«Εμπρός όλοι οι Αθηναίοι σ’ ευγενικιά προσπάθεια για το ΠΑΣΧΑ των πονεμένων…»

Γράφει ο Βασίλης Καλαμαράς, δημοσιογράφος, ιστορικός και κριτικός βιβλίου

Από τον Μάη του 1941 που ιδρύεται η Εθνική Αλληλεγγύη, λειτουργεί ως η ανοιχτή αγκάλη της Μάνας του Λαού, η οποία απλώνει θεραπευτικά τα χέρια της πάνω στις πληγές και στα τραύματα των κυνηγημένων, των φτωχών, των πεινασμένων.

Αρχικά, η μέριμνά της επικεντρώνεται στην υποστήριξη των φυλακισμένων κι εκτοπισμένων κομμουνιστών. Και δεν θα αργήσει να πάρει θέση, στις συνθήκες της ναζιστικής και φασιστικής Κατοχής, στο πλευρό των ανταρτών του ΕΛΑΣ, στα ψηλά βουνά, όπου τελούνται τα θαύματα της ένοπλης λαϊκής Αντίστασης.

Προπαγανδιστική αφίσα της Εθνικής Αλληλεγγύης

Στα αστικά κέντρα, γύρω από τα στρατόπεδα και τις φυλακές, αυτά τα σκοτεινά κτίσματα εγκλεισμού εναντίον των κομμουνιστών, που πλέον διαχειρίζονται οι δυνάμεις του κατακτητή με την υποστήριξη των ξενόδουλων Ελλήνων συνεργατών τους, θα έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο.

Στην υγειονομική περίθαλψη συνεργαζόμενη με την τοπική αυτοδιοίκηση, δημιουργεί πεδία Πρόνοιας, όπου λειτουργούν λαϊκά φαρμακεία και ιατρεία. Μεγάλη η συμβολή της και στα λαϊκά συσσίτια, αφού δίνει καθημερινές μάχες με τον θάνατο υπέρ των χιλιάδων υποσιτιζόμενων συντρόφων.

Πάντα, όμως, με την οργάνωση και την συσπείρωση της λαϊκής βάσης, δημιουργεί δικό της παράλληλο δίκτυο διανομής και παραγωγής επισιτιστικής επάρκειας ενάντια στους «επίσημους» και κάποτε μαυραγορίτικους μηχανισμούς σίτισης, ώστε ούτε ένας πεινασμένος να μην στερείται τη λιγοστή τροφή για την επιβίωσή του.

Ομως, μετά τον ηρωικό Δεκέμβρη του 1944, τα μέλη της Εθνικής Αλληλεγγύης γίνονται εύκολοι στόχοι, καθώς πάντα βγαίνουν μπροστά, στην πρώτη γραμμή, με το όνομα και το επώνυμό τους. Χιλιάδες απ’ αυτά τα ηρωικά μπαρουτοκαπνισμένα πρόσωπα των λαϊκών χαρακωμάτων, με συνοπτικές διαδικασίες – όταν δεν δολοφονούνται εν ψυχρώ – δικάζονται, φυλακίζονται, εκτοπίζονται κι εξορίζονται.

Ετσι, στις 30 Ιούνη 1945 (αριθμός απόφασης Πρωτοδικείου Αθήνας 2574/45), από αντιστασιακή οργάνωση, μετατρέπεται σε σωματείο – φορέα ανθρωπιστικής βοήθειας, με τον τίτλο «Εθνική Αλληλεγγύη Ελλάδος» και με αντικείμενό του την κοινωνική πρόνοια.

Το εξώφυλλο της 18σέλιδης έκδοσης – μπροσούρας «Η Πασχαλινή σταυροφορία της Εθνικής Αλληλεγγύης» (1946)

Σήμερα, θα σταθούμε σε μία μόνο σελίδα της μεταπολεμικής προσφοράς της, με επίκεντρο τη λαϊκή γιορτή του Πάσχα, εθνική στη μορφή της, ταξική στο περιεχόμενό της, όπως αποτυπώθηκε σε κείμενο – μπροσούρα και «προπαγανδιστικές» φωτογραφίες. Στην 18σελιδη «Εκδοση “Εθνικής Αλληλεγγύης” – Παραρτήματος Αθήνας», με τον τίτλο «Η πασχαλινή σταυροφορία της Εθνικής Αλληλεγγύης», που κυκλοφόρησε, το «μαύρο» 1946, σε 5.000 αντίτυπα.

Στη σελίδα 6 έχουμε τον απολογισμό της πασχαλινής εξόρμησης σε αριθμούς, που συνοδεύεται από σχόλιο (σ.σ. κρατάμε την ορθογραφία που γράφτηκε):

«(…) Από μια χώρα ρημαγμένη, σε μια πόλη που οι ευνοούμενοι της ζωής μετριούνται στα δάχτυλα, που οι στρατιές των καλών φτωχών ανθρώπων βιοπαλαίουν απεγνωσμένα να κερδίσουν τη ζωή τους και των δικών τους, η προσφορά του Πάσχα, τόσο απλόχερα δοσμένη, είναι ανυπολόγιστα πολύτιμη.

»Χρήματα Δρχ. 30.500.000

»Αυγά 12.097

»Κουλούρια 400 οκ. (σ.σ. η οκά αντιστοιχούσε σε 1.282 γραμμάρια) Τσουρέκια 1500 κομμάτια.

»Τσιγάρα 161 κούτες

»Κονσέρβες 480

»Αλλα τρόφιμα 550 οκ.

»Είδη ρουχισμού 50 τεμάχια, 8 ζεύγη παπούτσια, 17 ½ πήχες ύφασμα».

Ο κομμουνιστής αγωνιστής τραπεζικός Γιώργος Τσιώρης (1916-2004), γραμματέας του Παραρτήματος Αθήνας της «Εθνικής Αλληλεγγύης»

Ομως, πώς ξεκίνησε η πασχαλινή σταυροφορία της Εθνικής Αλληλεγγύης; Με μία έκκληση, η οποία κυκλοφόρησε με κεντρικό σύνθημα «ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΤΩΝ ΠΟΝΕΜΕΝΩΝ», που την υπογράφουν «Για το διοικητικό συμβούλιο» του Παραρτήματος Αθήνας ο 63χρονος ΕΑΜίτης καθηγητής Νίκος Βέης (1883-1958) ως πρόεδρος και ο 30χρονος κομμουνιστής αγωνιστής τραπεζικός Γιώργος Τσιώρης (1916-2004) ως γραμματέας.

Ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα σε αγωνιστικό τόνο:

«(…) Ας φέρουμε τη σκέψη μας στα ορφανεμένα παιδάκια που χλωμά και μαραμένα δε θα χαρούν μαζί με τ’ άλλα παιδάκια. Ας φέρουμε τη σκέψη μας στους ήρωες που στενάζουν στις φυλακές ή τριγυρνάν κυνηγημένοι. Ας φέρουμε τη σκέψη μας στους τραυματίες, στους αρρώστους που σε κάποιο Νοσοκομείο θα περνούν μελαγχολικά τις ώρες τους.

»Εμείς πρέπει να βρεθούμε κοντά τους. Εμείς να δώσουμε το χαμόγελο στα πικραμένα χείλη της χαροκαμένης μάννας. Εμείς να μπούμε σαν ήλιος στο σκοτεινό κελλί του φυλακισμένου. Εμείς να κάνουμε να λάμψουν από χαρά τα θλιμμένα ματάκια των παιδιών. Εμείς να δώσουμε κουράγιο στον άρρωστο και τον τραυματία.

»Εμπρός όλοι οι Αθηναίοι σ’ ευγενικιά προσπάθεια για το ΠΑΣΧΑ των πονεμένων (…)».

Γεύμα στου Γκύζη

Συνολικά είκοσι επτά συνοικίες (Μετς, Ψυρρή, Πετράλωνα, Κυψέλη, Δουργούτι, Ν. Φιλαδέλφεια, Εξάρχεια, Νέα Σμύρνη, Πατήσια, Πολύγωνο, Γκύζη, Παγκράτι, Καλλιθέα, Μεταξουργείο κ.ά.) έστρωσαν «το πασχαλιάτικο τραπέζι του φτωχού παιδιού» και 2.416 παιδάκια έκατσαν «στο τραπέζι της χαράς». Κι η αντίδραση του Αρμένη ιερέα του Δουργουτιού Ενταλιάν, αφοπλιστικά ειλικρινής: «Είνε η πρώτη πραγματικά χριστιανική πράξη που βλέπω να γίνεται».

Οπου η απομόνωση, ο πόνος και η ανημποριά, δίνουν το «παρών» οι επιτροπές της Εθνικής Αλληλεγγύης. Πλημμυρίζουν τις φυλακές και τα νοσοκομεία, προσφέροντας ανάσα ζωής στους φυλακισμένους, στους άρρωστους και στους τραυματίες.

«Η πνιγερή και καταθλιπτική ατμόσφαιρα της φυλακής ξανοίγει, φωτίζεται, κι’ έχεις για λίγο την ψευδαίσθηση πως βρίσκεσαι σε σύναξη χαρούμενων ανθρώπων, μια μέρα γιορτινή», μεταφέρουν οι συντάκτες της μπροσούρας την ατμόσφαιρα του έργου των αδελφοτήτων όλων των επαγγελματικών ομάδων.

Και το κλείσιμό της, ανακεφαλαιώνοντας τη συμβολή της Εθνικής Αλληλεγγύης:

Ο ΕΑΜίτης καθηγητής Νίκος Βέης (1883-1958), πρόεδρος του Παραρτήματος Αθήνας της Εθνικής Αλληλεγγύης

«(…) Εγινε ο εκφραστής των κοινωνικών αισθημάτων του λαού μας, του λαού που ποθεί βαθειά και δυνατά την ενότητα και την ομόνοια, που θέλει κι’ έχει τόση μεγάλη ανάγκη να δει τον τόπο του να χτίζει τα ερείπια που άφησε ο πεντάχρονος πόλεμος και να χαρίζει στους ανθρώπους την ευτυχία και τον πολιτισμό».

Στις 26 Μάη 1947, το Πρωτοδικείο της Αθήνας θάβει ζωντανή την Εθνική Αλληλεγγύη, την Μάνα του Λαού. Ο βιομήχανος Αλκιβιάδης Λούλης (1884-1953), μέλος της ΚΕ του ΕΑΜ και πρόεδρος του ΚΔΣ της Εθνικής Αλληλεγγύης, στον επίλογο του βιβλίου του «Μια δίκη και μια νίκη (Τα πρακτικά της δίκης της Εθνικής Αλληλεγγύης)», Αθήνα, 1947, αποτιμά τη νικηφόρα «ήττα» της:

«Οι διώκτες της θα καταλάβουν την ηθική ήττα που υπέστησαν, καταδικαζόμενοι στην περιφρόνηση όλων των Ελεύθερων Ανθρώπων, όλης της Ελλάδος κι’ όλης της Γης. Γιατί η Εθνική Αλληλεγγύη έχει βαθειές ρίζες όχι μόνο στην πατρίδα μας, αλλά και στα πέρατα της οικουμένης και χιλιάδες και εκατομμύρια καρδιές πάλλονται για τα ιδανικά της: τα Ιδανικά της Αλληλεγγύης, της Αγάπης, της Ελευθερίας!».

Πηγή: Ριζοσπάστης