Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος

Στις 27 Ιανουαρίου του 1945, οι δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού, απελευθέρωσαν το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς – Μπικερνάου, στην Πολωνία, με ελάχιστους επιζώντες «μορφές ψυχών που αναδύθηκαν στην επιφάνεια».

Ο συμβολισμός της ημερομηνίας, ως Διεθνούς Ημέρας Μνήμης της εβραϊκής γενοκτονίας, υπενθυμίζει το ναζιστικό “τελετουργικό” της άδικης εξόντωσης των Εβραίων. Στην Ελλάδα εξοντώθηκαν περισσότεροι από 62.000 Εβραίοι – το 87% των ντόπιων Εβραίων, που αποτέλεσε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά απώλειας σε όλη την Ευρώπη.

Μέσα από αναφορές, εισηγήσεις για την Εβραϊκή Καταστροφή -«η Σόα» – για τα μαζικά εγκλήματα στην Ιστορία τιμούμε τη Μνήμη των Θυμάτων.

Η σκέψη αναζητεί αναγνώριση της Γενοκτονίας των Εβραίων, μια απαίτηση ζώντων και νεκρών, της αναγνώρισης ενός Άουσβιτς ενώπιον της Ιστορίας, “εκείνου” που διαπράχθηκε με την «Τελική Λύση», τη γερμανική “βίο -πολιτική” και το “σύμπαν” των ναζιστικών κέντρων συγκέντρωσης και βιομηχανικού θανάτου.

Η ελληνική Τέχνη (λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφοs, μουσική…) αποτύπωσαν στα έργα τους την τραγικότητα του Ολοκαυτώματος.

Η Μνήμη της Εβραϊκής γενοκτονίας εκφράστηκε από την ελληνική τέχνη – ίσως με τον πιο συγκινητικό τρόπο – την ποίηση/στίχους του Ιάκωβου Καμπανέλλη και την μουσική του Μίκη Θεοδωράκη – στη «Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν».

Το κείμενο του Ιάκωβου Καμπανέλλη για το χρονικό Μαουτχάουζεν, γράφτηκε το 1965. Ο Έλληνας Θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος και Ακαδημαϊκός στα τέσσερα ποιήματα της συλλογής εξιστορεί τις συνταρακτικές εμπειρίες του από το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν της Αυστρίας, όπου οδηγήθηκε το 1943 και παρέμεινε μέχρι το 1945. Μια διήγηση συγκινητική, απλή, ανθρώπινη για «όσους πήραν τους Δρόμους του Ουρανού», μελοποιημένη από τον Μίκη Θεοδωράκη.

Το Έργο δεν αποτελεί μόνο μια καταδίκη στη βία και την αλλοφροσύνη του πολέμου, αλλά και έναν ύμνο στον έρωτα, που μπορεί να ανθίσει ακόμη και σε ένα εφιαλτικό περιβάλλον και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα για ζωή.

Η Μνήμη των θυμάτων, η γνώση, η αναγνώριση της Ιστορίας του Ολοκαυτώματος είναι καθήκον, υποχρέωση για όλους μας.                                                                             Όμως η Ιστορία δεν είναι μόνο η επιστήμη της Μνήμης … Ας θυμηθούμε, τη θέση της Ακαδημαϊκού Ελένης Μπιμπίκου Αντωνιάδη: «Η Ιστορία, είναι γνωστό, δεν είναι μόνο η επιστήμη της Μνήμης, αλλά είναι παράλληλα και πιο πολύ δημιουργός της συνείδησης, ιδιαίτερα δημιουργός της «Ταξικής Συνείδησης» […] Η Ιστορία είναι «ΠΡΑΞΗ».

Η ενεργός συμμετοχή των μη Εβραίων πολιτών για τη διάσωση των συμπατριωτών τους από την «Τελική Λύση» δεν αναδεικνύει μόνο ότι υπήρχαν δυνατότητες διάσωσης, αλλά ότι εκείνοι -που τις επέλεξαν- διακρίνονταν από υψηλό επίπεδο πολιτικού πολιτισμού, χαρακτηρίζονταν από το βάθος της Ιστορικής τους «Ταξικής Συνείδησης» και ευθύνης.

Η συμπαράσταση των αγωνιστών του ΕΑΜ -όπως και των κομμουνιστών- στους Εβραίους είναι ένα μάθημα πολιτικής σημασίας, αλληλεγγύης, συμπαράστασης στους διωκόμενους, ενσωμάτωσης όλων των «Περιθωριακών» και «Παράνομων» της κοινωνίας. Είναι παράλληλα και έμπρακτη καταδίκη μιας πολιτικής που δημιουργεί το μίσος, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις διακρίσεις με βάση τη θρησκεία ή το φύλο και τις συντηρητικές αντιλήψεις της κοινωνίας.

Το Ολοκαύτωμα είναι το σημαντικότερο έγκλημα του ναζισμού, μια “μοναδική” εμπειρία πολιτικής Ιστορίας “του παρόντος”, που κηλίδωσε και χάραξε ανεξίτηλα τον πολιτισμό μας και το “μέλλον”μας. Έτσι, δεν μπορώ παρά να αναφερθώ, τελειώνοντας, στα λόγια του Σαμπατάϊ Μάτσα (Μιχάηλ Σάββα), ότι «η Σόα», η καταστροφή των Εβραίων στιγματίζει μια ολόκληρη εποχή της ανθρωπότητας, ρίχνοντας σκοτάδι στις ελπίδες της». Και προσθέτει: «όταν αναλογίζομαι το Άουσβιτς, σκέφτομαι κατά παράδοξο τρόπο το μέλλον παρά το παρελθόν».

Ποτέ δεν βαδίζουμε στο σημερινό κόσμο με ό,τι μάθαμε για τον χτεσινό. Όμως υπάρχουν μερικές συγκυρίες στην Ιστορία, που προϊδεάζουν για τα όσα έρχονται, για όσα θα ακολουθήσουν.

Οι εθνικισμοί έπαιξαν και παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην όξυνση του ρατσισμού, της εσωστρέφειας και της ξενοφοβίας στην Ευρώπη, όπου τα σημάδια είναι ανησυχητικά: Ακροδεξιές φωνές να αμφισβητούν το «ίδιο το γεγονός» της εβραϊκής γενοκτονίας, να κάνουν πολιτική και προπαγάνδα πάνω στα εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος, να εξισώσουν τον ναζισμό και τον κομμουνισμό, να επιχειρούν την αποκατάσταση των υπευθύνων ναζιστών και φυσικά των συνεργατών, δωσίλογων. 

Διανύουμε μια περίοδο πολεμικών συγκρούσεων, κοινωνικών αντιθέσεων, που εν μέσω πολιτικοοικονομικής κρίσης έρχονται ξανά στην επιφάνεια φαινόμενα εθνικιστικής αναδίπλωσης – στις φυλετικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές ταυτότητες.

Οι «μειονότητες» βρίσκονται και πάλι στο επίκεντρο των γεωπολιτικών, γεωστρατηγικών στόχων, οικονομικών βλέψεων.

Ο φασισμός και ο ναζισμός εμφανίστηκαν και αναδείχτηκαν στην εξουσία σε εποχές βαθιάς οικονομικής κρίσης, έντασης της εκμετάλλευσης εργασίας των ανθρώπων, άγριων ιμπεριαλιστικών οικονομικών συμφερόντων και στρατιωτικών στόχων.

Ζούμε σε δύσκολες  εποχές, άναρχης παγκοσμιοποίησης, όξυνσης των καπιταλιστικών ανταγωνισμών, όπου ο κοσμοπολιτισμός και η πολιτική ορθότητα είναι συνώνυμα της κατεδάφισης κοινωνικών κεκτημένων.

Συνήθως «το πιο βαθύ σκοτάδι έρχεται πριν το ξημέρωμα». Ωστόσο, στην εποχή του «Νέου Ιμπεριαλισμού», οι μεγάλες καταστροφές κάνουν την εμφάνισή τους με μικρά βήματα…

ΥΓ. Στις μέρες μας εξελίσσεται η γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα, από το Κράτος του Ισραήλ. Πρέπει να αντιδράσουμε και να σταθούμε αλληλέγγυοι στον αγώνα των Παλαιστινίων για την Απελευθέρωση και το δικαίωμα επανάκτησης της Γης τους.

                                                                     Ιωάννα Κωτσιάβρα