Χίμλερ: «Ο Τέλμαν πρέπει να εκτελεστεί» – Οι δολοφόνοι του Τέλμαν στο εδώλιο

Στις 18 του Αυγούστου 1944, ο Έρνστ Τέλμαν, πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες των χιτλερικών δημίων του, 11 σχεδόν χρόνια μετά τη σύλληψή του. Η προσπάθεια των δολοφόνων να περάσει στον κόσμο ότι ο θάνατός του οφειλόταν σε αεροπορική επιδρομή απέτυχε.

Το 1986 μετά από αγώνα της κόρης του Τέλμαν, Ίρμα, πραγματοποιήθηκε στην πόλη Κρέφελντ της Ρηνανίας, στη Δυτική Γερμανία, η δίκη του Βόλφγκανγκ Ότο, που συμμετείχε στη δολοφονία σύμφωνα με μαρτυρία συγκρατούμενου του Τέλμαν που παρακολούθησε κρυμμένος τη σκηνή της δολοφονίας.

Ο Ότο στέλεχος των Ες-Ες και δάσκαλος στο επάγγελμα, είχε ήδη καταδικαστεί σε 20 χρόνια κάθειρξη στη δίκη του Μπούχενβαλντ, το 1947, για τη δολοφονία Σοβιετικών κρατουμένων, αλλά μετά από μόλις 7 χρόνια στη φυλακή αφέθηκε ελεύθερος να συνεχίσει να διδάσκει σε σχολεία…

Η δικαστική εμπλοκή του Βόλφγκανγκ Ότο για τη δολοφονία του Τέλμαν είχε ξεκινήσει το 1961 όταν ο γενικός εισαγγελέας του Μονάχου είχε διατάξει έρευνα εναντίον του. Το 1962 η χήρα του Τέλμαν, Ρόζα, που ζούσε στη ΓΛΔ, κατέθεσε μήνυση σε βάρος του Ότο και ενός ακόμα ναζί, μέλους εκτελεστικού αποσπάσματος των Ες-Ες για τη συμμετοχή τους στο φόνο του άντρα της. Το 1964 η δίωξή τους είχε ανασταλεί…

Το 1986, λίγο μετά την έναρξη της δίκης στο Κρέφελντ, δημοσιεύτηκε στην  εφημερίδα Sonntag της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας άρθρο του Χανς Γιάκομπους (1923-2003), Γερμανού δημοσιογράφου και αρχισυντάκτη του εντύπου επί σειρά ετών. Στο άρθρο του για τη δίκη ο Γιάκομπους παρουσιάζει μεταξύ άλλων φωτογραφία ιδιόχειρου σημειώματος του Χίμλερ, αρχηγού των ναζιστικών Ες-Ες, όπου φαίνεται ξεκάθαρα η διαταγή «Ο Τέλμαν πρέπει να εκτελεστεί».

Το άρθρο του Χανς Γιάκομπους γράφτηκε πριν ολοκληρωθεί η δίκη, στην οποία ο Βόλφγκανγκ Ότο καταδικάστηκε  σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης. Τον Μάρτη του 1987 το ανώτατο δικαστήριο διέταξε την επανεκδίκαση της υπόθεσης  λόγω «έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων», για να αθωωθεί τελικά ο Ότο τον Αύγουστο του 1988, ακολουθώντας την τύχη των περισσότερων ναζί εγκληματιών πολέμου, που έμειναν ατιμώρητοι ή «τιμωρήθηκαν» με προκλητικά μικρές ποινές.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Πολιτιστική» τον Απρίλη του 1986, μεταφρασμένο από τη Μαρία Χατζηγιάννη.

Έχει κανείς ένα παράξενο αίσθημα σ’ αυτή την αίθουσα δικαστηρίου στο Κρέφελντ της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Σχεδόν 42 χρόνια από τη δολοφονία του Ερνστ Τέλμαν επιτέλους απαγγέλθηκε κατηγορία.

Μοναχά δυο – τρεις άνθρωποι στην αίθουσα γνώρισαν προσωπικά τον Τέλμαν. Ένας όμως όχι μόνο τον γνώρισε προσωπικά, αλλά και ανήκει στους δολοφόνους του. Εκείνοι που γνώρισαν τον Τέλμαν είναι αντιφασίστες — πολύ γέροι σήμερα. Μόλις λίγα μέτρα πιο πέρα απ’ αυτούς κάθεται ο κατηγορούμενος Βόλφγκανγκ Ότο, πρώην σταμπσαρφύρερ (επιτελικός αξιωματικός των Ες-Ες), δάσκαλος στο επάγγελμα. Στο Μπούχενβαλντ διοικούσε τη Μονάδα εκτελέσεων 99 που μέσα σε τριάμισι χρόνια δολοφόνησε 8.483 Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου. Ήδη από χρόνια ο Οτο ομολόγησε ότι γι’ αυτές τις εκτελέσεις οι Αμερικάνοι τον είχαν μεν καταδικάσει σε 20 χρόνια φυλάκισης, αλλά μειώσανε στη συνέχεια την ποινή αυτή σε δέκα χρόνια. Μετά από 7 χρόνια φυλακής ο Ότο ήταν ελεύθερος — μπορούσε να γυρίσει πάλι στο επάγγελμα του δασκάλου.

Σήμερα όλοι στην αίθουσα συλλογίζονται τα σχετικά με τον Τέλμαν, προσπαθούν να σχηματίσουν μια εικόνα: έχουμε τις καίριες ερωτήσεις του δικαστή, του εισαγγελέα, του εκπρόσωπου της συνμηνύτριας Ίρμας Τέλμαν, κόρης του Τέλμαν. Την προϊστορία την έγραψε ο καθηγητής Κάουλ, ο οποίος κατάγγειλε εκ μέρους της Ρόζας Τέλμαν τον «παιδαγωγό» Ότο και άλλους 1962. Ύστερα από μήνες πληροφορήθηκε ο καθηγητής Κάουλ ότι «οι έρευνες δεν τελείωσαν ακόμα». Δυο χρόνια αργότερα έμαθε ότι η διαδικασία ενάντια στους δολοφόνους (ζούσαν ακόμα μερικοί απ’ αυτούς) «αναστάλθηκε ελλείψει αποδείξεων». Ύστερα από παραπέρα διαβήματά του έμαθε ότι «οι έρευνες συνεχίζονται». Αυτό έγινε το 1965. Αν ήταν στο χέρι όλων αυτών των αρμόδιων παρεμποδιστών στην υπόθεση, ούτε και τώρα θα είχε αρχίσει η δίκη στο Κρέφελντ.

Στο μεταξύ ανακαλύφθηκε το γνωστό έγγραφο του Χίμλερ όπου σε μια σύσκεψη του Χίμλερ με τον Χίτλερ γράφεται στο σημείο 12: «Ο Τέλμαν πρέπει να εκτελεστεί». (Αυτό το έγγραφο προσκομίστηκε τώρα στο δικαστήριο, μαζί με άλλα έγγραφα συζητήσεων του Χίμλερ γραμμένα με το χέρι, από έναν ανώτερο αρχειοφύλακα από το ομοσπονδιακό Αρχείο της Κόμπλεντς. Το όνομα του Τέλμαν είναι γραμμένο με μαύρο μελάνι και — σαν αποτέλεσμα της σύσκεψης του Χίμλερ — είναι γραμμένη με μπλε μολύβι η σημείωση: «Πρέπει να εκτελεστεί»). Αυτή η σημείωση είναι από τις 14 Αυγούστου 1944.

Από το σημείωμα του Χίμλερ, σημείο 12: «Ο Τέλμαν πρέπει να εκτελεστεί»

Η διαταγή της δολοφονίας εκτελέστηκε τη νύχτα της 18ης Αυγούστου, όπως είχε καταθέσει ήδη πριν από δεκαετίες ο Πολωνός μάρτυρας Μάριαν Ζγκόντα στη δίκη που έκαναν οι Αμερικάνοι ενάντια στον Ότο και άλλους. Σχεδόν όλοι στην DDR ξέρουν ήδη αυτές τις αλληλουχίες. Στα σχολεία της DDR διδάσκεται όχι μόνο η βιογραφία του Ερνστ Τέλμαν, αλλά οι μαθητές μαθαίνουν από τη διδακτέα ύλη για κείνη την εποχή και τους λόγους της δολοφονίας του και τα πολιτικά παρασκήνια αυτής της δολοφονίας.

Στις 3 Μάρτη 1933 πιάστηκε ο Τέλμαν, χωρίς να παρθεί υπόψη η ασυλία του σαν βουλευτή του Ράιχσταγκ. Τον πήγαν στο Μοαμπίτ, από εκεί στην Γκεστάπο στην οδό Πριντς-Άλμπρεχτ, ξανά στο Μοαμπίτ — όπου τον ανακρίνανε, τον χτύπησαν, τον βασάνισαν — σε «προστατευτική κράτηση», έξι χρόνια σε απομόνωση. Τον μεταφέρανε στην ειρκτή του Μπάουτσεν και τελικά στο Μπούχενβαλντ. Δεν είχε καλά-καλά φθάσει εκεί με τους φρουρούς του και τον τουφεκίσανε μέσα στο κρεματόριο. Δέκα μέρες αργότερα έγινε μια αεροπορική επιδρομή, αλλά όχι με στόχο το στρατόπεδο συγκέντρωσης παρά τα πολεμικά εργοστάσια δίπλα του. Χρειάστηκαν τρεις βδομάδες οι ναζί μέχρι να γράψουν στην εφημερίδα τους ότι όχι μόνο ο Μπράιτσάιντ (όπως αποδείχτηκε), αλλά και ο Τέλμαν είχε σκοτωθεί σ’ αυτή την αεροπορική επιδρομή. Φοβούνταν να πουν ότι ο Χίμλερ είχε διατάξει προ πολλού να εκτελεστεί η διαταγή του Χίτλερ για τη δολοφονία του Τέλμαν — όπως επί χρόνια φοβούνταν να δικάσουν τον Τέλμαν ή να πουν στον πληθυσμό τι απέγινε ο Τέλμαν. Ο Τέλμαν έπρεπε να ξεχαστεί. Ομως είχαν κάνει λάθος στους λογαριασμούς τους.

Σ’ αυτή την αίθουσα δικαστηρίου, του οποίου ο πρόεδρος αγωνίζεται να είναι αντικειμενικός, βιώνει κανείς αξιοσημείωτα πράγματα: Παρουσιάζεται ένας μάρτυρας ονόματι Λέντσινγκ, 64 χρόνων, και καταθέτει ότι τότε σαν στρατιώτης στο Μπούχενβαλντ είχε «ακούσει» από τους άντρες των Ες-Ες ότι ο Τέλμαν πέθανε, και συγκεκριμένα ύστερα από την αεροπορική επιδρομή. Με αυτές τις ανεξακρίβωτες πληροφορίες παρουσιάστηκε τώρα στο δικαστήριο και όταν ο δικαστής τον ρώτησε για το κίνητρό του, η απάντηση είναι: «Ήθελα να βοηθήσω αυτόν τον Ότο, γιατί είναι αθώος». Ο μάρτυρας είναι διευθυντής σπουδών στο Ιμπερλίγκεν. «Ο Μπράιτσάιντ;».

Ο Τέλμαν στη φυλακή της αστυνομίας στο Βερολίνο, Αλεξάντερ -Πλατς, 1933

«Γι’ αυτόν δεν άκουσα ποτέ τίποτα», λέει ο κύριος διευθυντής σπουδών, «αυτός δεν ανήκε κατά κάποιο τρόπο στο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανίας;». Για τον Τέλμαν όμως ήξερε, φυσικά, ακριβώς. Όπως και μια 60χρονη σήμερα κυρία Κράουζε, στης οποίας τα χέρια έπεσε «τυχαία» στη Βαϊμάρη ένα και μόνο φύλλο από έναν κατάλονο νεκρών από την αεροπορική επιδρομή (υπήρξαν εκατοντάδες νεκροί σ’ αυτή την επίθεση), στο οποίο φύλλο ισχυρίζεται ότι διάβασε το όνομα του Τέλμαν. Ναι, ποιος ήταν ο Τέλμαν, το ήξερε. (Ήταν τότε 18 χρόνων. Όταν πιάστηκε ο Τέλμαν, εκείνη ήταν 7 χρόνων και το όνομά του από τότε δεν αναφερόταν πια). Η Κράουζε παρουσιάστηκε στο δικαστήριο ύστερα από μια σχετική με την υπόθεση έκκληση της νεοφασιστικής «Νατσιονάλ Τσάιτουνγκ». Και άλλοι μάρτυρες κατάθεσαν τα όσα είχαν ακούσει και αναφέρθηκαν στις ανακοινώσεις των Ες-Ες εβδομάδες ύστερα από το θάνατο του Τέλμαν. Οι συκοφάντες φτάσανε μάλιστα στο σημείο να βάλουν το όνομα του άλλοτε κρατούμενου στο Μπούχενβαλντ Λάνγκερ από το Μόναχο σε ένα νεοφασιστικό φέιγβολάν με τη δήθεν δήλωσή του για την «καλή διαβίωση του Τέλμαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης».

Ο Λάνγκερ φορούσε στην αίθουσα του δικαστηρίου τη στολή του στρατοπέδου συγκέντρωσης με το κόκκινο τρίγωνο και σε μια διακοπή της συνεδρίασης με ρώτησε κάποιος απ’ αυτούς που παρακολουθούσαν τη δίκη τι σήμαινε αυτό το τρίγωνο. «Ήταν οι πολιτικοί κρατούμενοι», του εξήγησα- δεν το ήξερες; «Όχι», είπε ο περίπου 50χρονος άντρας. «Έχω έρθει με τους μαθητές της τάξης μου εδώ» (Καθηγητής Ιστορίας!) «και μόλις τώρα σχηματίζουμε μια εικόνα».

Αυτοί οι μαθητές μιας τάξης τελειόφοιτων δεν ήξεραν απολύτως τίποτα για τον Τέλμαν. Άλλοι μαθητές — της 10^ης τάξης ενός σχολείου — δεν είχαν ακούσει στο μάθημα τίποτα, ποτέ, για τους κομμουνιστές στην Αντίσταση — όπως διαπίστωσα από τις ερωτήσεις μου. Αυτά τα παιδιά ήταν γεμάτα περιέργεια, «ανοιχτά» και …απληροφόρητα. Και πρέπει κανείς να εξάρει αυτόν τον 50χρονο δάσκαλο σε σύγκριση με άλλους επώνυμους παιδαγωγούς και να του αναγνωρίσει το ότι βρήκε με τους μαθητές του το δρόμο γι’ αυτή την αίθουσα δικαστηρίου.

Προεδρικές εκλογές του Ράιχ στα 1925: Ομάδα αγκιτάτσιας του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας στο Μπόχουμ

Ο καθηγητής Κάουλ είχε χρησιμοποιήσει κάποτε την εικόνα του «κυνηγόσκυλου που πρέπει κανείς να το κουβαλήσει στα χέρια στο κυνήγι», θέλοντας να χαρακτηρίσει μ’ αυτό τα ποινικά όργανα της Ομοσπονδιακής Γερμανικής Δημοκρατίας στην τελευταία μεταπολεμική δεκαετία. Γιατί ήδη πριν από δεκαετίες ήταν όλα τόσο ξεκαθαρισμένα όσο χρειάζεται ένα δικαστήριο για την ποινική δίωξη. Εκτός από τον Ζγκόντα — που στο μεταξύ πέθανε — ο οποίος κατάθεσε με πρωτόκολλο το πως είχε δει τη δολοφονία του Τέλμαν κρυμμένος στο κρεματόριο του στρατοπέδου συγκέντρωσης πίσω από ένα σωρό κάρβουνα και ότι είχε αναγνωρίσει καθαρά τον Ότο, υπάρχει και ο συνάδελφός του Ζμπίγκνιεβ Φουχς που ανήκε και εκείνος στη διοίκηση κρεματορίου των κρατουμένων.

Ο Φουχς ζει τώρα και πάλι στην Πολωνία και κατάθεσε στο δικαστήριο — όπως και πριν από μερικές εβδομάδες κατά την επιτόπια επιθεώρηση στο Μπούχενβαλντ — ότι, αντίθετα από τα συνηθισμένα, το κρεματόριο έπρεπε να ήταν «έτοιμο για δουλειά» το βράδυ της 17ης Αυγούστου εν αναμονή ενός κρατουμένου, ότι το πρωί τους έβαλαν να εξαφανίσουν τα ίχνη μιας αποτέφρωσης, ότι ο υπεύθυνος «κάπο» Γιούπ Μίλερ του είχε πει ότι εκεί δολοφονήθηκε ο Τέλμαν, ότι ένας αρχηγός Ες-Ες ονόματι Φρίκε δεν ήθελε να εκτελέσει την παραγγελία του Ότο για να βγάλει πιστοποιητικό θανάτου του Τέλμαν, επειδή ο Ότο δεν του έδινε τα απαραίτητα γι’ αυτό αποδεικτικά έγγραφα και ότι αυτός ο Ότο επέμενε γι’ αυτό το πιστοποιητικό, όπως και ο Πίστερ, διοικητής του στρατοπέδου συγκέντρωσης.

Όλ’ αυτά είναι καταγραμμένα από χρόνια σε επίσημα βιβλία. Και ο βοηθός – φονιάς Ότο, που δίδαξε και πάλι μαθητές στο γυμνάσιο και που τώρα ξεκοκαλίζει τη σύνταξή του, ομολογεί πέρα για πέρα ότι πήρε μέρος σαν γραφέας ή και σαν σκοπευτής σε πολλές δολοφονίες — αλλά «μόνο αλλοδαπών!». Αυτό το κακουργιοδικείο στο Κρέφελντ εργάζεται τώρα — ύστερα από καθυστέρηση δεκαετιών — κατ’ εντολή από το Ντίσελντορφ. Οι περισσότεροι από τους φονιάδες δεν ζουν πια. Όμως συμβαίνει κάτι που δεν ήταν στο πνεύμα εκείνων που εμπόδιζαν ως τώρα τη δίκη: Κάτω από δυσκολίες, αλλά σε τεράστια έκταση καταπιάνονται πολλοί πολιτικοί και φαινομενικά απολιτικοί κύκλοι όχι μόνο με τη δολοφονία του Τέλμαν, αλλά και με τη ζωή του. Πάνω σ’ αυτό πρέπει να αναφερθεί η έκθεση στο Αμβούργο και η πλατεία όπου έζησε και αγωνίστηκε ο Τέλμαν, που μόλις τώρα πήρε το όνομά του.

Η δίκη για τη δολοφονία του Τέλμαν θα διαρκέσει ακόμα μερικές εβδομάδες. Αλλά παράλληλα διεξάγεται και μια άλλη δίκη που έχει αρχίσει από πολύ καιρό και δεν μπορεί ν’ ανακοπεί. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι και οι μαθητές της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας θα κατανοήσουν κάποτε αυτή τη μεγάλη ιστορική δίκη και θα διαγνώσουν ποιοι εξακολουθούν να φοβούνται τον Ερνστ Τέλμαν και το πρόγραμμά του και θα ήθελαν να το αποσιωπήσουν.

Δείτε ακόμα: 

Λειψή τιμωρία – Η τύχη των φονιάδων του Έρνστ Τέλμαν στη μεταπολεμική ΟΔΓ