Από την Κομιντέρν στην Κομινφόρμ! Από την Κομινφόρμ στην Κομιντέρν; – Δ’ Μέρος: Η Αυτοδιάλυση της Κομιντέρν

Δείτε εδώ το Α’ Μέρος
Δείτε εδώ το Β’ Μέρος
Δείτε εδώ το Γ’ Μέρος

Γαλλία: Η εισβολή της Ναζιστικής Γερμανίας στην Γαλλία στις 10 Μάη του 1940, σήμαινε την ταυτόχρονη είσοδο της χώρας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η άμυνα της χώρας κράτησε μονάχα, λίγο παραπάνω από ένα μήνα, με αποτέλεσμα η Γαλλία να παραδοθεί στους Γερμανούς στις 25 Ιούνη 1940. Τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς η χώρα διαιρέθηκε σε δύο τμήματα, εκ’ των οποίων το βόρειο διοικούνταν από τους κατακτητές και τον νότιο από την εξαρτημένη σε αυτούς κυβέρνηση Βισύ. Παρά την σύντομη αντίσταση του Γαλλικού κράτους στην Γερμανική εισβολή, οι Γάλλοι κομμουνιστές από την πρώτη στιγμή οργάνωσαν αντιστασιακές οργανώσεις, οι οποίες ανέπτυξαν σημαντική δράση. Το 1942 ο Δημητρόφ έστειλε στους Γάλλος κομμουνιστές οδηγίες που έθεταν ως καθήκον τον αγώνα ενάντια στους Γερμανούς και την πολεμική συνεργασία με τον Ντε Γκωλ, ενώ τον Φλεβάρη του 1943 συμφώνησε με το προσχέδιο των Γάλλων κομμουνιστών σχετικά με την συμμαχία με τον Ντε Γκωλ, αλλά τους συμβούλευσε να μην προβούν σε κάποια επίσημη συμφωνία. Ωστόσο μετά την απελευθέρωση του Παρισιού το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 1944 το Γαλλικό ΚΚ προσχώρησε στην κυβέρνηση του Ντε Γκωλ, η οποία αποσκοπούσε στην επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, σε συνάντηση που είχε ο Στάλιν με το γενικό γραμματέα της κεντρικής επιτροπής του κόμματος Μωρίς Τορέζ τον Νοέμβρη του 1944, προέτρεψε το κόμμα στην συγκέντρωση δυνάμεων προκειμένου να αντιπαρατεθεί με την κυβέρνηση, μέσω της προσωρινής απόκρυψης των όπλων και της ανάπτυξης πολιτικής συμμαχιών για την δημιουργία ενός μετώπου στα συνδικάτα¹. Αυτές οι Σοβιετικές οδηγίες παρέμειναν ανεκπλήρωτες, αλλά το Μάη του 1947, το κόμμα ακολούθησε τις νέες οδηγίες των Σοβιετικών και απομακρύνθηκε από την κυβέρνηση, “προκειμένου να μην αποκοπεί από τις μάζες”². Αντίθετα, το αδελφό του κόμμα στο Κονγκό παρέμεινε στην κυβέρνηση που είχε συγκροτήσει παλαιότερα, ακολουθώντας το παράδειγμα του Γαλλικού ΚΚ. Σε μία ακόμη συνάντηση που είχε τον Νοέμβρη του 1944 με τον Τορέζ, ο Στάλιν ενημερώθηκε σχετικά τις προθέσεις του Γαλλικού ΚΚ να οργανώσει την παράνομη δράση του με τον οπλισμό που είχε κρύψει, ενώ ο Στάλιν είπε πως εάν χρειαζόταν οι Σοβιετικοί θα προμήθευαν επιπλέον οπλισμό³. Βέβαια το επόμενο διάστημα το κόμμα αν και σε γενικές γραμμές δεν παρέκκλινε από όσα είχαν ειπωθεί, δεν ήταν σε θέση να αναπτύξει τέτοια δράση, παρόλο που η εργατική τάξη διακρίνονταν από μαχητικότητα στους καθημερινούς αγώνες. Σταδιακά απομακρύνθηκε από τις παραπάνω θέσεις και άρχισε να παρεκκλίνει μέχρι τα μέσα του 1952, κατάσταση που αντιστράφηκε, όταν ο Μπιλούξ έφερε νέες οδηγίας από τον Τορέζ που βρίσκονταν στη Μόσχα, που μεταξύ άλλων έθεταν ως καθήκον, την καταδίκη των κοινοβουλευτικών αυταπατών και την ανάπτυξη την εξωκοινοβουλευτικής δράσης⁴. Το κόμμα αν και εκδήλωσε ξανά οπορτουνιστικές παρεκκλίσεις, ακολούθησε αυτές τις οδηγίες μέχρι και το θάνατο του Στάλιν, οι οποίες μετά το εικοστό συνέδριο του ΚΚΣΕ κυριάρχησαν, μολονότι το Γαλλικό ΚΚ κράτησε μία πιο μετριοπαθή στάση απέναντι στην αποσταλινοποίηση. Γενικότερα ήταν μία περίοδος που στους κόλπους του Γαλλικού ΚΚ, είχαν αναπτυχθεί αντιφάσεις, αλλά και κομματικές αντιπαραθέσεις.

Κίνα: Η εισβολή των Ιαπώνων στην Κίνα τον Ιούλη του 1937, σήμανε παράλληλα την είσοδο της χώρας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πολεμική μηχανή της της Ιαπωνίας κατάφερε να καταλάβει σημαντικά τμήματα της χώρας, αλλά όχι ολόκληρη την επικράτεια. Μεγάλο μέρος της χώρας βρίσκονταν στα χέρια των δυνάμεων της κυβέρνησης Κουομιντάνγκ με αρχηγό τον Τσιανγκ Κάι Σεκ, ενώ μικρότερες περιοχές βρίσκονταν στα χέρια του ΚΚ της Κίνας και του ηγέτη του Μάο Τσε Τουνγκ. Στο παρελθόν οι δύο πλευρές είχαν συνεργαστεί από το 1924 έως το 1927 προκειμένου να ανατρέψουν την “Κυβέρνηση του Πεκίνου”, ενώ από το 1927 έως το 1937 ήταν αντιμαχόμενες. Αν και από το 1937 είχαν έρθει πάλι σε συνεργασία προκειμένου να νικήσουν τον Ιαπωνικό μιλιταρισμό, οι προστριβές μεταξύ τους ήταν συχνές. Παρά τις προστριβές αυτές όμως, οι δύο στρατοί με τη βοήθεια των συμμάχων, είχαν καταφέρει να απελευθερώσουν την Κίνα μέχρι το 1945. Τον Απρίλη του ίδιου χρόνου ο Μάο καθοδήγησε το έβδομο συνέδριο του ΚΚ της Κίνας, υποστηρίζοντας ότι μετά τον πόλεμο, η κυβέρνηση Κουομιντάνγκ έπρεπε να απομακρυνθεί και να αντικατασταθεί από μία κυβέρνηση συνασπισμού⁵. Τον Αύγουστο του 1945 ο Δημητρόφ έστειλε νέες οδηγίες, καθώς μετά την διάλυση της Κομιντέρν συνέχισε να έχει την ευθύνη για την αποστολή συμβουλών, σχετικά με τη στρατηγική και τακτική του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, μέχρι το τέλος του πολέμου⁶. Οι οδηγίες που συμβούλευαν την σύναψη ειρήνης μεταξύ των δύο πλευρών, αφού εγκρίθηκαν από τον Μολότοφ⁷, έφτασαν στην Κίνα. Ο Μάο αρχικά συμφώνησε με αυτές τις οδηγίες, θεωρώντας ότι μέχρι το τέλος του πολέμου βόλευε η διατήρηση της ειρήνης. Επίσης από τα λεγόμενά του, φαίνεται να είχε αναφερθεί μονάχα η σύναψή της⁸. Αν και δεν ήξερε πως δεν ήταν ο Στάλιν αυτός που ετοίμασε και έστειλε τις οδηγίες, γνωρίζοντας μόνο πως έρχονταν με την υπογραφή της ΕΣΣΔ, μετά το θάνατο του Στάλιν και στα πλαίσια της αποσταλινοποίησης και της ρήξης Μόσχας-Πεκίνου, υποστήριξε ότι οι οδηγίες που τους έστειλε ήταν λανθασμένες. Βέβαια ο Μάο έφασκε και αντέφασκε, καθώς αυτά που πρότεινε στο έβδομο συνέδριο ήταν ανεδαφικά και ανέβαλλαν την επανάσταση εκ των πραγμάτων, καθώς μιλούσε για κυβερνητική συνεργασία με άλλες δυνάμεις. Ο Στάλιν το 1948 δεν έκρυψε πως αρχικά, πράγματι δεν πίστευε στην νίκη των Κινέζων κομμουνιστών και τους πρότεινε ειρήνη⁹. Όμως δεν μίλησε ποτέ για κυβερνητική συνεργασία, σε αντίθεση με όσα συκοφαντικά ισχυρίστηκαν αργότερα οι αποστάτες Γιουγκοσλάβοι που ήταν παρόντες στην συζήτηση, εκ των οποίων ορισμένοι, παραδόξως, αναφέρουν μόνο την σύναψη ειρήνης¹⁰, όπως και ο άλλωστε και ο ίδιος ο Μάο. Αν και οι οδηγίες του 1945 δεν υπάρχουν στο αρχείο του ΚΚ της Κίνας, καθώς ένα τμήμα του καταστράφηκε στον εμφύλιο που ακολούθησε, υπάρχει αρχείο που έρχεται σε σε αντίθεση με όσα λέγονται για την πρόταση του Στάλιν για συνεργασία με την κυβέρνηση Κουομιντάνγκ¹¹. Επομένως αν και δεν ήταν ο Στάλιν αυτός που έστειλε τις οδηγίες, έχει σημασία να αναφερθεί ότι στο προσωπικό αρχείο του Ίγκορ Βασίλιεβιτς Γιουρτένκο (Γιούζιν), απεσταλμένου των Σοβιετικών στην Κίνα, υπάρχει ντοκουμέντο, που αναφέρει μονάχα συμβουλές για σύναψη ειρήνης. Πάντως το 1946 οι Σοβιετικοί παρέδωσαν την Μαντζουρία στους Κινέζους κομμουνιστές, γεγονός που δείχνει ότι επιδίωκαν μία προσωρινή ειρήνη με την κυβέρνηση Κουομιντάνγκ, μέχρι την λήξη του πολέμου. Το γεγονός αυτό όξυνε το κλίμα του εμφύλιου πολέμου που κέρδισαν οι Κινέζοι κομμουνιστές, οι οποίοι το 1949 συγκρότησαν τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Να τονιστεί τέλος ότι οι Κινέζοι πολλές λειτουργούσαν αντιφατικά¹², με τη Σοβιετική Ένωση όμως και το Στάλιν, να τους βοηθούν σε ζητήματα στρατηγικής και τακτικής¹³.

Σε αυτό το σημείο μπορεί να ειπωθεί λοιπόν με βεβαιότητα, πως η στρατηγική και η τακτική που διαμόρφωσαν τα κομμουνιστικά κόμματα στη διάρκεια του πόλεμου, αλλά και μετά από αυτόν, έγινε με δική τους ευθύνη. Από το ξέσπασμα του πολέμου αλλά και κατά τη διάρκεια του, ο Στάλιν και η ΕΣΣΔ προώθησαν τις θέσεις τους στην Κομιντέρν, οι οποίες ανταποκρίνονταν στο ύψος των περιστάσεων. Όμως η Κομιντέρν και τα τμήματα της είχαν αντιφάσεις, με αποτέλεσμα τα κομμουνιστικά κόμματα να δρουν ανεξέλεγκτα. Το γεγονός ότι συμβουλεύονταν τον Δημητρόφ στην προσπάθειά τους να διαμορφώσουν στρατηγική και η τακτική, δεν σημαίνει ότι υιοθετούσαν τις Σοβιετικές θέσεις, καθώς και ο ίδιος ο Δημητρόφ, δεν συμφωνούσε πάντοτε με αυτές. Επίσης το γεγονός ότι η στάση της ΕΣΣΔ είχε συμβιβασμούς απέναντι στην αντίληψη που είχε υιοθετήσει το κομμουνιστικό κίνημα, οφείλονταν στο γεγονός ότι λειτουργούσε στα πλαίσια συλλογικών διαδικασιών και όχι στα πλαίσια ταύτισης απόψεων.

Άλλωστε είναι χαρακτηριστικό, ότι οι Σοβιετικοί έκαναν κριτική στις λανθασμένες αντιλήψεις και αποφάσεις των κομμουνιστικών κομμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αρνητική κριτική που δέχτηκε το ΚΚ του Βελγίου από τους Σοβιετικούς όταν παρέδωσε τα όπλα¹⁴, αλλά και η ασυμφωνία των Σοβιετικών με το ΚΚ του Λουξεμβούργου σε σχέση με τον κοινοβουλευτισμό¹⁵. Όμως παρά τα όσα λέγονται οι Σοβιετικοί δεν επέβαλαν ποτέ τις αντιλήψεις τους στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, του οποίου τις αποφάσεις δέχονταν. Αντιθέτως προσπαθούσαν να προωθήσουν τις αντιλήψεις τους μέσα από συλλογικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα να κάνουν και ορισμένους συμβιβασμούς. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τις περιπτώσεις των ΚΚ του Λουξεμβούργου και του Βελγίου, στα οποία ασκούσαν κριτική όμως διατηρούσαν επαφές μαζί τους, όταν αυτά συμμετείχαν στις αστικές κυβερνήσεις των χωρών τους προς το τέλος του πολέμου, αλλά και τα πρώτα χρόνια μετά τη λήξη του. Όλα τα παραπάνω εγείρουν προβληματισμούς σχετικά με την αδυναμία των κομμουνιστικών κομμάτων να ακολουθήσουν τις Σοβιετικές αποφάσεις, οι οποίοι όμως έως ένα βαθμό απαντιούνται παρακάτω.

Η αυτοδιάλυση της Κομιντέρν

Λέγεται από την αστική ιστοριογραφία ότι η Κομιντέρν και τα τμήματα της, ήταν πάντοτε κάτω από την την υποτέλεια των Σοβιετικών υποδείξεων και του ίδιου του Στάλιν. Συγκεκριμένα για την περίοδο του πολέμου, λέγεται ότι τα κομμουνιστικά κόμματα λειτούργησαν ως εξάρτημα της Σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής. Αυτό είναι πέρα για πέρα λάθος και ανατρέπεται από την ίδια την ιστορία, του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Επίσης η σχέση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος με την ΕΣΣΔ, εξηγεί τον προβληματισμό που αναπτύχθηκε προηγουμένως.

Αρχικά πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν ορισμένες παράμετροι, σχετικά με την σύνθεση της Κομιντέρν. Η ίδρυση της το 1919 ήταν προϊόν πολλών παραγόντων, εκ των οποίων κύριοι ήταν η νικηφόρα επανάσταση του 1917 και η εμφάνιση του επαναστατικού κινήματος στον απόηχό της, που ανέδειξαν την ανάγκη για την καθοδήγηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Αμέσως στελεχώθηκε από κομμουνιστικούς φορείς από όλο το κόσμο, οι οποίοι όχι μόνο δεν είχαν ταύτιση απόψεων με τους Μπολεσβίκους που την καθοδηγούσαν, αλλά αντιθέτως είχαν έριδες μαζί τους, ως προς την ιδεολογία της. Οι αντιφάσεις που υπήρχαν στους κόλπους της από την ίδρυσή της, άρχισαν να αναιρούνται με την Μπολεσβικοποίηση, η οποία σε γενικές γραμμές διαμόρφωσε μία ενιαία αντίληψη στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Ωστόσο η στροφή στην στρατηγική και την τακτική της Κομιντέρν πριν τον πόλεμο, επανέφερε τις αντιφάσεις στους κόλπους της. Ώθηση για την παραπέρα ανάπτυξη αυτών των αντιφάσεων έδωσε η προσπάθεια του Δημητρόφ, να ανεξαρτητοποιήσει τα τμήματα της Κομιντέρν. Οι Τολιάτι και Τορέζ στήριξαν αυτή την προσπάθεια, ενώ ο Στάλιν έδειξε ουδετερότητα και σεβάστηκε τις αποφάσεις του Δημητρόφ που καθοδηγούσε την Κομιντέρν¹⁶, όπως είχε σεβαστεί και την στροφή της, παρά τη διαφωνία του, καθώς καλώς ιεραρχούσε το συλλογικό και υπέτασσε το ατομικό. Ωστόσο τόσο ο ίδιος, όσο και το κόμμα που καθοδηγούσε, έπρεπε να ασκήσουν έντονη κριτική στις νέες αποφάσεις. Υπήρξαν μεμονωμένες αντιδράσεις, αλλά κριτική στην κατάσταση που είχε διαμορφωθεί, ασκήθηκε πολύ πιο μετά με την ίδρυση της Κομινφόρμ. Όλα αυτά δεν συνεπάγονται ότι η Κομιντέρν έπρεπε να καθοδηγείται αποκλειστικά από την ΕΣΣΔ, αλλά ότι η νέα ηγεσία της Κομινέρν, έπρεπε να καθοδηγείται ιδεολογικά από το Μαρξισμό-Λενινισμό με ευθύνη της ΕΣΣΔ.

Σταδιακά λοιπόν τα κομμουνιστικά κόμματα άρχισαν να απομακρύνονται από την ΕΕΚΔ, την οποία συμβουλεύονταν, αλλά αντιμετώπιζαν ως ανασταλτική παράμετρο στην ανάπτυξη των εκτιμήσεών τους, με αποτέλεσμα να εγκαταλείπουν τον φορέα. Στο πνεύμα λοιπόν της ανεξαρτητοποίησης του ΚΚ των ΗΠΑ, οι Στάλιν και Δημητρόφ αποφάσισαν τον Απρίλη του 1941 να αναστείλουν τις λειτουργίες της ΕΕΚΔ¹⁷. Η κίνηση αυτή, ήταν το φυσικό επακόλουθο της κατάστασης που είχε διαμορφωθεί και ήταν μη αναστρέψιμη. Μολονότι το επόμενο διάστημα με το ξέσπασμα του πολέμου, ο Δημητρόφ ανέλαβε από κοινού με άλλα πρόσωπα της Κομιντέρν την καθοδήγηση αυτής και των τμημάτων της με την στήριξη των Σοβιετικών, η λειτουργία που είχε διαμορφωθεί θα έφερνε την αυτοδιάλυση νομοτελειακά. Άλλωστε όπως μαρτυρά και ο Μίλοβαν Τζίλας, το ζήτημα της αυτοδιάλυσης τέθηκε πρώτη φορά το 1940¹⁸. Υπό αυτές τις συνθήκες οι προσπάθειες συντονισμού αναιρούνταν από την λειτουργία της Κομιντέρν, η οποία γεννούσε αντιφάσεις και τροφοδοτούσε παρεκκλίσεις, όπως αυτές του Ερλ Μπράουντερ.

Απόρροια όλων των παραπάνω ήταν η αυτοδιάλυση της Κομιντέρν, τον Μάη του 1943. Το ζήτημα τέθηκε στις 8 Μάη σε συνάντηση των Δημητρόφ, Μανουίλσκι και Μολότοφ και εγκρίθηκε από τα τμήματα της στις 15 του Μάη. Η ανακοίνωση της 15η Μάη στεκόταν σε πολλά ζητήματα, εκ των οποίων τα πιο βασικά αφορούσαν την διεθνή κατάσταση και τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά και τις οργανωτικές αδυναμίες της Κομιντέρν και την ανεξαρτητοποίηση των τμημάτων της. Επομένως, ενάντια σε όσα λέγονται, η αυτοδιάλυσή της δεν προέκυψε σε μία προσπάθεια της ΕΣΣΔ, να εξυπηρετήσει την εξωτερική πολιτική της και τις πολεμικές της προσπάθειες. Ακόμη και αν κάτι τέτοιο όντως την εξυπηρετούσε, δεν σημαίνει ότι αποτέλεσε το έναυσμα για την αυτοδιάλυσή της και άρα δεν δικαιώνει όσα λέγονται. Ήταν η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην λειτουργία της Κομιντέρν, που είχε ως συνέπεια την αυτοδιάλυσή της.

Όλα τα παραπάνω αποτυπώνονται άλλωστε και με τα παρακάτω εξής χαρακτηριστικά παραδείγματα, που καλύπτουν μία χρονική περίοδο, από την στροφή της Κομιντέρν, έως την αυτοδιάλυση της.

• -Το ΚΚ της Ισλανδίας το οποίο είχε διαχρονικές παρεκκλίσεις από τις αρχές της Κομιντέρν, όχι μόνο αποποιήθηκε την Μπολσεβικοποίηση, αλλά το 1938 την εγκατέλειψε και οργανωτικά¹⁹. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει τα επαναστατικά του χαρακτηριστικά και να ανασυγκροτηθεί οργανωτικά από κοινού με τη σοσιαλδημοκρατία, έως τη συμμετοχή του σε αστική κυβέρνηση το 1944.

• Το ΚΚ της Χιλής, είχε ακολουθήσει παρόμοιο δρόμο. Εντάχθηκε στην Κομιντέρν, αλλά για ένα μεγάλο διάστημα κομματικές έριδες εμπόδιζαν την Μπολσεβικοποίηση. Αν και κατάφερε να τα σπάσει με την σοσιαλδημοκρατία, οι αντιλήψεις της εξακολουθούσαν να το συνοδεύουν. Με παρότρυνση της Κομιντέρν, συμμετείχε στο Λαϊκό Μέτωπο και από το 1938 σε αστική κυβέρνηση. Ωστόσο η παρότρυνση δεν ήταν ομόφωνη, καθώς ο Δημητρόφ ήταν υπέρ και ο Μανουίλσκι κατά, παρόλο που αρχικά είχε υποστηρίξει την στροφή της Κομινέρν. Να τονιστεί ότι οι Σοβιετικοί αντιπρόσωποι δεν είχαν οδηγίες από το Στάλιν την περίοδο της στροφής, ο οποίος αν και είχε δηλώσει την διαφωνία του στο Δημητρόφ²⁰, σεβόμενος το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό προέτρεψε το κόμμα να αποφασίσει μόνο του, με αποτέλεσμα αργότερα να δείξει επισήμως πως δεν ενστερνίζονταν την στροφή²¹. Έτσι η αλλαγή στη στάση του Μανουίλκσι, πιθανότατα οφείλονταν στην επίσημη θέση που είχε πάρει αργότερα το κόμμα, αλλά και στις διαφωνίες του Στάλιν, που όσον αφορά την Χιλή, θεωρούσε ότι έπρεπε να ακολουθηθεί τον Κινέζικο δρόμο²².

• Το ΚΚ του Εκουαδόρ από την αρχή του πολέμου ακολουθώντας το πνεύμα των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων της Λατινικής Αμερικής, υποστήριξε την προσέγγιση με τους σοσιαλιστές. Σύμφωνα με το ίδιο αλλά και τους σοσιαλιστές, μετά την αυτοδιάλυση της Κομιντέρν, το κόμμα δρούσε ανεξάρτητα από τη “Μόσχα”²³, με αποτέλεσμα την επαναπροσέγγισή τους. Εν τέλει προς το τέλος του πολέμου το 1944, το κόμμα συμμετείχε σε αστική κυβέρνηση.

• Το ΚΚ της Κούβας από την αρχή ακόμη του πολέμου ήταν επηρεασμένο από τα ιδεολογήματα του Μπράουντερ, τα οποία σχετίζονταν με την ειρηνική συνύπαρξη. Ο ίδιος ήταν γραμματέας του ΚΚ των ΗΠΑ, ενώ είχε και καθήκοντα και στην Κομιντέρν, μεταξύ των οποίων υπήρξε και η προώθηση των θέσεών της στην Αμερικάνικη ήπειρο. Εν’ τέλει η οπορτουνιστική δράση του, τον οδήγησε στην απομάκρυνση του από το κομμουνιστικό κίνημα, με έναυσμα την προσπάθεια του να αποκομμουνιστικοποιήση το κόμμα του. Αρχικά όταν εμφανίστηκαν τα ιδεολογήματα του οι Δημητρόφ και Φόστερ του άσκησαν έντονη κριτική, ενώ στις αρχές του 1945 ο μαχητικός Γάλλος κομμουνιστής Ζακ Ντικλό, έστειλε εκ’ μέρους της ΕΣΣΔ επιστολή που καταδίκαζε την δράση του²⁴. Το ΚΚ της Κούβας όπως ήδη ειπώθηκε ήταν βαθιά επηρεασμένο από τον Μπράουντερ, με αποτέλεσμα το 1944 να συμμετέχει σε αστική κυβέρνηση. Μετά τον πόλεμο και τα γεγονότα με το Μπράουντερ, η ΕΣΣΔ είχε αρνητική εντύπωση για το κόμμα, το οποίο αργότερα άλλαξε τις θέσεις του προηγούμενου συνέδριο του, που επευφημούσαν τον “Μπραουντερισμό”²⁵.

Επομένως τα κομμουνιστικά κόμματα όχι μόνο δεν λειτούργησαν σαν εξάρτημα της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά αντιθέτως δρούσαν ανεξάρτητα από την Κομιντέρν. Η ανεξαρτητοποίηση λοιπόν των τμημάτων της, έδρασε ανασταλτικά στην προσπάθεια διαμόρφωσης ενιαίας στρατηγικής και τακτικής για το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Παρόλο λοιπόν που την περίοδο του πολέμου ο Στάλιν και η ΕΣΣΔ, προωθούσαν σωστές θέσεις για τα καθήκοντα των κομμουνιστικών κομμάτων, αυτές δεν υιοθετούνταν. Μολονότι τα τμήματα της Κομιντέρν συμβουλεύονταν την ΕΕΚΔ, δρούσαν ανεξάρτητα από αυτήν και διαμόρφωναν μόνα τους την λανθασμένη στάση τους, απέναντι στην κατάσταση που επικρατούσε.

Εν κατακλείδι ήταν η ανεξαρτητοποίηση των τμημάτων της Κομιντέρν, που της στέρησε την δυνατότητα να διαμορφώσει ενιαία στρατηγική και τακτική για το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Αυτή η αντίφαση της αντίφασης, είχε ως αποτέλεσμα την συμμετοχή κομμουνιστικών κομμάτων σε αστικές κυβερνήσεις. Τέλος να σημειωθεί ότι μετά την αυτοδιάλυση της Κομιντέρν, το Διεθνές Τμήμα του κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, λειτουργούσε συμβουλευτικά στις υποθέσεις των τμημάτων της, προωθώντας την προαναφερθείσα σοβιετική πολιτική έως το τέλος του πολέμου, αλλά και μετά από αυτόν μέχρι την σύσταση της Κομινφόρμ.

Στάθης Παπαδόπουλος

Σημειώσεις