Ένας “πραγματικός νέγρος στη ΓΛΔ” – Μια μικρή ιστορία καθημερινού αντιρατσισμού μεταξύ Λειψίας και Σουδάν

Με αφορμή τη σημερινή παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού, μεταφράζουμε ένα μικρό ευτράπελο περιστατικό, όπως το περιγράφει ο Βίκτορ Γκρόσμαν στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο “Crossing the river. A memoir of the American Left, the Cold War, and life in East Germany”. Ο Γκρόσμαν, που από νέος συμμετείχε στο κομμουνιστικό κίνημα των ΗΠΑ, είχε αυτομολήσει ως σταθμευμένος τότε στη δυτική Γερμανία κολυμπώντας το Δούναβη και καταλήγοντας στην Ανατολική Γερμανία, όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το συμβάν στο οποίο υπήρξε αυτόπτης, όπου μια τάξη δημοτικού συνάντησε τον υπουργό εμπορίου του Σουδάν, στο περιθώριο της Εμπορικής Έκθσης της Λειψίας, αποτυπώνει ότι μες στην παιδική τους αφέλεια μπροστά σε έναν “εξωτικό” επισκέπτη, οι μικροί μαθητές είχαν αντανακλαστικά διεθνιστικής αλληλεγγύης, προφανώς ως αποτέλεσμα της παιδείας που λάμβαναν, αλλά και συνολικά της κοινωνίας στην οποία ζούσαν. Χαρακτηριστική είναι αντίθεση της αντίδρασής τους προς εκείνη ενός δυτικού επισκέπτη, ο οποίος ζητά επίμονα να δει από κοντά κάποιο σοβιετικό στρατιώτη, μόνο και μόνο για να αντιδράσει απαξιωτικά, επειδή δεν ήταν όσο ψηλός τον περίμενε.

Εκείνα τα χρόνια σμήνη ξένων επιχειρηματιών επισκέπτονταν την Εμπορική Έκθεση της Λειψίας για να συνδεθούν ή να εμπορευτούν με τις ανατολικές χώρες. Οι κάτοικοι της Λειψίας έβγαζαν έξτρα μετρητά με την εξυπηρέτηση τον επισκεπτών. Εγώ εργαζόμουν ως διερμηνέας και συνάντησα μια ποικιλία ανθρώπων – έναν έμπορο πορσελάνης από τη Νέα Υόρκη που ήθελε να με κάνει πωλητή του, ένας αριστοκρατικός Ινδός χορτοφάγος που απολάμβανε τα έντονα βλέμματα στην παραδοσιακή του φορεσιά, ένας Ισλανδός, που επισκεπτόταν για πρώτη φορά “το ανατολικό μπλοκ”, που ήθελε να δει από κοντά Ρώσο στρατιώτη. Ήταν σπάνιοι στις πόλεις, αλλά τελικά εντόπισα έναν κοντό λοχαγό. Ο Ισλανδός τον κοίταξε καλά – καλά και ρώτησε: “Είναι όλοι τόσο κοντοί;”.

Μετά από μια έκθεση έκανα περιήγηση ως διερμηνέας με τον υπουργό εμπορίου του Σουδάν. Στη Δρέσδη, μια τάξη της τετάρτης δημοτικού, που συγκεντρώθηκαν γύρω του για να δουν “έναν πραγματικό νέγρο”. Για να βάλω τέλος σε μια αμήχανη στιγμή, είπα ότι αν συνέχιζαν να κοιτάνε θα τους χρεώναμε εισιτήριο. Τα παιδιά το παρερμήνευσαν και, πιστεύοντας πως αυτός ως Αφρικανός είχε ανάγκη από αλληλεγγύη, προσπάθησαν να τους δώσουν τα ρέστα τους και τα μήλα από το κολατσιό τους. Κατά καλή τύχη, ο σοφός και ευγενής αυτός άνθρωπος το βρήκε διασκεδαστικό.