Celia Esther Sanchez Manduley: Το εθνικό λουλούδι της Κούβας
Η Celia έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του Φιντέλ, έγινε σκιά του, δείχνοντας αντοχή ίση με οποιονδήποτε αντάρτη. Άλλωστε ήταν η πρώτη γυναίκα που πήρε μέρος σε μάχη με τους αντάρτες. Το μόνο άλλο άτομο που τόλμησε να μιλήσει στον Φιντέλ με τόσο ελεύθερο και ανοιχτό τρόπο ήταν ο Τσε.
Ένα αληθινό λουλούδι της Κουβανικής Επανάστασης, η Celia, γεννήθηκε στην Media Luna, μια πόλη που βρίσκεται στην επαρχία της Granma στις 9 Μαΐου 1920. Ήταν ένα από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας των Δρ. Manuel Sanchez Silveira και Acacia Manduley, ανατράφηκε κυρίως από τον πατέρα της, επειδή η μητέρα της πέθανε όταν ήταν μόλις έξι ετών. Αφού τελείωσε το γυμνάσιο, άρχισε να εργάζεται με τον πατέρα της, όπου ταξίδευαν σε απομονωμένες κοινότητες και σπίτια για να τους παρέχουν ιατρική περίθαλψη. Μέσω αυτής της εμπειρίας της είχε έρθει σε επαφή με πολλές οικογένειες στην ορεινή περιοχή που περιβάλλει την Media Luna και το Pilon, όπου μετακόμισε σε ηλικία 20 ετών με τον πατέρα της.
Η γνώση της Celia για τους ντόπιους αλλά και τα βουνά της Sierra Maestra αποδείχτηκαν εξαιρετικά σημαντικές όταν έλαβε μέρος στο κίνημα αντίστασης που αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Ένα από τα ανέκδοτα που λέγονταν για την Celia ήταν ότι τις άρεσε να μαζεύει τζιπ και τανκς, διότι ενώ πολεμούσε με τους αντάρτες στη Sierra Maestra, χρησιμοποιούσε τις γνώσεις της για το έδαφος για να παρασύρει τις δυνάμεις του Μπατίστα σε βαλτώδεις περιοχές όπου τα βαρέα οχήματα αχρηστεύονταν, επιτρέποντας έτσι στους αντάρτες να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τον κυβερνητικό στρατό. Μέχρι και σήμερα, μεγάλο μέρος αυτής της συλλογής παραμένει βυθισμένο στους βάλτους της La Comandancia de la Plata, το μυστικό αρχηγείο των ανταρτών του Φιντέλ. Τα τζιπ και τα οχήματα που αιχμαλώτιζαν χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες πτυχές της Επανάστασης.
Αυτό που ώθησε την Celia να ενταχθεί στον στρατό των ανταρτών ήταν η βαθιά συμπόνια της για τον λαό της Κούβας και ειδικά για τα παιδιά. Λέγεται πώς το περιστατικό που την ώθησε να απομακρυνθεί από την προνομιακή της θέση στην κοινωνία και να ενταχθεί στο κίνημα της 26 Ιουλίου ήταν η απαγωγή, ο βιασμός και στην συνέχεια η δολοφονία της 10 ετών Maria Ochoa από αξιωματικούς του Μπατίστα. Την μικρή κοπέλα την γνώριζε η Celia καθώς είχε βοηθήσει στην γέννα της.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Φιντέλ και πολλοί αντάρτες ήταν φυλακισμένοι μετά από την αποτυχημένη επίθεση στους Στρατώνες της Μονκάδα στις 26 Ιουλίου. Η Celia, άρχισε να συνεργάζεται με τους αντάρτες και μέχρι το 1954 ήταν ήδη γνωστή, για αυτό και ο Μπατίστα έδινε το ποσό των 75 000 δολαρίων για το κεφάλι της. Ο Φιντέλ άρχισε να επικοινωνεί κρυφά μαζί της από την φυλακή , επαινώντας τις προσπάθειες της για αντίσταση και εκφράζοντας την επιθυμία του να την συναντήσει.
Όταν ο Φιντέλ αποφυλακίστηκε το 1955, κατέφυγε στο Μεξικό. Επέστρεψε τον Δεκέμβριο του 1956 αλλά δεν γνώρισε την Celia μέχρι το 1957, παρόλο που είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία για την έλευση του Granma. Ταξιδεύοντας από το Μεξικό με το πλοίο Granma, μαζί με τους 81 επαναστάτες, η ομάδα του Φιντέλ έφτασε στην Playa de los Colorados, σύντομα βρέθηκαν να δέχονται επίθεση από τα στρατεύματα του Μπατίστα. Λιγότεροι από 20, κατάφεραν να ξεφύγουν στα κοντινά βουνά της Sierra Maestra. Η Celia, η οποία είχε προγραμματίσει να συναντήσει την ομάδα κατά την άφιξή της, συνελήφθη εκείνο το πρωινό στην κοντινή Campechuela και δεν έφτασε ποτέ στην παραλία.
Ήδη σε αυτό το αρχικό στάδιο της επανάστασης ο Φιντέλ είχε λάβει σημαντική υποστήριξη από την Celia. Είχε παράσχει στους αντάρτες παράκτιους χάρτες και χάρτες της περιοχής, και όταν η μικρή πλέον ομάδα των ανταρτών έφτασε σε ασφαλή σημεία των βουνών, τους παρείχε φαγητό και προμήθειες και δημιούργησε ένα δίκτυο φιλικά προσκείμενων τοπικών αγροτών που τους επέτρεψε να μένουν σε εκείνες τις περιοχές.
Η Celia με τον Φιντέλ στην επαρχία Οριέντε.
Η Celia και ο Φιντέλ τελικά συναντήθηκαν για πρώτη φορά, κανένας από τους δύο δεν περιέγραψε ποτέ αυτήν την πρώτη συνάντηση, η οποία σηματοδότησε τη γέννηση μιας σχέσης που κράτησε 23 χρόνια, μέχρι την ημέρα του θανάτου της. Ο Φιντέλ είχε γοητευτεί από την μελαχρινή και ελκυστική Celia όχι μόνο σωματικά αλλά και πνευματικά.
Η Celia έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του Φιντέλ, έγινε σκιά του, δείχνοντας αντοχή ίση με οποιονδήποτε αντάρτη. Άλλωστε ήταν η πρώτη γυναίκα που πήρε μέρος σε μάχη με τους αντάρτες. Στην περιπολία, περπατούσε αμέσως πίσω από τον Φιντέλ. Ως γραμματέας και βοηθός του, έφερε τάξη στη ζωή του και έσωσε πολλά χειρόγραφα του Φιντέλ συμπεριλαμβανομένων χειρόγραφων πριν και μετά από τις μάχες. Συχνά, οι τσέπες της ήταν γεμάτες με σημαντικά χαρτιά καθώς ο Φιντέλ της υπαγόρευε οποιαδήποτε στιγμή, οπουδήποτε. Από την στιγμή που συναντήθηκαν, ήταν ουσιαστικά αχώριστοι για το υπόλοιπο της ζωής της. Εάν δεν ήταν δίπλα του, ήταν συνήθως κοντά.
Την 1 Ιανουαρίου του 1959, ο Φιντέλ και ο επαναστατικός του στρατός εισήλθαν στην Αβάνα με θρίαμβο. Για τα επόμενα χρόνια, η Celia θα έπαιζε βασικό ρόλο, όχι μόνο στην ιδιωτική ζωή του Φιντέλ (περισσότερο ως μητρική φιγούρα παρά ως ερωμένη), αλλά και στην πολιτική ζωή της Κούβας. Με την πάροδο του χρόνου, οι θέσεις τις οποίες είχε αναλάβει ήταν της Γραμματέα τόσο της Προεδρίας όσο και του Συμβουλίου των Υπουργών, καθώς και στην συμμετοχή στην Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας (CPC) και την κατοχή μιας έδρας στην Εθνοσυνέλευση. Αν και δημοσίως ακολούθησε την επίσημη γραμμή “Ο Φιντέλ είναι πάντα σωστός”, ιδιωτικά ήταν από τα λίγα άτομα στην Κούβα που θα μπορούσε να πει στον Φιντέλ ότι έκανε λάθος. Το μόνο άλλο άτομο που τόλμησε να μιλήσει στον Φιντέλ με τόσο ελεύθερο και ανοιχτό τρόπο ήταν ο Τσε.
Η Celia βοήθησε επίσης στον σχεδιασμό του συγκροτήματος Lenin Park στα προάστια της Αβάνας και βοήθησε στην διατήρηση μουσείων και τοποθεσιών ιστορικού ενδιαφέροντος. Τη δημιουργία του μεγάλου Εθνικού πάρκου της Sierra Maestra, το Παλάτι των Πρωτοπόρων Jose Marti στην Ταραρά.
Η Celia, ήταν βαριά καπνίστρια, πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα στην Αβάνα στις 11 Ιανουαρίου 1980. Λέγεται πως ο θάνατός της ήταν ένας παράγοντας για την έρευνα και ανάπτυξη αντικαρκινικών φαρμάκων στην Κούβα.
Στα μάτια των εκατομμυρίων Κουβανών που υποστήριξαν την επανάσταση, η Celia ήταν το ανθρώπινο πρόσωπό της, για πολλούς, η ζεστασιά και η κοινή λογική της ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της. Σε αμέτρητες περιπτώσεις μπορούσε να παρακάμψει την γραφειοκρατία για να διορθώσει ένα πρόβλημα για ένα άτομο, μια οικογένεια ή ακόμα και ένα χωριό, απλά κάνοντας ένα τηλεφώνημα. Η φήμη της για συμπόνια ώθησε κάποτε έναν παλαιάς κοπής κομμουνιστή να πει: ¨Αν πίστευα στον χριστιανισμό, θα έλεγα ότι έφτασε τόσο κοντά στην αγιότητα όσο κανένας άλλος στη γη¨.
Για πολλούς λόγους, η Celia Sanchez είναι το λουλούδι της Κουβανικής Επανάστασης.
Αλέξιος Ν. Κοτανίδης
Πηγή
- Havana Times
- Bourne, Peter G. Fidel: A Biography of Fidel Castro.NY: Dodd, Mead, 1986.
- “Celia Sanchez, Aide to Castro,” in The Washington Post.January 13, 1980, p. D4.
- Karol, K.S. Guerrillas in Power: The Course of the Cuban Revolution.NY: Hill & Wang, 1970.
