Η δολοφονία του Μπελογιάννη και η Κύπρος – Δίκες και καταδίκες

Αντιγράφουμε κι αναδημοσιεύουμε ένα ιστορικό σημείωμα του Γ. Κοκολασίδη, μέλος της ΚΕ του ΑΚΕΛ, που δημοσιεύτηκε σε δύο συνέχειες στο “Νέο Δημοκράτη” και το βρήκαμε στην κυπριακή ιστοσελίδα “Διάλογος” (ευχαριστούμε πολύ το σ/φο αναγνώστη Γ.Κ. που μας υπέδειξε τους συνδέσμους). Το σημείωμα αναφέρεται στις έντονες αντιδράσεις των Κύπριων συντρόφων, μετά την εκτέλεση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του, τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που πραγματοποιήθηκαν, τις συλλήψεις και τις δίκες στις οποίες οδηγήθηκαν από το καθεστώς οι συλληφθέντες, απλά και μόνο επειδή ήταν αριστεροί, συνεπώς επικίνδυνοι.

Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού, μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ, Νίκος Μπελογιάννης, δικάστηκε από το Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών με τη χαλκευμένη κατηγορία της κατασκοπείας στη βάση ενός νόμου της μεταξικής δικτατορίας. Μπροστά στους στρατοδίκες ο Μπελογιάννης δήλωσε: «Είμαι μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράσσει το δρόμο της ειρήνης, της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ. Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του… Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα τον δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».

Την 1η του Μάρτη 1952 ανακοινώθηκε η απόφαση του στρατοδικείου. Καταδικάστηκαν σε θάνατο ο Μπελογιάννης και επτά ακόμα σύντροφοί του.

Η είδηση της καταδικαστικής απόφασης προκαλεί αισθήματα οργής και αγανάκτησης σε όλο τον κόσμο. Η δημοκρατική ανθρωπότητα κινητοποιείται για να σωθεί η ζωή του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. 250 χιλιάδες τηλεγραφήματα φτάνουν στο γραφείο του πρωθυπουργού Πλαστήρα. Η κυπριακή Αριστερά συμμετέχει ολόψυχα σ’ αυτή την παγκόσμια κινητοποίηση. Εκ μέρους του ΑΚΕΛ ο Ε. Παπαϊωάννου στέλλει τηλεγράφημα στον Πλαστήρα στον οποίο τονίζει: «Με απερίγραπτη αγανάκτηση και βδελυγμία άκουσε σήμερα ο κυπριακός λαός το αποτρόπαιο έγκλημα της καταδίκης σε θάνατο του ήρωα Μπελογιάννη και άλλων πατριωτών. Η Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, εκφραστής των αισθημάτων και της θέλησης του κυπριακού λαού, απαιτεί την άμεση απελευθέρωση του Μπελογιάννη και όλων των άλλων μαχητών για τη λευτεριά, την τιμή κι εθνική αξιοπρέπεια της Ελλάδας».

Στις 5 του Μάρτη 135 λαϊκές αντιπροσωπείες κατακλύζουν το ελληνικό προξενείο στη Λευκωσία. Με ψηφίσματά τους διαμαρτύρονται για την καταδίκη και απαιτούν την άμεση απελευθέρωση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του.

Η ΠΕΟ οργανώνει στις 11 του Μάρτη, σε όλες τις πόλεις, πανεργατικές συγκεντρώσεις στις οποίες εγκρίνονται ψηφίσματα στο ίδιο πνεύμα.

Δυστυχώς η κινητοποίηση της παγκόσμιας δημοκρατικής ανθρωπότητας δεν κατόρθωσε να ανατρέψει τις αποφάσεις της ξενόδουλης μετεμφυλιακής κυβέρνησης των Αθηνών. Ο Μπελογιάννης και τρεις σύντροφοί του, οι Νίκος Καλούμενος, Δημήτης Μπάτσης και Ηλίας Αργυριάδης εκτελέστηκαν στις 4.10 τα ξημερώματα της Κυριακής της 30ής Μαρτίου 1952. Ακόμα και οι Ναζί στη διάρκεια της κατοχής δεν εκτελούσαν κόσμο ημέρα Κυριακή. Οι δολοφόνοι βιάστηκαν για να βεβαιωθούν ότι το έγκλημα θα συντελεστεί. Ένοχοι για τη δολοφονία του Μπελογιάννη και των συντρόφων του ήταν όχι μόνο οι στρατοδίκες και το παρακράτος της Δεξιάς, αλλά και η τότε «κεντρώα» ελληνική κυβέρνηση και η αμερικάνικη πρεσβεία στην Αθήνα.

Το πρωτοσέλιδο του «Ανεξάρτητου», 31 Μαρτίου 1952

Το ΑΚΕΛ

Το άκουσμα της δολοφονίας του Μπελογιάννη και των συντρόφων του συγκλόνισε τον κόσμο της Αριστεράς στην Κύπρο. Η Κ.Ε. του ΑΚΕΛ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία μεταξύ άλλων τόνισε και τα εξής: «Ο Μπελογιάννης έπεσε. Η καρδιά του έπαψε να κτυπά. Μα το όνομά του αποτελεί σύμβολο. Σύμβολο ειρήνης, ανεξαρτησίας, δημοκρατίας, αμνηστίας. Σύμβολο ακαταμάχητης θέλησης του ελληνικού λαού να παλέψει ίσαμε που να διώξει και τον τελευταίο ξένο δυνάστη από τη χώρα του, να τσακίσει τις κρεμάλες, να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με τους ξεπουλητές της Ελλάδας… Η φωνή του Μπελογιάννη καλεί και εμάς, τον κυπριακό λαό, στις επάλξεις. Μας καλεί να ξεσηκώσουμε ένα παγκύπριο κύμα διαμαρτυρίας και οργής ενάντια στο αμερικανόδουλο καθεστώς της πείνας, της κρεμάλας και του πολέμου, και μαζί με ολάκερο τον ελληνικό λαό και τη συμπαράσταση της προοδευτικής φιλειρηνικής ανθρωπότητας να επισπεύσουμε την κατάργησή του. Μας καλεί να μονοιάσουμε το λαό σ’ ένα ενιαίο πατριωτικό μέτωπο πάλης για τη λευτεριά της Κύπρου και της Ελλάδας. Για την ειρήνη, την πρόοδο και την προκοπή».

Στις 4 του Απρίλη συνέρχεται έκτακτα η ολομέλεια της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ η οποία αποφασίζει προς τιμήν του Μπελογιάννη να προκηρύξει «τρίμηνη άμιλλα για ισχυροποίηση του Κόμματος και του Λαϊκού Κινήματος, για ενοποίηση των πατριωτικών δυνάμεων του λαού μας».

Ο ποιητής Αχιλλέας Πυλιώτης έγραψε:

Ο Μπελογιάννης δεν υπάρχει πια…
τον σκότωσαν μαζί με τους συντρόφους του,
τον σκότωσαν – για ιδές καιρό που διάλεξαν –
την άνοιξη οι φασίστες.
Τον σκότωσαν για να σβήσουν τον ήλιο του,
για να σιγήσουν την κραυγή του.
Τον σκότωσαν για να σκοτωθούμε κ’ εμείς.
Τον σκότωσαν για να ζήσουν οι ίδιοι
πίνοντας αίμα, αίμα, αίμα…
Εμπρός λοιπόν. Στους δρόμους…
Να μάθουν πως στα χαμένα καίνε και σκοτώνουν
δε σβήνει ο ήλιος μας ποτές
κι ούτε σιγά η βροντή μας:
Δολοφόνοι, Δολοφόνοι, Δολοφόνοι…

Κινητοποιήσεις – διαδηλώσεις

Την επομένη της δολοφονίας του Μπελογιάννη η ΠΕΟ πραγματοποίησε πανεργατικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σ’ ολόκληρη την Κύπρο στις οποίες εγκρίθηκαν ψηφίσματα καταδίκης του εγκλήματος. Ο «Νέος Δημοκράτης» περιγράφει ως εξής τη συγκέντρωση στη Λευκωσία και τα όσα επακολούθησαν:

«Ώρα 6 μ.μ. Το οίκημα των συντεχνιών κατακλύζεται από τους προλετάριους της πρωτεύουσας. (σ.σ. το οίκημα της ΠΕΟ βρισκόταν στην οδό Πατριάρχου Γρηγορίου, κοντά στην εκκλησία Αγ. Αντωνίου). Πένθιμα και βλοσυρά ολωνών τα πρόσωπα. Σαν να στέκουν γύρω στο φέρετρο του Μεγάλου νεκρού, σαν ν’ αντικρίζουν τους απαίσιους δημίους του. Στην πρώτη γραμμή της συγκέντρωσης οι εργάτριες κι οι εργαζόμενες. Η σημαία στην είσοδο του κτιρίου των συντεχνιών κυματίζει μεσίστια. Σε λίγο ο όγκος του λαού μεγαλώνει κι αγκαλιάζει ολόκληρο τον περίγυρο. Αντηχεί ξαφνικά το πένθιμο εμβατήριο, «Επέσατε θύματα αδέλφια εσείς…», που το τραγουδεί η χορωδία των Λαϊκών Οργανώσεων. Με μιας τα πλήθη όρθια. Σφίγγονται οι καρδιές. Τα δάκρυα της συγκίνησης ανεβαίνουν στα βλέφαρα και ρυτιδώνονται τα μέτωπα από την οργή που κοχλάζει».

Ομηλητής στη συγκέντρωση ήταν ο Παντελής Βαρνάβα, που αναφέρεται στη θυσία του Μπελογιάννη και τη σημασία της. Η ομιλία του διακόπτεται συχνά από συνθήματα όπως: «Θάνατος στο φασισμό», «Εξω οι Αμερικάνοι από την Ελλάδα», «Αίσχος στους δολοφόνους». Στο τέλος ο ομιλητής ζητωκραυγάζει υπέρ του Μπελογιάννη, του ΚΚΕ και του ελληνικού λαού.

«Τα πλήθη παραληρούν από τα ανάμεικτα συναισθήματα του πόνου και της αγανάκτησης. Και με το τέλος της ομιλίας στεντόρεια ακούγεται η φωνή από χιλιάδες στόματα, εντελώς αυθόρμητα: Διαδήλωση, διαδήλωση. Και με μιας τα πλήθη ξεχύνονται ασυγκράτητα στους δρόμους. Με ρωμαλέο και ταχύ βήμα, που το ηλεκτρίζει η οργή, τα πλήθη παρελαύνουν και βροντερά τα συνθήματα συνταράζουν ολόκληρη την πρωτεύουσα: “Ο Μπελογιάννης δεν πέθανε”. “Ο Μπελογιάννης ζει στις καρδιές της ανθρωπότητας”. “Εξω οι γκάνγκστερς Αμερικάνοι από την Ελλάδα”. “Δεν θα ξεχάσουμε το αδικοχυμένο αίμα του Μπελογιάννη”. Ολος ο κόσμος παρατάσσεται στα πεζοδρόμια και τις πλατείες για να παρακολουθήσει και να χειροκροτήσει τη φλογερή διαδήλωση των εργαζομένων. Κι αυτή περνά ασυγκράτητη, ρωμαλέα, επιβλητική, μ’ ανεμισμένες τις γροθιές, με ξεχειλίζουσα την ηφαιστειακή οργή της. Μπαίνει στην οδό Λήδρας κι ο βροντερός ήχος της σβήνει τη ζωηρή κίνηση της πόλης. Τα πλήθη που παρακολουθούν τη διαδήλωση χειροκροτούν και σμίγουν τις εκδηλώσεις τους με τις εκδηλώσεις των διαδηλωτών. Και πολλοί εθνικόφρονες καταστηματάρχες της οδού Λήδρας χειροκροτούν.

Η διαδήλωση προχωρεί. Ολα τα στόματα στέλλουν αδιάκοπα τη λάβα της ψυχής των διαδηλωτών. Η διαδήλωση περνά την πλατεία Μεταξά. Τεράστια πλήθη την επευφημούν. Κι όλο προχωρεί. Φαίνεται τώρα πως κατευθύνεται προς το Ελληνικό Προξενείο. (σ.σ. βρισκόταν εκεί που βρίσκεται σήμερα η Ελληνική Πρεσβεία). Δύο αστυνομικά αυτοκίνητα γεμάτα με αστυνομικούς κατευθύνονται προς το Ελληνικό Προξενείο. Σε λίγο φτάνει εκεί η διαδήλωση σαν φουρτουνιασμένο κύμα. “Αίσχος στους δημίους του Μπελογιάννη”. “Κάτω οι μοναρχοφασίστες δολοφόνοι”. Φωνάζουν τα πλήθη.

Η διαδήλωση σταματά έξω από το ελληνικό προξενείο. Αξιωματικός της αστυνομίας ρωτά τους επικεφαλής τι θέλουν. “Τον πρόξενο! Θέλουμε τον πρόξενο της μοναρχοφασιστικής κυβέρνησης της Αθήνας”, έρχεται βροντερή η απάντηση της διαδήλωσης. Στην επιμονή του πλήθους εκπρόσωπος του πρόξενου εμφανίζεται και παραλαμβάνει ψήφισμα της πανεργατικής συγκέντρωσης Λευκωσίας για το απαίσιο έγκλημα των δημίων μοναρχοφασιστών της Αθήνας.

Η διαδήλωση συνεχίζει τώρα την πορεία της δια του παράλληλου δρόμου του τείχους προς την πλατεία Μεταξά, και από εκεί προς το αμερικάνικο προξενείο (σ.σ. οδός Διαγόρου). “Εξω οι Αμερικάνοι από την Κύπρο και την Ελλάδα” ακούγονται βροντερά τα συνθήματα, όταν η διαδήλωση φτάνει στο αμερικάνικο προξενείο. “Αίσχος στους Αμερικάνους που διάταξαν την εκτέλεση του Μπελογιάννη”. Η διαδήλωση σταματά για λίγο και συνθηματολογεί διαρκώς έξω από το αμερικάνικο προξενείο. Οι νότιες συνοικίες της πρωτεύουσας δονούνται από τα βροντερά συνθήματα. Κι εδώ φρουρεί το αμερικάνικο προξενείο αστυνομική δύναμη. Τώρα η διαδήλωση προχωρεί προς το συντεχνιακό οίκημα δια του ανοίγματος Αγίου Αντωνίου. Ορθια τα πλήθη των κέντρων παρά το άνοιγμα Αγίου Αντωνίου χειροκροτούν κι επευφημούν τη διαδήλωση, που σε λίγο φτάνει στο οίκημα των συντεχνιών. Η χορωδία τραγουδά τον ύμνο της Γ΄ Διεθνούς και η συγκέντρωση διαλύεται».

Παρόμοιες συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις πόλεις της Κύπρου και σε ορισμένα κέντρα της υπαίθρου.

Η αποικιακή αστυνομία δεν τόλμησε να επιχειρήσει να διαλύσει τις διαδηλώσεις. Μετά, όμως, δεκάδες στελέχη της Αριστεράς κατηγορήθηκαν για τη συμμετοχή τους στις διαδηλώσεις, στήθηκαν δίκες και απαγγέλθηκαν καταδικαστικές αποφάσεις με πρόστιμα και φυλακίσεις.

-.-.-

Ομάδα καταδικασθέντων λαϊκών αγωνιστών: Από αριστερά Λένια Γαλανού, Καλλιόπη Σπύρου, Μαρούλα Πέτα, Ειρήνη Παπαϊωάννου. Δεύτερη σειρά από αριστερά Κώστας Αντωνόπουλος, Λοΐζος Εξαδάκτυλος, Χρίστος Κυριάκου, Κυριάκος Μιχαήλ, Λούκας Αλετράς, Γρηγόρης Σπύρου

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη και των συντρόφων του προκάλεσε οργή και αγανάκτηση σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Στην Κύπρο, όπως αναφέραμε, οργανώθηκαν πανεργατικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις σε όλες τις πόλεις. Οι αποικιοκράτες δεν τόλμησαν να διαλύσουν διά της βίας τις διαδηλώσεις, αλλά έσυραν στα δικαστήρια δεκάδες λαϊκούς αγωνιστές. Δίκες στήθηκαν στη Λευκωσία και τη Λάρνακα. Οι κατηγορούμενοι αντιμετώπισαν διπλή κατηγορία: α) ότι πήραν μέρος σε παράνομη διαδήλωση και β) ότι προξένησαν ανησυχία.

Στο δικαστήριο οδηγήθηκε και η ΠΕΟ ως οργάνωση, κατηγορούμενη σε ξεχωριστή δίκη ότι οργάνωσε παράνομη διαδήλωση.

Το πρωτοσέλιδο του Ν. Δημοκράτη της 1ης Απριλίου 1952

Η δίκη στη Λευκωσία

Στη Λευκωσία οδηγήθηκαν στο δικαστήριο 26 μέλη του ΑΚΕΛ και των Λαϊκών Οργανώσεων. Μάρτυρες κατηγορίας ήταν λοχίες της Αστυνομίας. Μάλιστα ο λοχίας Αρτέμης Ιωακείμ στην προσπάθειά του να καταδείξει το βάσιμο της δεύτερης κατηγορίας αποκάλυψε, χωρίς να το θέλει, τον ταξικό χαρακτήρα και αυτής της κινητοποίησης. Είπε: «Είδα πολλά πρόσωπα να χειροκροτούν τη διαδήλωση. Ο καλός κόσμος, όμως, η καλή τάξη, δυσαρεστήθηκε»!!!

Οι κατηγορούμενοι δεν αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στη διαδήλωση. Δήλωσαν μάλιστα ότι θεωρούσαν τιμή και καθήκον να καταδικάσουν με αυτό τον τρόπο τη δολοφονία του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. ¨Ασκησαν κριτική στους ανελεύθερους νόμους που δεν επέτρεπαν την ελεύθερη εκδήλωση των πολιτικών πεποιθήσεων. Και μ’ αυτό τον τρόπο από κατηγορούμενοι μετατράπηκαν σε κατήγοροι της αποικιακής «δικαιοσύνης». Η δίκη αναπόφευκτα πήρε πολιτικό χαρακτήρα.

Χαρακτηριστική ήταν η απολογία του Γρηγόρη Σπύρου: «Η υπόθεση για την οποία κατηγορούμαι είναι υπόθεση που βγαίνει έξω από τα πλαίσια μιας απλής ποινικής υπόθεσης. Είναι αντίθετα, μια πολιτική υπόθεση. Δεν αρνούμαι ότι πήρα μέρος σ’ αυτή τη διαδήλωση. Θεωρώ μάλιστα τιμή μου γιατί πήρα μέρος σ’ αυτή τη διαδήλωση. Κείνο που με έκανε να πάρω μέρος ήταν η βαθιά αγανάκτησή μου ενάντια στη στυγερή δολοφονία του ήρωα Μπελογιάννη, που εκτελέσθηκε από τους μοναρχοφασίστες, ύστερα από εντολή των Αμερικανών αφεντάδων τους. Τη διαδήλωση δεν τη θεωρώ παράνομη, γιατί το έγκλημα ήταν τόσο αποτρόπαιο, που διέγειρε τη συνείδηση κάθε προοδευτικού ανθρώπου. Δεν είναι παράνομη γιατί έχω το δικαίωμα να εκδηλώνω τα αισθήματά μου. Παράνομη είναι η ύπαρξη ανελεύθερων νόμων, οι οποίοι εμποδίζουν την ελεύθερη έκφραση των αισθημάτων του λαού».

Ο Λοΐζος Εξαδάκτυλος στη δική του απολογία είπε μεταξύ άλλων: «Είμαστε ενάντια στους ανελεύθερους νόμους, οι οποίοι περιορίζουν την έκφραση των αισθημάτων του λαού. Δεν θα πάψουμε ν’ αγωνιζόμαστε για την ειρήνη, τη λευτεριά και τη δημοκρατία. Σαν προοδευτικός άνθρωπος έχω καθήκον να παίρνω μέρος σε τέτοιες εκδηλώσεις. Δεν είμαστε μόνο εμείς που διαμαρτυρηθήκαμε για τη δολοφονία του Μπελογιάννη. Μαζί μας διαμαρτυρήθηκε ολόκληρη η προοδευτική ανθρωπότητα».

Ο Φώτης Πατριώτης υπέδειξε και τα εξής: «Τον καιρό του πολέμου ο κ. Τσέρτσιλ υπέγραψε με άλλους ηγέτες το Χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Κι όμως στα 1952, επτά χρόνια ύστερα από τον πόλεμο, που έγινε για τη λευτεριά των λαών, κατηγορούμαστε για παράνομη διαδήλωση».

Στο ίδιο πνεύμα μίλησαν ο Παντελής Βαρνάβα, η Λένια Γαλανού, ο Κώστας Αντωνόπουλος και ο Κυριάκος Μιχαήλ.

Ο δικαστής Νικόλας Τζάπρας Πιερίδης διέκοπτε συνέχεια τις απολογίες των κατηγορουμένων, λέγοντας ότι στο δικαστήριο δεν επιτρέπονται πολιτικές ομιλίες. Οπως χαρακτηριστικά είπε «τα δικαστήρια και στην Αγγλία και στην Κύπρο, εξασφαλίζουν το δικαίωμα της υπεράσπισης, αλλά εντός ορισμένων πλαισίων. Το δικαστήριο δεν επιτρέπει τον λόγον εις κατηγορούμενους που αποβλέπουν να βρουν εις αυτό εξέδρα διά πολιτικούς λόγους»! Μάλιστα όταν η Ειρήνη Παπαϊωάννου, σύζυγος του Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου, στη δική της απολογία ανέφερε ότι «όλοι οι νόμοι είναι δικοί σας, εμείς δεν έχουμε κανένα δικαίωμα», και ότι «ο Μπελογιάννης έπεσε για κάθε μαυροφορεμένη μάνα, για κάθε ορφανό παιδί», ο δικαστής επειδή θεώρησε ότι πολιτικολογούσε διέταξε την Αστυνομία να τη βγάλει έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου! Μετά από αυτό το περιστατικό οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι δήλωσαν ότι δεν είχαν να πουν τίποτε.

Η καταδίκη

Στις 14 του Απρίλη το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε την απόφασή του. Όπως άλλωστε αναμενόταν βρέθηκαν ένοχοι οι Λούκας Αλετράς, Λοΐζος Εξαδάκτυλος, Γρηγόρης Σπύρου, Δέσποινα Νικολάου, Σταύρος Ρινής, Φώτης Πατριώτης, Ειρήνη Παπαϊωάννου, Μαρούλα Πέτα, Παντελής Βαρνάβα, Λένια Δ. Γαλανού, Κώστας Αγαθόκλη, Κώστας Αντωνόπουλος, Κυριάκος Μιχαήλ, Ηλίας Κωνσταντίνου, Κώστας Κυριακίδης, Σάββας Ιωάννου, Καλλιόπη Σπύρου, Χρίστος Κυριάκου, Γεώργιος Χειμαρίδης, Πέτρος Λάμπρου, Αχμέτ Σατή (σ.σ. ήταν επικεφαλής του Τουρκικού Γραφείου της ΠΕΟ) και Βάσος Χ”Ιωάννου. Τέσσερις άλλοι απαλλάχτηκαν γιατί «δεν προσεκομίσθη ικανοποιητική μαρτυρία εναντίον των».

Ο δικαστής επιμετρώντας τις ποινές είπε: «Είσθε όλοι αριστεροί. Η διαδήλωσή σας ήτο δυνατόν να προκαλέσει τους πολιτικούς σας αντιπάλους, παρ’ όλον ότι δεν έγιναν επεισόδια. Το πταίσμα σας είναι σοβαρόν διότι εσκεμμένα παρέβητε τον νόμον». Η πιο ελαφρά ποινή που επιβλήθηκε ήταν 30 λίρες πρόστιμο ή 3 μήνες φυλάκιση, και η πιο αυστηρή ήταν 55 λίρες πρόστιμο ή 6 μήνες φυλάκιση. Συνολικά επιβλήθηκαν 770 λίρες (υπέρογκο ποσό για την εποχή) πρόστιμο ή 104 μήνες φυλάκιση. Να σημειώσουμε ότι σε περίπτωση άρνησης πληρωμής του προστίμου ίσχυε η ποινή της φυλάκισης, που συνοδευόταν από καταναγκαστικά έργα.

Η Κ.Ε. του ΑΚΕΛ με τηλεγράφημα του Ε. Παπαϊωάννου προς τον Κυβερνήτη διαμαρτυρήθηκε έντονα για τις καταδίκες των λαϊκών αγωνιστών υπογραμμίζοντας «πως οι ανελεύθεροι νόμοι που θεσπίστηκαν από τη Βρετανική Κυβέρνηση Κύπρου στερούν το λαό μας και των στοιχειοδέστερων δημοκρατικών δικαιωμάτων» και ζητώντας την κατάργησή τους.

Για να γίνει πιο εμφανής η αντίδραση του ΑΚΕΛ στους ανελεύθερους νόμους, το Κόμμα ζητά από μια σειρά στελεχών να αρνηθούν να πληρώσουν το πρόστιμο και ως εκ τούτου οδηγήθηκαν στις φυλακές 15 από τους καταδικασθέντες μεταξύ των οποίων τέσσερις γυναίκες, η Ειρήνη Παπαϊωάννου, η Λένια Δ. Γαλανού, η Μαρούλα Πέτα και η Καλλιόπη Σπύρου. Όπως σημειώνει ο «Νέος Δημοκράτης»: «Για πρώτη φορά στη νεότερη κυπριακή ιστορία, τέσσερις γυναίκες μέλη της Ενωσης Δημοκρατικών Γυναικών Κύπρου, οδηγήθηκαν στη φυλακή για πολιτικούς λόγους».

Η Καλλιόπη Σπύρου δηλώνει στον «Ν.Δ.»: «Μπροστά στο μέγεθος της θυσίας του λεβεντογυιού της Ελλάδας, κάθε δική μας θυσία είναι μικρή». Παρόμοιες δηλώσεις έκαμαν και οι άλλες τρεις λαϊκές αγωνίστριες.

Δηλώσεις προς τον «Ν.Δ.» πριν οδηγηθούν στις φυλακές έκαμαν και οι καταδικασθέντες λαϊκοί αγωνιστές. Ο Λούκας Αλετράς είπε: «Στους λαϊκούς αγώνες είμαστε έτοιμοι για κάθε θυσία». Ο Λοΐζος Εξαδάκτυλος: «Είναι με ενθουσιασμό που πάμε στη φυλακή. Δεν θα πάψουμε ποτέ να αγωνιζόμαστε για τους σκοπούς μας».

Οσον αφορά τη δίκη ενάντια στην ΠΕΟ, ύστερα από αρκετές αναβολές το δικαστήριο καταδίκασε την ΠΕΟ ως οργάνωση σε 10 λίρες πρόστιμο.

Οι δίκες στη Λάρνακα

Στη Λάρνακα κατηγορήθηκαν 41 λαϊκοί αγωνιστές. Δικάστηκαν σε τέσσερις διαφορετικές δίκες. Οι κατηγορίες ήταν οι ίδιες όπως και στη Λευκωσία. Το ίδιο ήταν επίσης το σκηνικό κατά τη διάρκεια των δικών. Οι κατηγορούμενοι δήλωσαν υπερήφανοι για το ότι πήραν μέρος στις εκδηλώσεις καταδίκης της δολοφονίας του Μπελογιάννη και άσκησαν κριτική στους ανελεύθερους νόμους. Ο δικαστής θεώρησε ότι πολιτικολογούν και σε ορισμένους αφαίρεσε το λόγο. Όπως ήταν αναμενόμενο, όλοι τους καταδικάστηκαν σε πρόστιμα ή φυλακίσεις.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Τουρκοκύπριος δικαστής Εκρέμ απαγγέλλοντας τις ποινές αναγνώρισε ότι οι κατηγορούμενοι «είχαν το θάρρος να παραδεχτούν τη συμμετοχή τους στη διαδήλωση». Με μια απολογητική διάθεση δήλωσε ότι «τα αισθήματα κάθε ανθρώπου είναι κάτι το ιερό», αλλά ως δικαστής είχε υποχρέωση, είπε, να εφαρμόσει τον υφιστάμενο νόμο περί συγκεντρώσεων.

Στην πρώτη δίκη καταδικάστηκαν οι Ευάγγελος Γεωργίου, Κώστας Βαρνάβα, Νικόλας Κωνσταντίνου, Σολωμός Κωνσταντίνου, Α. Αντωνιάδης, Χρίστος Χ”Αντώνη, Λάμπρος Λάμπρου, Γεώργιος Θεοφάνους, Σάββας Στυλιανού, Ανδρέας Πέτρου και Ανδρέας Θεοφίλου.

Στη δεύτερη δίκη καταδικάστηκαν οι Κώστας Γιάνναρος, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Βάσος Παναγή, Ανδρέας Κυριάκου, Αναστάσιος Μαρνέρος, Κωστής Λοΐζου, Ευριπίδης Περατικός, Γαβριήλ Ιωάννου, Ανδρέας Παντελή και Παύλος Μελή. Ήταν όλοι από τις κοινότητες Κιτίου, Περβολιών, Μενεού και Δρομολαξιάς.

Στην τρίτη δίκη καταδικάστηκαν οι Κωστής Ευγενίου, Φίλιππος Δημητρίου, Χαράλαμπος Γεωργίου, Νεόφυτος Γρηγορίου, Σάββας Ππίρυλλος, Μουσταφά Χουσεΐν, Αναστάσης Πίττας, Βαγγέλης Χ”Αργυρού και Ονησίφορος Παναγή.

Και στην τέταρτη δίκη καταδικάστηκαν οι Πασχάλης Λούκα, Μιχαήλ Ευθυμίου, Ξένια Νικολάου, Νικόλας Γεωργίου, Αγάθη Χριστοδουλίδη (σ.σ. σύζυγος του δημάρχου Λάρνακας Γ. Χριστοδουλίδη), Ιωάννης Ιωάννου, Μαρούλα Ιωάννου, Πετρής Νικολάου, Σάββας Δρουσιώτης, Χρίστος Γεωργίου και Χρίστος Μωυσέως.

Κατηγορούμενος, η αποικιοκρατία

Κλείνοντας την αναφορά στις καταδίκες για τις διαδηλώσεις που ακολούθησαν της εκτέλεσης του Μπελογιάννη υπογραμμίζουμε το γεγονός ότι ανάμεσα στους καταδικασθέντες ήταν και δύο Τ/κύπριοι λαϊκοί αγωνιστές, καθώς και επτά λαϊκές αγωνίστριες.

Οι κινητοποιήσεις της Αριστεράς στην Κύπρο πρώτα για τη σωτηρία του Μπελογιάννη και των συντρόφων του και ύστερα προς καταδίκη της δολοφονίας τους, υπήρξαν μια ρωμαλέα έκφραση αλληλεγγύης προς τον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Οι δίκες που ακολούθησαν αναπόφευκτα πήραν έκδηλο πολιτικό χαρακτήρα με ουσιαστικό κατηγορούμενο τους ανελεύθερους αποικιακούς νόμους και σίγουρα ήταν ένα σημαντικό επεισόδιο στον αντιαποικιακό αγώνα της κυπριακής Αριστεράς.