Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ

Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 1973 στο Ανατολικό Βερολίνο κι ήταν κατά μία έννοια, η απαρχή μιας ανασύνταξης για το Κόμμα, μιας βασανιστικής, ανηφορικής πορείας για την ανάκτηση των επαναστατικών του χαρακτηριστικών, που δε χάθηκαν, αλλά δοκιμάστηκαν σκληρά το προηγούμενο διάστημα.

Οι εργασίες του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν ουσιαστικά στον απόηχο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, ενώ είχε ήδη αρχίσει η τελευταία αλλά και πιο σκληρή φάση της επταετίας, με επικεφαλής τον Ιωαννίδη. Το επόμενο διάστημα ακολούθησε η αποστολή κλιμακίου στελεχών του ΚΚΕ και της ΚΝΕ για παράνομη δουλειά και οι συλλήψεις πολλών κομμουνιστών από τη δικτατορία μες στο 74′ -κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις-ιστορίες καταγράφονται αναλυτικά στο βιβλίο “Τα παιδιά του Φλεβάρη”, που χρήζει ωστόσο κριτικής ανάγνωσης, ιδίως για τις σύγχρονες πολιτικές σκοπιμότητες που υπηρετεί.

Το 9ο Συνέδριο επικύρωσε την ανάδειξη του Χαρίλαου Φλωράκη στην ηγεσία του Κόμματος, όπου είχε εκλεγεί ένα χρόνο πριν στη 17η Ολομέλεια. Η διαδοχή του Κολιγιάννη παρουσιάζεται σε κάποιες ιστοριογραφικές αναφορές ως ένα ακανθώδες ζήτημα. Το βέβαιο είναι πως επιχείρησαν αναδρομικά να το αξιοποιήσουν πολιτικά στελέχη από την αναθεωρητική ομάδα, με σπερμολογίες και ισχυρισμούς πως οι Σοβιετικοί πρότειναν διαδοχικά τη θέση του ΓΓ στον Ηλία Ηλιού, το Μίκη Θεοδωράκη και το Μανόλη Γλέζο -που δε βρίσκονταν καν στις γραμμές του ΚΚΕ εκείνο το διάστημα- και την περιέφεραν σα δαχτυλίδι ενός αστικού κόμματος, εισπράττοντας αλλεπάλληλες αρνήσεις, προτού καταλήξουν στο Φλωράκη. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες… “αξιόπιστες” μαρτυρίες, ο “παραμερισμένος” Κολιγιάννης εξομολογήθηκε προς το τέλος της ζωής του προς τους Εσωτερικάριους πως το δίκιο ήταν με το μέρος τους στη διαμάχη με το ΚΚΕ. Κι αν κάποιος αναζητά αποδείξεις για όλα αυτά, δεν πρόκειται να βρει τίποτα άλλο πέρα από τις μαρτυρίες προσώπων που ψάχνουν να δικαιώσουν πολιτικά τον εαυτό τους.

Η αλήθεια είναι πως η ηγεσία με τον Κολιγιάννη κατάφερε μεν να κρατήσει τον έλεγχο του Κόμματος ενάντια στην αναθεωρητική ομάδα που δρούσε στις γραμμές του ΠΓ, της ΚΕ και τους ενδιάμεσους κομματικούς κρίκους, σε μεγάλο βαθμό όμως ήταν μέρος του προβλήματος, πρωτοστατώντας στις περιπέτειες και τις παλινωδίες της προηγούμενης περιόδου, με την καθαίρεση και διαγραφή του Ζαχαριάδη, και την κατάργηση των παράνομων κομματικών οργανώσεων. Είχε καταστεί φανερό πως χρειαζόταν ένα διαφορετικό πρόσωπο για να εμπνεύσει τις κομματικές δυνάμεις και μια ευρεία ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, κι αυτό ήταν ο Φλωράκης, που έδρασε ως Καπετάν-Γιώτης στο βουνό, στην Αντίσταση και τον ένοπλο αγώνα του ΔΣΕ, ήρθε παράνομα στην Ελλάδα ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, συνελήφθη, δικάστηκε κι έμεινε στη φυλακή, χωρίς να έχει άμεση ανάμιξη στις κατοπινές κομματικές εξελίξεις, τη φθορά που συνεπάγονταν και τις προβληματικές επιλογές με τις οποίες συνδέονταν.

Το Συνέδριο έλαβε χώρα λίγους μόλις μήνες μετά την αυτοκτονία του Νίκου Ζαχαριάδη, τον οποίο η νέα ηγεσία υπό το Χαρίλαο, σκόπευε να επαναφέρει ως σύμβουλο στην έδρα της, στο Βουκουρέστι, τερματίζοντας την εκκρεμότητα στο κομματικό του ζήτημα. Ωστόσο, είτε δεν πρόλαβε να δρομολογήσει ένα διαφορετικό χειρισμό στο συγκεκριμένο ζήτημα, είτε δεν έπεισε το Ζαχαριάδη πως είχε πραγματικά τέτοια πρόθεση.

Σε κάθε περίπτωση, πολύ πιο σημαντικό από το κομμάτι των προσώπων, ήταν το πολιτικό κομμάτι, ιδίως με όσα είχαν μεσολαβήσει από τη διεξαγωγή του 8ου Συνεδρίου, 12 χρόνια πριν. Τα Ιουλιανά και η επιβολή της χούντας των Συνταγματαρχών, η ίδρυση της ΚΝΕ παράλληλα με την ανασυγκρότηση των παράνομων κομματικών οργανώσεων στις πιο δύσκολες συνθήκες παρανομίας, η διάσπαση με την ομάδα των αναθεωρητών που συγκρότησαν το λεγόμενο “ΚΚΕ εσωτερικού”.

Το Συνέδριο ψήφισε νέο πρόγραμμα, όπου καθόριζε ως κύριο καθήκον στη συγκυρία την πάλη κατά της δικτατορίας και την περίοδο της “Νέας Δημοκρατίας” (που “έκλεψε” στη συνέχεια ως όρο ο Καραμανλής), ως φάση μιας ενιαίας επαναστατικής διαδικασίας, που ωστόσο διατηρούσε τη λανθασμένη λογική των σταδίων. Οι επεξεργασίες του Συνεδρίου επηρεάζονταν από τη λανθασμένη γραμμή που επικρατούσε στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα για τη δυνατότητα ειρηνικού περάσματος στο σοσιαλισμό, παρά την πολύ πρόσφατη οδυνηρή πείρα της Χιλής του Αγιέντε και τα διδάγματα που έδινε η “πικρή αλήθεια της Unidad Popular”. Η λογική της εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από τα ξένα, ιμπεριαλιστικά κέντρα, συνυπήρχε αντιφατικά με την εκτίμηση για τη διαμόρφωση του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού (ΚΜΚ) στην Ελλάδα -κάτι που ήταν σημείο κριτική για τις μαοϊκές οργανώσεις και τους οπαδούς της “καθαρής εξάρτησης”.

Η βασική συμβολή του Συνεδρίου ήταν η σωστή κριτική στην πολιτική και δράση του Κόμματος, στο διάστημα από το 8ο Συνέδριό του, εκτιμώντας πως κυριάρχησε βασικά η “δεξιά, οπορτουνιστική παρέκκλιση”, σημειώνοντας μεταξύ άλλων:

Από την ανάλυση και κριτική της γραμμής και δράσης του κόμματός μας από το 8ο Συνέδριο μέχρι τη 12η Ολομέλεια βγαίνει το συμπέρασμα ότι στη δουλιά του κόμματος στο διάστημα αυτό κυριαρχούσε βασικά δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση. Αυτό έχει την αφετηρία του στα σοβαρά δεξιά λάθη της γενικής γραμμής και συγκεκριμένα στη θέση για το ειρηνικό πέρασμα, στη θέση για την εθνική αστική τάξη και τη λικβινταριστική απόφαση για τη διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων. Είναι επίσης συνδεμένο με το γεγονός ότι στην ΚΕ και στον ίδιο τον καθοδηγητικό πυρήνα είχε αναδειχτεί σημαντικός αριθμός στελεχών με ανοιχτά δεξιές οπορτουνιστικές αντιλήψεις…

Το Συνέδριο διόρθωσε τη λανθασμένη θέση του 8ου Συνεδρίου περί “εθνικής αστικής τάξης”, ενώ εστίαζε την κριτική της στις αποφάσεις για το κομματικό ζήτημα και τη διάλυση των παράνομων κομματικών οργανώσεων.

Τόσο η απόφαση της 8ης Ολομέλειας (1958), όσο και η απόφαση του 8ου Συνεδρίου (1961) στο κομματικό πρόβλημα, αποτελούν θεμελιακό λάθος. Σήμαιναν τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων. Με τις αποφάσεις αυτές το κόμμα διαλύθηκε μέσα στην ΕΔΑ, που ήταν συνασπισμός αριστερών δυνάμεων.

Η διάλυση και η μακρόχρονη απουσία κομματικών οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σ’ όλους τους τομείς της δράσης, ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό, στην ανάπτυξη του εργατικού και δημοκρατικού κινήματος, στην ίδια την οικοδόμηση του κόμματος.

Χωρίς κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα, η ΚΕ δεν μπορούσε να ενημερώνεται έγκαιρα και σωστά για τις αλλαγές και τις εξελίξεις, να επεξεργάζεται σωστά την πολιτική και τακτική του κόμματος και να εξασφαλίζει με συνέπεια την εφαρμογή των αποφάσεών του.

Το επόμενο διάστημα, το βασικό καθήκον ήταν η οικοδόμηση γερών και μαζικών κομματικών οργανώσεων, ώστε να καλυφθεί το πολύτιμο χαμένο έδαφος. Ενώ μετά την πτώση της δικτατορίας, μπήκε επί τάπητος το ζήτημα της ντε φάκτο νομιμοποίησης του ΚΚΕ, της επιστροφής των πολιτικών προσφύγων και της μετάβασης σε μια νέα κατάσταση, στην πορεία προς το 10ο Συνέδριο, το πρώτο που έγινε σε συνθήκες νομιμότητας, μετά από 33 ολόκληρα χρόνια.

Αυτή η πορεία της αποκατάστασης δεν ήταν ασφαλώς απλή διαδικασία, ούτε ένα σύντομο μονόπρακτο, καθώς τα λάθη της προηγούμενης περιόδου άφησαν βαθιά τα ίχνη τους, σε συνδυασμό με τις αντιφάσεις του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος που αυξάνονταν, χωρίς να οδηγούν σε θετικές εξελίξεις. Αλλά οι επιμέρους πλευρές δεν αναιρούν τη συμβολή του 9ου Συνεδρίου στη μακρά πορεία αποκατάστασης της επαναστατικής φυσιογνωμίας του ΚΚΕ, που δοκιμάστηκε σκληρά υπό το βάρος της ήττας των μεγάλων αγώνων της δεκαετίας του 40′, αλλά δε χάθηκε ποτέ.

ΚΚΕ 9ο Συνέδριο [ντοκουμέντα] by on Scribd