Εκλογές 1990: Η Κατσικο-ψήφος και η δεξιά παρένθεση

Μπορεί η ψήφος του Κατσίκη να μην κολλάει ιδιαίτερα με τα κατσίκια, τα λοιπά αμνοερίφια και το πνεύμα της σημερινής ημέρας, αλλά το ημερολόγιο δείχνει 8 Απρίλη και μας δίνει αφορμή να θυμηθούμε την αναμέτρηση του Απριλίου του 1990, που ήταν η τρίτη συνεχόμενη κάλπη για εθνικές εκλογές σε διάστημα λίγων μηνών κι ανέδειξε με περιπετειώδη τρόπο μια εύθραυστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και μια “κατσικοψήφο” για τη ΝΔ. Η οποία κράτησε σχεδόν τρεισίμισι χρόνια και έπεσε για το Μακεδονικό -που θα το είχαμε ξεχάσει σε δέκα χρόνια.

Ποια ήταν όμως τα δεδομένα της εποχής;

Οι δύο προηγούμενες κάλπες, τον Ιούνιο και το Νοέμβριο του 89′, δεν έδιναν αυτοδυναμία σε κανένα κόμμα, με βάση τον εκλογικό νόμο που είχε ψηφίσει προνοητικά το ΠΑΣΟΚ επί το… “αναλογικότερο” (κατά το ολίγον έγκυος), για να δυσκολέψει το σχηματισμό άλλης κυβέρνησης, μετά την οκταετία της “Αλλαγής”. Κατά συνέπεια, οδηγηθήκαμε σε δύο οικουμενικές κυβερνήσεις, τη δεύτερη και με τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ, που την πρώτη φορά είχε αρνηθεί για “λόγους αρχής” τη συνεργασία με τη Δεξιά.

Αν η κυβέρνηση Τζαννετάκη είχε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, μέχρι να κινηθούν και να δρομολογηθούν οι δικαστικές διαδικασίες σχετικά με την υπόθεση Κοσκωτά και τη μη παραγραφή των σκανδάλων, η θητεία της κυβέρνησης Ζολώτα τερματίστηκε την άνοιξη του 90′, εξαιτίας της αποτυχίας της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας από τη βουλή. Μια εξέλιξη που ήταν συνειδητή επιλογή της ΝΔ, για να προκαλέσει εκλογές, καθώς βρισκόταν κοντά στο όριο της αυτοδυναμίας και πίστευε πως θα το εξασφάλιζε στην επόμενη αναμέτρηση -όπως και δεν έγινε. Έτσι οι βουλετές της ψήφιζαν “παρών” σε μια επεισοδιακή συνεδρίαση της ολομέλειας της Βουλής, που σημαδεύτηκε από την παραίτηση της Συνοδινού και το πανό που έβγαλε και ξεδίπλωσε μες στην αίθουσα η Δίζη (των Οικολόγων Εναλλακτικών) για να καταγγείλει το θέατρο που παιζόταν.

Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 8 Απριλίου, με τη ΝΔ να προσεγγίζει το 47%, αλλά να μένει στους 150 βουλευτές και να της λείπει μόνο μία έδρα για να εξασφαλίσει ψήφο εμπιστοσύνης. Αυτήν την βρήκε στον Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ του Στεφανόπουλου -που δεν είχε εκλεγεί- κι έτσι σχημάτισε μια εύθραστη πλειοψηφία, με την οποία πορεύτηκε για μια τριετία και πλέον, με το (ακόμα) σατιρικό “Ποντίκι” και μερίδα του αντιπολιτευόμενου τύπου να κάνει λόγο για μια “κατσικοψήφο”.

Ο Κατσίκης που είναι μακαρίτης πια -και δεν πρέπει να συγχέεται με τον συνεπώνυμό του ΑΝΕΛίτη που απασχόλησε πρόσφατα την επικαιρότητα με τις δηλώσεις του για τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς και μια πιθανή ανταλλαγή τους με τους οκτώ Τούρκους αξιωματικούς- παρέμεινε στην κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ μέχρι το 03′, όταν και παραιτήθηκε μετά τη δεύτερη σύλληψη του γιου του, που έκανε αντιποίηση αρχής και ελέγχους σε αμάξια περαστικών.

Η Νέα Δημοκρατία που ανέβηκε στην κυβέρνηση υποσχόμενη περισσότερες δουλειές, εφάρμοσε σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα και τις πρώτες ιδιωτικοποιήσεις, ενώ έμειναν ιστορικές οι μηδενικές αυξήσεις της (με το διαβόητο 0+0=14%). Κλονίστηκε από διάφορα σκάνδαλα (υποκλοπές τηλεφωνικών συνομιλιών, Καλτεστρούτσι-ΑΓΕΤ Ηρακλής), την υπόθεση Τεμπονέρα και μαζικές απεργίες, όπως των οδηγών αστικών λεωφορείων, τελικά όμως έπεσε για το Μακεδονικό ζήτημα και την άρση της ψήφου εμπιστοσύνης από το Σαμαρά.

Αυριανισμός εν δράσει

Το ΠΑΣΟΚ, αντιθέτως, έπαιξε πολύ έξυπνα το χαρτί της “σκληρής, κινηματικής αντιπολίτευσης” με το μηχανισμό που είχε στο εργατικό κίνημα, καλλιέργησε τη βρώμικη προπαγάνδα για το “βρώμικο 89′” κι ανασύνταξε γρήγορα τις δυνάμεις του, δείχνοντας τη δυναμική του ήδη από το 91′ και τις συμπληρωματικές εκλογές για την κάλυψη των θέσεων των βουλευτών που είχαν δικαστική εμπλοκή στο σκάνδαλο Κοσκωτά -στις οποίες συμμετείχε μόνο αυτό.

Εκμεταλλεύτηκε βέβαια και τη βαθιά κρίση της Αριστεράς, που εκτός από το βάρος της συμμετοχής της στις αστικές κυβερνήσεις, ερχόταν αντιμέτωπη με τις δραματικές εξελίξεις στην Ανατολική Ευρώπη και τη διάλυση της σοσιαλιστικής κοινότητας. Το κομμουνιστικό κίνημα βρισκόταν διεθνώς στην πιο κρίσιμη καμπή και το χειρότερο σημείο από πολιτική άποψη, κάτι που αποτυπωνόταν ακόμα και στα προεκλογικά σποτάκια της εποχής, που δεν είχαν την παραμικρή αιχμή και ουσία. Είχαν όμως δραματική μουσική και ωραία πλάνα…

Μετά τις εκλογές, τέθηκε στο επίκεντρο το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ, όπου το διακύβευμα ήταν η ίδια η ύπαρξη του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενώ ο Ενιαίος Συνασπισμός οδηγήθηκε στη διάλυση. Κι έτσι έφυγε από την ΚΝΕ και ο κατοπινός ηγέτης του τόπου, Αλέξης Τσίπρας, που την περίοδο των καταλήψεων είχε εμφανιστεί σε εκπομπή της Άννας Παναγιωταρέα, ως στέλεχος του μαθητικού κινήματος.

Πρεμιέρα σε αυτές τις εκλογές έκανε και το ΝΑΡ-Λαϊκή Αντιπολίτευση, που εξέφραζε θεωρητικά την αριστερή αντιπολίτευση στο ΚΚΕ, ένα μέρος στελεχών του που αποχώρησαν και το μεγαλύτερο μέρος από το δυναμικό της ΚΝΕ. Το αποτέλεσμα όμως ήταν απογοητευτικό, δείγμα ότι πολύς κόσμος ιδιώτευσε απογοητευμένος, στο κλίμα της εποχής, και πήγε σπίτι του, ενώ κάποια λίγα στελέχη θα επέστρεφαν σπίτι τους, δηλαδή κοντά στο ΚΚΕ, αργά ή γρήγορα μες στα επόμενα χρόνια (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Κ. Κάππος).

Αυτή ήταν μια χαμένη ευκαιρία για την είσοδο του ΝΑΡ στη βουλή, καθώς τότε δεν ίσχυε το πλαφόν του 3% και έτσι εξέλεξε βουλευτή και η ΔΗΑΝΑ του Στεφανόπουλου, με το 0,67%. Τα επόμενα χρόνια θα άλλαζε ο εκλογικός νόμος και στις επόμενες εκλογές του 93′ θα έμενε εκτός βουλής ο Συνασπισμός, ο πρόδρομος δηλ του σημερινού κυβερνώντος κόμματος.

Ακόμα πιο χαμηλά από το ΝΑΡ -και χωρίς ρεαλιστικές πιθανότητες εκλογής- συναντάμε γραφικές υποψηφιότητες, όπως το συνδυασμό “βασιλομάχος” (με 27 ψήφους) και στην τελευταία θέση τον “Αυτοσεβασμό”, που εκτός από τη δική του ψήφο -σε ένδειξη αυτοσεβασμού- βρήκε άλλη μία, φτάνοντας τις δύο συνολικά και πετυχαίνοντας 100% αύξηση των δυνάμεών του!

Πρεμιέρα σε εκείνη την εκλογική μάχη έκανε και η ιδιωτική τηλεόραση, με το σποτάκι του Μέγκα πχ να λέει πως θα μεταδώσει τα εκλογικά αποτελέσματα πριν από τον κρατικό μηχανισμό -sic- που είναι προφανώς διαχρονικά αναποτελεσματικός και προβληματικός, ακόμα και σε τέτοια ζητήματα. Να ιδιωτικοποιήσουμε λοιπόν τις εκλογές να τελειώνουμε πια…

Μπορείτε επίσης να δείτε και το δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ-1, τρεις μέρες μετά τις εκλογές, με παρουσιαστή το σημερινό κυβερνητικό στέλεχος, Τέρενς Κουίκ, που τότε πανηγύριζε σχεδόν ανοιχτά -χωρίς καν προσχήματα- για την επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας. Μεταξύ άλλων βλέπουμε το Στεφανόπουλο να επικυρώνει τη συνεργασία με τη ΝΔ, με προϋπόθεση τον παραμερισμό του κομματισμού -sic- τον Ανδρέα να κάνει δηλώσεις, σε ρεπορτάζ του Σταμάτη Μαλέλη, στην αυλή του, με ένα σκυλί να γαβγίζει στο φόντο, την αντικειμενική και αμερόληπτη φράση “Ανάσταση μια βδομάδα νωρίτερα έκανε όλη η χώρα” και τις αναστάσιμες λαμπάδες στη Ρηγίλλης, τη Δεξιά του Κυρίου, τους αυθόρμητα ενθουσιασμένους πολίτες που γλίτωσαν την “πράσινη χολέρα”, την άνοδο και τα ρεκόρ του Χρηματιστηρίου, τη μετριοφροσύνη του πρωτοπόρου Έβερτ κι άλλα συναφή.

Μπαίναμε λοιπόν στη δεκαετία του 90′ (τα happy 90’s για τους υποστηρικτές της νέας τάξης πραγμάτων) με το κίνημα σε σαφή, σημαντική υποχώρηση, να τραβάει τον ανήφορο της ανασυγκρότησης, και το λαό μπερδεμένο κι αποπροσανατολισμένο, σε ένα συννεφάκι μιας επίπλαστης ευμάρειας -κι από τις κατακτήσεις των προηηγούμενων χρόνων- να δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει πως έρχονταν ακόμα χειρότερες μέρες…