Αλβανικός Εθνικοαπελευθερωτικός Στρατός: Μπροστάρης στην εξέγερση του λαού – Στήριγμα της λαϊκής εξουσίας

Η βαριά κρίση στις γραμμές των εχθρών, η επέκταση του ένοπλου αγώνα, το ανέβασμα της επαναστατικής πατριωτικής συνείδησης του λαού σε ανώτερο επίπεδο και οι ευνοϊκές διεθνείς συνθήκες ήταν παράγοντες που έβαζαν στην ημερήσια διάταξη την οργάνωση της γενικής λαϊκής εξέγερσης και του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού.

Για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος ιστορικό ρόλο έπαιξε η 1η Εθνική Συνδιάσκεψη του ΚΚΑ, που έγινε στο Λαμπινότ, κοντά στο Ελμπασάν, από τις 17 ως τις 22 του Μάρτη 1943. Σ’ αυτή πήραν μέρος 70 αντιπρόσωποι και προσκεκλημένοι. Οι αντιπρόσωποι εκλέχτηκαν από τις περιφερειακές συνδιασκέψεις του κόμματος, που έγιναν το Φλεβάρη και τις πρώτες μέρες του Μάρτη και αντιπροσώπευαν 700 μέλη του Κόμματος.

Η Συνδιάσκεψη ενέκρινε πλέρια τη δράση της προσωρινής Κεντρικής Επιτροπής και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πολιτική γραμμή του Κόμματος ήταν σωστή, πράγμα που επιβεβαιώθηκε και στην πράξη.

Σ’ όλες τις εργασίες της Συνδιάσκεψης την κυριότερη θέση κατείχε το πρόβλημα της προετοιμασίας του λαού για τη γενική λαϊκή εξέγερση και την οργάνωσή της.

(…) Η Συνδιάσκεψη καθόρισε την οργάνωση του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού σαν κύριο κρίκο της γενικής εξέγερσης. Αυτός ο στρατός, σαν συνέπεια της ορμητικής ανάπτυξης του παρτιζάνικου πολέμου, βρίσκονταν στη φάση του σχηματισμού του. Σ’ αυτές τις συνθήκες αποφασίστηκε: «Να δημιουργήσουμε από τις παρτιζάνικες μονάδες και τα εθελοντικά τμήματα, τον ταχτικό Εθνικοαπελευθερωτικό Στρατό, που θα είναι η τρομερή δύναμη ενάντια στον καταχτητή και η ισχυρή και σίγουρη εγγύηση για την απελευθέρωση του λαού».

Σχετικά μ’ αυτό, έγινε η επεξεργασία των προβλημάτων της οργάνωσης του στρατού, των στρατιωτικών τμημάτων και μονάδων, των περιφερειακών επιτελείων και του Γενικού Επιτελείου. Εξετάστηκαν τα προβλήματα του ανεφοδιασμού με όπλα, πυρομαχικά ρουχισμό και τρόφιμα, συζητήθηκαν τα προβλήματα σχετικά με την ταχτική του πολέμου και την πολιτική κατάρτιση των αγωνιστών κ.λπ.

Τονίζοντας την άμεση ανάγκη της δημιουργίας του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού και την αποφασιστική σημασία που είχε η δημιουργία του για τη γενική εξέγερση και τη νίκη επί των εχθρών, η Συνδιάσκεψη ζήτησε από τους κομμουνιστές να κατανοήσουν βαθιά ότι ο κύριος τομέας δράσης του Κόμματος, αυτή τη στιγμή, ήταν ο στρατός.

(…) «…Ο ένας για όλους και όλοι για τον έναν. Η Ρωσία, η Αγγλία, η Αμερική κάνουν τον πόλεμο με μεγάλα στρατεύματα, με τανκς και αεροπλάνα, αλλά αυτό δεν αποκλείει να κάνουμε κι εμείς πόλεμο με κείνο το μοναδικό ντουφέκι που έχουμε… Ο πόλεμος δε γίνεται ούτε με τριαντάφυλλα ούτε με βαμπάκι και η λευτεριά δεν καταχτιέται ούτε με λόγια ούτε με συμβιβασμούς, αλλά με μόχθο και αίμα» (Ενβέρ Χότζα)

Παράλληλα με την πλατιά πολιτική δραστηριότητα που ανάπτυξαν μέσα στις λαϊκές μάζες, οι κομμουνιστές ενέτειναν την παράνομη δράση τους στις γραμμές των αλβανών στρατιωτών, τζανταρμάδων και αστυνόμων, στις γραμμές όλων των ξεγελασμένων ανθρώπων στην υπηρεσία του καταχτητή, καθώς επίσης και στις γραμμές των ιταλών στρατιωτών και εργατών που βρίσκονταν στην Αλβανία. Προκηρύξεις γραμμένες στην ιταλική γλώσσα μοιράζονταν ανάμεσα στους τελευταίους.

Σε απάντηση της έκκλησης του Κόμματος και χάρη στην έντονη δραστηριότητα των κομμουνιστών, εκατοντάδες νέοι αγωνιστές πύκνωσαν τις γραμμές των παρτιζάνικων τμημάτων. Μεγάλη μερίδα των μαθητών μέσης εκπαίδευσης βγήκαν στο βουνό και ενώθηκαν με τους αγωνιστές της λευτεριάς. Με τους παρτιζάνους ενώθηκαν επίσης οι πατριώτες που είχαν λιποταχτήσει από τους στρατιωτικούς σχηματισμούς του εχθρού. Μέσα σε χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών μηνών ο αριθμός των παρτιζάνων διπλασιάστηκε. Το Μάη του 1943 σχηματίστηκαν τα πρώτα παρτιζάνικα τάγματα καθώς και τα πρώτα περιφερειακά επιτελεία.

(…) Η σύσκεψη του Γενικού [Απελευθερωτικού] Συμβουλίου έγινε στις 4 του Ιούλη 1943 στο Λαμπινότ. Αποφασίστηκε ομόφωνα να σχηματιστεί το Γενικό Επιτελείο του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού. Ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΑ (Κομμουνιστικό Κόμμα Αλβανίας), Ενβέρ Χότζα, εκλέχτηκε πολιτικός επίτροπος του Επιτελείου. Στις 10 του Ιούλη το Συμβούλιο και το Επιτελείο με μια ειδική διακήρυξη ανακοίνωσαν στο λαό αυτό το σημαντικό γεγονός.

10 Ιούλη 1943: Η δημιουργία του Γενικού Επιτελείου του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού. Στο κέντρο της εικόνας ο Ενβέρ Χότζα, ΓΓ του ΚΚ Αλβανίας και πολιτικός επίτροπος του Επιτελείου.

Το Γενικό Επιτελείο επιτέλεσε την οργάνωση του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού (ΑΕΑΣ) και συγκέντρωσε στα χέρια του τη στρατηγική και επιχειρησιακή καθοδήγηση του ένοπλου αγώνα ενάντια στους καταχτητές και τους προδότες, επεξεργάστηκε ταυτόχρονα και την ταχτική αυτού του αγώνα. Για τη συγκεντρωτική καθοδήγηση των παρτιζάνικων τμημάτων στις επαρχίες δημιουργήθηκαν περιφερειακές διοικήσεις και το Επιτελείο της 1ης Ζώνης Επιχειρήσεων. Στις 15 του Αυγούστου 1943 συγκροτήθηκε η 1η Ταξιαρχία Κρούσης.

Όταν σχηματίστηκε το Γενικό Επιτελείο, ο Αλβανικός Εθνικοαπελευθερωτικός Στρατός αριθμούσε στις γραμμές του γύρω στους 10.000 μαχητές που ήταν οργανωμένοι σε μόνιμα παρτιζάνικα τμήματα.

(…)Οι φασίστες καταχτητές τρομαγμένοι από την εξέγερση που ξέσπασε σ’ όλη τη χώρα, ανακήρυξαν, τον Ιούλη, όλο το αλβανικό έδαφος ζώνη επιχειρήσεων. Ο ιταλός αρχιστράτηγος υποχρεώθηκε ν’ αναγνωρίσει ότι ο «αλβανικός λαός στην πλειοψηφία του και χωρίς ταξικές διακρίσεις, ξεσηκώθηκε ενάντια στην Ιταλία και ενάντια στην παραμονή των στρατευμάτων μας στην Αλβανία». Για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση που δημιουργήθηκε ζητούσε από το κέντρο του στη Ρώμη, να αυξήσει τον αριθμό των στρατευμάτων κατοχής.

Ο ΑΕΑΣ – επαναστατικός λαϊκός στρατός

Μέσω του Γενικού Επιτελείου, το Κομμουνιστικό Κόμμα, στις συνθήκες της Αλβανίας εφάρμοσε πλέρια τα διδάγματα του μαρξισμού – λενινισμού σχετικά με την ένοπλη λαϊκή εξέγερση και έλυσε τα κυριότερα στρατιωτικά, πολιτικά και οργανωτικά προβλήματα του ΑΕΑΣ.

Και μετά τη δημιουργία του Γενικού Επιτελείου ο απελευθερωτικός στρατός μας ήταν υποχρεωμένος ν ’ αναπτύξει κυρίως παρτιζάνικο πόλεμο ενάντια στους εχθρούς κι αυτό εξαιτίας της αριθμητικής υπεροχής των στρατευμάτων κατοχής, ιδιαίτερα σε πολεμικά μέσα, σε πυρομαχικά, σε μέσα μεταφοράς και διαβιβάσεων, σε τρόφιμα και ιματισμό. Σ’ αυτές τις συνθήκες ο κατά μέτωπο αγώνας θα ήταν θάνατος για την ένοπλη λαϊκή εξέγερση.

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των παρτιζάνικων τμημάτων και μονάδων είχαν χαρακτήρα εξόρμησης, αναπτύσσονταν αδιάκοπα, χαρακτηρίζονταν για την εφαρμογή γρήγορων ελιγμών και αιφνιδιαστικών επιθέσεων, για τη μεγάλη πρωτοβουλία των διοικήσεων των ταξιαρχιών, των συγκροτημάτων και των ταγμάτων, για την τέλεια εκμετάλλευση του εδάφους.

Στον παρτιζάνικο αγώνα του, ο Αλβανικός Εθνικοαπελευθερωτικός Στρατός, εκτελούσε επίσης ανεξάρτητα στρατηγικά καθήκοντα. Το Κόμμα του είχε αναθέσει την αποστολή να ελευθερώσει όλη τη χώρα με τις δυνάμεις του, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας και να αποτελούσε το ένοπλο στήριγμα αυτής της εξουσίας.

Τέτοιου είδους καθήκοντα μπορεί να τα εκτελέσει μόνο ένας ταχτικός στρατός. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλβανίας έκαμε τόσες προσπάθειες για να δημιουργήσει τον Εθνικοαπελευθερωτικό Στρατό και να τον μετατρέψει σε ταχτικό στρατό του αλβανικού λαού.

(…) Η κύρια πηγή ανεφοδιασμού των παρτιζάνων σε όπλα και πυρομαχικά, ακόμα και μετά τη δημιουργία του Γενικού Επιτελείου και μέχρι το τέλος του πολέμου, ήταν πάντα ο εχθρός, ο στρατός και οι αποθήκες των καταχτητών, απ’ όπου αυτό το υλικό κυριεύονταν με μάχη.

Όσον αφορά τον ανεφοδιασμό των τμημάτων και των μονάδων του Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού σε ρουχισμό και τρόφιμα, αυτά εξασφαλίζονταν κυρίως από τις βοήθειες του πληθυσμού των πόλεων και ιδιαίτερα των χωριών και εν μέρει από τα λάφυρα που έπαιρναν κατά τις μάχες με τον εχθρό. Οι παρτιζάνοι φιλοξενούνταν στα σπίτια των αγροτών και των κατοίκων των πόλεων στις απελευθερωμένες περιοχές.

Ιδιαίτερη σημασία έδωσε το Κόμμα στη διατήρηση υψηλού ηθικού στο στρατό. Κάθε παρτιζάνος ήταν έτοιμος να δώσει και τη ζωή του για τη λευτεριά, για την πατρίδα, για το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτή η ηθική δύναμη είχε τις ρίζες της στη μεγάλη συνείδηση των αγωνιστών. Αυτοί ήξεραν καλά γιατί πολεμούσαν, κατανοούσαν βαθιά την ορθότητα της πολιτικής γραμμής του Κόμματος, συνειδητοποιούσαν τις δυσκολίες, τις στερήσεις και τις θυσίες που απαιτούσε ο αγώνας, και είχαν ακλόνητη πίστη στη νίκη της υπόθεσης που υπεράσπιζαν.

Την ηθική φυσιογνωμία του παρτιζάνου την ανέβαζαν ακόμα πιο ψηλά η συνειδητή του πειθαρχία, η αγάπη για το λαό, η στοργή για το σύντροφο, η βαθιά τιμιότητα και η παραδειγματική συμπεριφορά στις σχέσεις του με το λαό και η μεγάλη του φροντίδα να διατηρήσει τα καλά έθιμα και παραδόσεις της χώρας.

(…)Το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε αποχτήσει μεγάλο κύρος στις γραμμές των μαχητών και των στελεχών του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού και είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Την εμπιστοσύνη και το κύρος, το Κόμμα τα απόχτησε με το παράδειγμα που έδιναν οι κομμουνιστές στη μάχη και με τη συμπεριφορά τους.

Όλα τα ζητήματα, τα σχετικά με τη διάρθρωση, τη στρατηγική, την ταχτική του στρατού και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, λύνονταν σύμφωνα με τις κατευθύνσεις και τις οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής. Ο Ενβέρ Χότζα, Γενικός Γραμματέας του Κόμματος, ήταν ο κύριος οργανωτής, καθοδηγητής και δάσκαλος του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού.

Η δημιουργία του Αλβανικού Εθνικοαπελευθερωτικού Στρατού αποτελούσε μεγάλη πολιτική και στρατιωτική νίκη του Κόμματος. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλβανίας κατόρθωσε έτσι να λύσει ένα από τα πιο αποφασιστικά και τα πιο δύσκολα καθήκοντά του.

Η περιφρούρηση και το δυνάμωμα της λαϊκής εξουσίας – κεντρικό πρόβλημα

(…)Η μεγαλύτερη ένοπλη δύναμη της επανάστασης και της εξουσίας ήταν ο Εθνικοαπελευθερωτικός Στρατός. Οι τάξεις που είχαν ανατραπεί και η εξωτερική αντίδραση έβλεπαν στο στρατό το κύριο εμπόδιο στην πραγματοποίηση του σκοπού τους ενάντια στη λαϊκή εξουσία. Οι εχθροί επιδίωκαν να τον διαλύσουν διαδίδοντας την ιδέα ότι δήθεν κανένας κίνδυνος δεν απειλεί την Αλβανία και συνεπώς ο στρατός έπρεπε να αποστρατευτεί, επειδή αποτελούσε ένα μεγάλο βάρος για το κράτος και για όλη την οικονομία της χώρας!

Το Κόμμα έβλεπε τη διατήρηση και το δυνάμωμα του στρατού σαν ένα ζωτικό ζήτημα για την επανάσταση, για την υπεράσπιση της λαϊκής εξουσίας, της λευτεριάς και της ανεξαρτησίας της χώρας. Για να εκτελούσε ο στρατός την υψηλή του αποστολή, το ΚΚΑ ζητούσε ώστε αυτός να τελειοποιηθεί, να εκσυγχρονιστεί και να γίνει «ένας υποδειγματικός στρατός, ένας στρατός προικισμένος με όλα τα απαραίτητα προσόντα για να είναι άξιος… να υπερασπίσει το λαό του και την εξουσία του, που εγκαθιδρύθηκε με τόσες θυσίες και τόσο αίμα». Κάθε θυσία που γίνονταν από το λαό και το κράτος για το λαϊκό στρατό ήταν πλέρια δικαιολογημένη.

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής, ο στρατός επιδόθηκε στη συστηματική στρατιωτική εκπαίδευση για να αφομοιώσει τις αρχές του σύγχρονου πολέμου. Για να αναπτυχθούν σε ανώτερο βαθμό οι στρατιωτικές και πολιτικές ικανότητες των διοικητών και των πολιτικών επιτρόπων άρχισαν να λειτουργούν σχολές και διάφορα φροντιστήρια. Καθιερώθηκε η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.

Για το δυνάμωμα και τον εκσυγχρονισμό του στρατού, το Κόμμα ανάπτυξε και μια πλατιά και πολύπλευρη δουλειά για την άνοδο της επαναστατικής συνείδησης των μαχητών.

Κάτω από την καθοδήγηση του Κόμματος ο στρατός έγινε το σίγουρο προπύργιο του νέου λαϊκοδημοκρατικού κράτους.

*Ινστιτούτο Μαρξιστικών – Λενινιστικών Μελετών της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας: Ιστορία του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας, εκδ, Πλανήτης (2η)