαιο θάνατο. Την ίδια ώρα ο πατέρας της την ικέτευε να υπακούσει στις προτροπές του προέδρου του στρατοδικείου, για να εισπράξει την περήφανη απάντηση της κόρης του: «Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να σας υπογράψω!»…

«Δεν φανταζόμουν ποτέ πως τόσο πολύτιμη κι ωραία είναι η ζωή. Αν μπορούσε κανείς να μου το πει πρωτύτερα, και να τον πιστέψω, θα πρόσεχα πολύ στο πέρασμά της. Θα ήταν κάθε μου βήμα και ύμνος προς αυτήν», θα γράψει η Αλίκη σε ένα από τα τελευταία γράμματά της.

Αλίκη Τσουκαλά: «Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να υπογράψω»

Από αφιέρωμα του Ριζοσπάστη αντλούμε στοιχεία για τη δίκη που έστειλε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα την Αλίκη Τσουκαλά, τον Τάκη Φίτσο και άλλους 6 αγωνιστές, το πρωινό της 16 του Απρίλη 1949:

Η μεγάλη δίκη του 1949

«Στις 15/3/1949 ξεκινάει στο Στρατοδικείο Χαλκίδας μεγάλη δίκη με 38 κατηγορούμενους. Η δίκη κρατάει 20 μέρες. Οι 14 καταδικάζονται σε θάνατο: Ευάγγελος Μαντής, Δημήτρης Φίτσιος, Αλέξανδρος Κατραφύλλιας, Φ. Σκαρής, Μαρία Λαφαζάνου, Αλίκη Τσουκαλά, Γιάννης Χριστοφορίδης, Δημήτρης Μπουραζόπουλος, Αικατερίνη Μελεμενή, Ευανθία Πάτσαλη, Γιάννης Χάνος, Πολυξένη Βακάλη, Ιωάννης Βλέσσας, Ιωάννης Ζέρβας. Οι 6 φυλακίζονται σε ισόβια: Αλκμήνη Αλεξανδροπούλου, Θρασύβουλος Παπαστρατής, Ελένη Μπάμπαλη, Παναγιώτα Ζέρβα, Γιώργος Μπέης, Βούλα Τσώλη και 1 σε προσωρινή φυλάκιση – 14 ετών – ο Αντώνης Κούκκος. Οι 17 απαλλάσσονται.

Στις 21/4/1949 ανακοινώνεται από το ραδιοσταθμό του ΔΣΕ «Ελεύθερη Ελλάδα» η είδηση ότι ύστερα από τα διαβήματα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ και του Προέδρου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, προς την κυβέρνηση της Αθήνας για την αναστολή της εκτέλεσης του Φίτσου και άλλων 2 αγωνιστών, αποκαλύφθηκε ότι είχαν ήδη εκτελεσθεί. Εσπευσαν γρήγορα – γρήγορα και πριν ακόμα λήξει η προθεσμία που προβλέπει ο νόμος τους, να τους δολοφονήσουν.

Στρατοδικείο Χαλκίδας. Κατά την έξοδο στη μεγάλη δίκη του 1949

Ηταν το χάραμα της 16ης Απρίλη 1949. Από τους 14 καταδικασμένους σε θάνατο, οι 8 θα εκτελεστούν εκείνο το πρωί στο νεκροταφείο του Αϊ – Γιάννη στη Χαλκίδα. Οι εκτελεσμένοι ήταν: Η Αλίκη Τσουκαλά, ο Τάκης Φίτσος, ο Γιάννης Χάνος, ο Δημήτρης Μπουραζόπουλος, ο Γιάννης Χριστοφορίδης, η Κατερίνα Μελεμενή, η Ευανθία Πατσαλή και η Μαρία Λαφαζάνου.

Ο Τάκης Φίτσος, στέλεχος του ΚΚΕ και αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» ανέφερε ανάμεσα σε άλλα στην απολογία του: «Αγωνίστηκα σε όλη τη ζωή μου για την υπόθεση του ΚΚΕ, για το θρίαμβο του κομμουνισμού, για μια καλύτερη ζωή του λαού μας… Δεν έχω να επιδείξω αγαθοεργές πράξεις, αλλά πράξεις που να ωφελούν το Κομμουνιστικό Κόμμα». Εκτελείται κραυγάζοντας «ζήτω το ΚΚΕ».

Ο καπετάν – Γιάννης Χριστοφορίδης εκτελέστηκε με την κατηγορία για «συμμετοχή σε παράνομη κομμουνιστική οργάνωση με σκοπό την ανατροπή του καθεστώτος». Η γυναίκα του Κούλα, έμεινε με 4 ορφανά. Μην αντέχοντας το θάνατό του έπεσε στον Ευβοϊκό και πνίγηκε.

Ο Μπουραζόπουλος Δημήτρης ήταν σπουδαστής Ιατρικής, από την Ιστιαία. Τον σκότωσαν προτού φτάσει στον τόπο εκτέλεσης γιατί φώναξε «Ζήτω το ΚΚΕ, Ζήτω ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας!».

Για τον Γιάννη Χάνο, παλιό στέλεχος του ΚΚΕ στη Χαλκίδα, ο οποίος πήρε μέρος στο Β’ Συνέδριο του ΣΕΚΕ (μετέπειτα ΚΚΕ) το 1920, είναι χαρακτηριστική η αναφορά του στρατοδίκη Ταμπακά, ο οποίος παραβρέθηκε στην εκτέλεση και είπε για τη στάση του: «Αυτός ο παλιόγερος, ψυχρός και αγέρωχος, δεν δέχτηκε να του δέσουνε τα μάτια και στο πρόσταγμα του επικεφαλής του αποσπάσματος “επί σκοπόν”, σήκωσε τη γροθιά του και φώναξε: Ζήτω το ΚΚΕ».»