Αμίλκαρ Καμπράλ: Ο πρωτεργάτης της ελευθερίας της Γουινέας Μπισάου που θαύμασε ο Φιντέλ
Ο Φιντέλ Κάστρο σε ομιλία του στην Αβάνα το 1966 χαρακτήρισε τον Καμπράλ ” έναν από τους πιο διαυγείς και ευφυείς ηγέτες της Αφρικής, που μας ενστάλαξε τεράστια εμπιστοσύνη στο μέλλον και την επιτυχία της πάλης του για απελευθέρωση”.
Ο Αμίλκαρ Καμπράλ, ηγέτης του αγώνα της ανεξαρτησίας της Γουινέας-Μπισάου και του Πράσινου Ακρωτηριού γεννήθηκε το Σεπτέμβρη του 1924 στη Μπαφάτα, στην τότε πορτογαλική Γουινέα. Το 1932 μετακόμισε στο Πράσινο Ακρωτήριο, ενώ το 1944 ξεκίνησε να δουλεύει στο Εθνικό Τυπογραφείο. Στα 21 του λαμβάνει υποτροφία για το Αγρονομικό Ινστιτούτο της Λισαβώνας, επίτευγμα εξαιρετικά σπάνιο σε μια χώρα μαστιζόμενη από τον αναλφαβητισμό, απ’όπου αποφοίτησε το 1950. Στη διάρκεια των σπουδών του ίδρυσε ένα Κέντρο Αφρικανικών Σπουδών και μυήθηκε από συμφοιτητές του στη σοσιαλιστική ιδεολογία. Το 1952 επιστρέφοντας Μπισάου διορίζεται στην Υπηρεσία Γεωργίας και Δασών και περνά τα επόμενα χρόνια διασχίζοντας τη Γουινέα για υπηρεσιακούς λόγους. Οι άγριες συνθήκες που αντίκρυσε τον έπεισαν πως η ανεξαρτησία από την Πορτογαλία του δικτάτορα Σαλαζάρ περνούσε μέσα από την ένοπλη εξέγερση. Σύντομα ο Καμπράλ κηρύσσεται ανεπιθύμητος από την αποικιακή κυβέρνηση της Γκουινέας-Μπισάου και κατέφυγε στην Ανγκόλα, όπου δρούσε ήδη το -μαρξιστικό εκείνη την εποχή- Κίνημα για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας (MPLA). Το Σεπτέμβρη του 1956, στη διάρκεια γίνεται συνιδρυτής του Αφρικανικού Κόμματος για την Ανεξαρτησία του Πράσινου Ακρωτηρίου και της Γουινέας (PAIGC). Χάρη στη στήριξη του ηγέτη του παναφρικανισμού, προέδρου της Γκάνα Κβάμε Νκρούμαχ, από τις αρχές του ’60 του δίδεται η δυνατότητα να εκπαιδεύσει στρατιωτικά αντάρτικες ομάδες του PAIGC. Δυο χρόνια αργότερα το κίνημα του ξεκίνησε τον ανταρτοπόλεμο κατά της πορτογαλικής κυβέρνησης, ο οποίος το Γενάρη του 1963 εξελίχθηκε σε γενικευμένη σύγκρουση. Ο Καμπράλ και το κίνημά του εμφορούνταν από τις ιδέες του παναφρικανισμού, της συνεργασίας δηλαδή των αφρικανικών κρατών για την αποτίναξη της αποικιοκρατίας, ενώ στόχος ήταν η ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους.
O Καμπράλ κατόρθωσε να κερδίσει υποστήριξη για το αίτημα ανεξαρτησίας της χώρας του από πολλές πλευρές, κι ανέπτυξε στενή σχέση με τις χώρες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, μεταξύ των οποίων και η Κούβα. Ο ίδιος ο Φιντέλ Κάστρο μάλιστα, σε ομιλία του στην Αβάνα το 1966, εποχή που οι δυνάμεις του Καμπράλ ήλεγχαν ήδη τα 2/3 της Γουινέας-Μπισάου, χαρακτήρισε τον Καμπράλ ” έναν από τους πιο διαυγείς και ευφυείς ηγέτες της Αφρικής, που μας ενστάλαξε τεράστια εμπιστοσύνη στο μέλλον και την επιτυχία της πάλης του για απελευθέρωση”. Το 1970 μαζί με αντιπροσωπεία του κόμματός του έγινε δεκτός στο Βατικανό από τον Πάπα Παύλο Στ’, ενώ το 1972 μίλησε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητώντας τη διαμεσολάβηση του οργανισμού στη διένεξη του εθνικού κινήματος με τις πορτογαλικές αρχές, μετά από μια σειρά σημαντικών στρατιωτικών επιτυχιών. O Καμπράλ δεν κατόρθωσε να δει την ανεξαρτησία των δυο του πατρίδων από τον πορτογαλικό ζυγό, αφού δολοφονήθηκε στις 20 Γενάρη 1973, από ένα πρώην μέλος του PAIGC, τον Ινοσένσιου Κάνι, υπό αδιευκρίνηστες συνθήκες, με πιθανή εμπλοκή των πορτογαλικών μυστικών υπηρεσιών, που επεδίωκαν την ανάρρηση ενός ευμενέστερου προς τα πορτογαλικά συμφέροντα ηγέτη του κινήματος. Ο αγώνας ανεξαρτησίας συνεχίστηκε νικηφόρα ωστόσο, χάρη και στη σημαντική υλική και στρατιωτική βοήθεια της ΕΣΣΔ, και στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές της χώρας το 1974 το PAIGC έλαβε άνω του 90% των ψήφων, με τον ετεροθαλή αδελφό του Καμπράλ, Λουίς, να γίνεται πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης Γουινέας-Μπισάου. Ο Αμίλκαρ Καμπράλ είναι και ο στιχουργός του εθνικού ύμνου της χώρας “Esta é a nossa pátria bem amada” (Αυτή είναι η πολυαγαπημένη μας πατρίδα), ο οποίος ήταν ο ίδιος και για το Πράσινο Ακρωτήρι μέχρι το 1996.
