Άρβιντ Χάρνακ-Ο Γερμανός αντιφασίστας της “Κόκκινης Ορχήστρας” που λοιδωρήθηκε ως προδότης
Αν κι ο ίδιος προερχόταν από μεσοαστική οικογένεια και θα μπορούσε να έχει μια εξασφαλισμένη ζωή, αξιοποίησε την υψηλόβαθμη θέση του στον κρατικό μηχανισμό για να πολεμήσει το ναζισμό, θυσιάζοντας τελικά τη ζωή του για το σκοπό αυτό.
Ο Άρβιντ Χάρνακ, που γεννήθηκε σαν σήμερα το 1901, ανήκε στη λεγόμενο “Κόκκινη Ορχήστρα”, ένα κατασκοπευτικό δίκτυο Γερμανών αντιστασιακών που τροφοδοτούσε την ΕΣΣΔ με πολύτιμες πληροφορίες, ως τη διάλυσή του από τη Γκεστάπο το 1942. Αν κι ο ίδιος προερχόταν από μεσοαστική οικογένεια και θα μπορούσε να έχει μια εξασφαλισμένη ζωή, αξιοποίησε την υψηλόβαθμη θέση του στον κρατικό μηχανισμό για να πολεμήσει το ναζισμό, θυσιάζοντας τελικά τη ζωή του για το σκοπό αυτό.
Γενέτειρά του ήταν το Ντάρμσταντ, όπου δίδασκε Ιστορία και Λογοτεχνία ο πατέρας του στο τοπικό πανεπιστήμιο, μέχρι που κλήθηκε στο πανεπιστήμιο Στουτγγάρδης το 1905, όπου και μετακόμισε όλη η οικογένεια, αλλά 9 χρόνια μετά ο πατέρας αυτοκτόνησε. Σπούδασε νομικά σε μια σειρά πόλεων στη Γερμανία και την Αυστρία, ενώ αργότερα με υποτροφία του ιδρύματος Ροκφέλερ σπούδασε οικονομικά στο Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, όπου παντρεύτηκε την θεωρητικό της λογοτεχνίας Μίλντρεντ Φις. Οι θεωρητικές του μελέτες ως οικονομολόγου, καθώς και τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού συστήματος με αποκορύφωμα το κραχ του ’29, έστρεψαν το νεαρό επιστήμονα στην κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία της ΕΣΣΔ, κι έτσι το 1932 οργάνωση ένα ακαδημαϊκό ταξίδι στη χώρα, εντυπωσιαζόμενος από τα επιτεύγματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Επιστρέφοντας στη χώρα και όντας ήδη στα κρυφά μέλος του ΚΚΓ, που σύντομα βγήκε εκτός νόμο λόγω της ανόδου του Χίτλερ, ανελίχθηκε σε σημαντικές θέσεις του Υπουργείου Οικονομικών, ενώ παράλληλη ίδρυσε με τη σύζυγό του και άλλους διανοούμενος έναν όμιλο συζητήσεων με στόχο τη διερεύνηση των δυνατοτήτων ανατροπής των ναζί. Οι πρώτες του επαφές με τη σοβιετική υπηρεσία NKGB χρονολογούνται από το 1935, ενώ κωδικά αναφερόταν από τους Σοβιετικούς ως “Κορσικανός”. Το 1936 μέσω της συζύγου του απέκτησε επαφές με την αμερικανική πρεσβεία, και συγκεκριμένα με τον πρώτο γραμματέα της, Ντόναλντ Χιθ, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο ενός επικείμενου πολέμου. Ο Χάρνακ έγινε μέλος του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος ώστε να έχει καλύτερη κάλυψη για τις αντιστασιακές του δραστηριότητες το 1937. Δυο χρόνια μετά συνδέθηκε με την ομάδα του αξιωματικού της αεροπορίας Χάρο Σούλτσε-Μπόιζεν, με τον οποίο συγκρότησαν το δίκτυο “Κόκκινη Ορχήστρα”, όπως αργότερα υποτιμητικά το αποκαλούσαν οι ναζί. Στην ομάδα αυτή συμμετείχαν άτομα από διάφορες κοινωνικές τάξεις, όλων των ηλικιών και κατά 40% γυναίκες, ενώ συνυπήρχαν παρά τις ιδεολογικές τους διαφωνίες κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες, καθολικοί και Εβραίοι. Όταν η αμερικανική πρεσβεία εκκενώθηκε μετά την κήρυξη του πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας το 1941, ο αντιπρόσωπος της NKGB Αλεξάντερ Μιχαήλοβιτς Κορότκοφ, πρότεινε στο Χάρνακ να ενημερώνει τους Σοβιετικούς για τις οικονομικές και στρατιωτικές προετοιμασίες του Ράιχ.
Γραμματόσημο προς τιμήν της Μίλντρεντ και του Άρβιντ Χάρνακ, ΓΛΔ 1983
Ο Χάρνακ δέχτηκε και παράλληλα άρχισε να εκδίδει το αντιστασιακό έντυπο “Το εσωτερικό μέτωπο”. Στις αρχές του 1942 εξέδωσε μια μελέτη με τίτλο “Το εθνικοσοσιαλιστικό στάδιο του μονοπωλιακού κεφαλαίου”, που γνώρισε μεγάλη διάδοση μεταξύ των αντικαθεστωτικών στο Βερολίνο και το Αμβούργο. Η δράση του τεραμτίστηκε με τη σύλληψη του ίδιου και της συζύγου του από τους ναζί στις 7 Σεπτέμβρη 1942. Λίγους μήνες αργότερα καταδικάστηκε σε θάνατο κι εκτελέστηκε δι’απαγχονισμού κατόπιν προσωπικής εντολής του Χίτλερ στη φυλακή Πλέτσενζε του Βερολίνου στις 22 Δεκέμβρη 1942. Ο αδελφός του Φαλκ Χάρνακ, επίσης αντιστασιακός, αργότερα απεστάλη με τάγμα ανεπιθυμήτών στην Ελλάδα, απ’όπου δραπέτευσε για να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ.
Ο Άρβιντ τιμήθηκε με μετά θάνατον βραβείο από το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ το 1969, κάτι που αξιοποιήθηκε από τη δυτικογερμανική προπαγάνδα που ως τη δεκαετία του ’70 τουλάχιστον παρουσίαζε τα μέλη της Κόκκινης Ορχήστρας ως “εθνοπροδότες”. Η μνήμη του τιμήθηκε όπως είναι αναμενόμενο ιδιαίτερα στη ΓΛΔ, όπου διάφορες οδοί έφεραν και σε κάποιες περιπτώσεις φέρουν το όνομά του, ένα πλοίο του πολεμικού ναυτικού της χώρας επίσης, ενώ το 1983 εκδόθηκε σειρά γραμματοσήμων προς τιμήν του ίδιου και άλλων μελών της οργάνωσης.
