Αποστολικός Αντικομμουνισμός – Η σφαγή της Ατότσα στη μεταφρανκική Ισπανία (1977)

 Μπορεί η ισπανική μεταπολίτευση, η μετάβαση δηλαδή από τη δικτατορία του Φράνκο στη βασιλευόμενη αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, να έγινε με τρόπο που θα διασφάλιζε απρόσκοπτα τη διατήρηση του υπάρχοντος κοινωνικοοικονομικού συστήματος, υπήρχαν όμως δυνάμεις που δεν ήταν διατεθειμένες να αποδεχτούν τη νέα πραγματικότητα. Η έκταση της νεοφασιστικής τρομοκρατίας, που ξεκίνησε την άνοιξη του 1975 ήδη λίγους μήνες πριν από το θάνατο του δικτάτορα και συνεχίστηκε ως τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ‘80, δεν μπορεί να εξηγηθεί αν δε ληφθεί υπόψη η διασύνδεση της με τις μυστικές υπηρεσίες, το στρατό και τα σώματα ασφαλείας στην Ισπανία, όπου διατηρούνταν πανίσχυροι θύλακες του παλιού καθεστώτος.  

Η δολοφονικότερη από τις δεκάδες επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του νεοφασιστικού κύματος βίας ήταν η σφαγή της Ατότσα στις 23 Γενάρη 1977, που πήρε το όνομά της από εκείνο της ομώνυμης οδού, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ατότσα στη Μαδρίτη. Εκεί είχαν συγκεντρωθεί εργατολόγοι, μέλη των Εργατικών Επιτροπών (Comisiones Obreras), συνδικαλιστές και δικηγόροι του ακόμα παράνομου τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας. Στόχος των εκτελεστών, που ήταν οπλισμένοι με όπλα τύπου Μ-10, ήταν ο κομμουνιστής συνδικαλιστής Χοακίν Ναβάρο, επικεφαλής του συνδικάτου μεταφορών που είχε ιδρυθεί από τις Εργατικές Επιτροπές, ερχόμενο σε ρήξη με το επίσημο φρανκικών αναφορών Sindicato Vertical του κλάδου.  

Μην κατορθώνοντας να τον εντοπίσουν, οι δολοφόνοι άνοιξαν πυρ κατά των υπόλοιπων συγκεντρωμένων, σκοτώνοντας πέντε και τραυματίζοντας τέσσερις. Πρώτο θύμα τους ήταν ο Άνχελ Ροντρίγκες Λεάλ, που επέστρεψε από κοντινό μπαρ για να πάρει κάποια χαρτιά που είχε ξεχάσει στο γραφείο. Αφού τον εκτέλεσαν, οι δράστες έψαξαν τον υπόλοιπο όροφο και ανακάλυψαν οχτώ δικηγόρους. Τους έστησαν κυριολεκτικά στον τοίχο και στη συνέχεια τους πυροβόλησαν, αφήνοντας δύο στον τόπο, ενώ δύο ακόμα ξεψύχησαν λίγο μετά στο νοσοκομείο. Τέσσερις τραυματίστηκαν σοβαρά μα επιβίωσαν, ανάμεσά τους η γυναίκα ενός από τα θύματα, που ήταν έγκυος τη στιγμή της επίθεσης.  

Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε την επόμενη μέρα η οργάνωση Αποστολική Αντικομμουνιστική Συμμαχία, γνωστότερη ως ΑΑΑ, που δυο ώρες νωρίτερα είχε δολοφονήσει έναν ακόμα αριστερό αγωνιστή. Οι δολοφόνοι, βέβαιοι για την ατιμωρησία τους, δεν έκαναν καν τον κόπο να φύγουν από τη Μαδρίτη. Οι τρεις φυσικοί αυτουργοί, Κάρλος Γκαρθία Χουλιά, ο Χοσέ Φερνάντεθ Θερά και ο Φερνάντο Λέρδο ντε Τεχάδα, ανηψιός στενού συνεργάτη του ηγέτη του ακροδεξιού κόμματος Fuerza Nueva, συνελήφθησαν σύντομα από την αστυνομία, ενώ ως ηθικός αυτουργός συνελήφθη ο επαρχιακός γραμματέας του Sindicato Vertical Αλμπαδαλέχο Κορεδέρα. Οι δράστες είχαν σχέση με την φρουρά του Φράνκο, τη Φάλαγγα και φυσικά τη Fuerza Nueva. 

Μερικά χρόνια αργότερα, στον ιταλικό τύπου δημοσιεύτηκαν πληροφορίες για τη συμμετοχή Ιταλών νεοφασιστών στην επίθεση, στα πλαίσια μιας “Μαύρης Διεθνούς”. Οι πληροφορίες αυτές επιβεβαιώθηκαν πράγματι από έκθεση της ιταλικής CESIS (Εκτελεστική Επιτροπή Υπηρεσιών Πληροφόρησης και Ασφαλείας), που αποκάλυπτε πως ο Κάρλο Τσικουτίνι, τρομοκράτης με εμπλοκή στη σφαγή του Πετεάνο με θύματα τρεις Ιταλούς καραμπινιέρους το 1972, πήρε μέρος και στο χτύπημα της Ατότσα. Στη δίκη που ακολούθησε, οι κατηγορούμενοι έλαβαν συνολικά 464 χρόνια φυλάκισης. Ωστόσο, ένας από τους δράστες, ο Λέρδο ντε Τεχάδα, κατόρθωσε να διαφύγει το 1979, κι ενώ κυκλοφορούσε ελεύθερος με εγγύηση. Η δραπέτευση αυτή ενίσχυσε την πεποίθηση που είχαν εκφράσει και δημόσια οι δικηγόροι των θυμάτων για την υψηλή προστασία που απολάμβαναν οι δράστες. Ο Τεχάδα κατέληξε μέσω Γαλλίας και Χιλής στη Βραζιλία, ώσπου το έγκλημά του παραγράφηκε το 1997.

Ο δικηγόρος πολιτικής αγωγής Χάιμε Σαρτόριους άφηνε υπόνοιες για εμπλοκή των μυστικών υπηρεσιών στο χτύπημα, τονίζοντας πως τους αποτράπηκε η δυνατότητα αυτόνομης έρευνας για το συμβάν. Ένας ακόμα από τους καταδικασθέντες απέδρασε έχοντας ακόμα 10 χρόνια ποινής να εκτίσει, ώσπου συνελήφθη στη Βολιβία για εμπόριο ναρκωτικών, δραστηριότητα που πιθανότατα θα χρηματοδοτούσε ακροδεξιές δράσεις. Ο τρίτος φυσικός αυτουργός, Φερνάντεθ Θερά, βγήκε με αναστολή το 1992, μετά από 15 χρόνια στη φυλακή.  

Η σφαγή της Ατότσα είχε τεράστιο αντίκτυπο στο εσωτερικό της ισπανικής κοινωνίας, που μόλις έβγαινε από δεκαετίες καταπίεσης και διώξεων. Η κηδεία των θυμάτων μετατράπηκε σε μια τεράστια διαδήλωση 100.000 ανθρώπων, που θεωρείται από πολλούς η πρώτη πολιτική εκδήλωση του Κομμουνιστικού Κόμματος και γενικότερα της αριστεράς μετά τη δικτατορία. Το “παράδοξο” της παρουσίας των δυνάμεων ασφαλείας για την προστασία των μελών και οπαδών ενός ακόμα παράνομου τυπικά σχηματισμού φαίνεται να λειτούργησε ως καταλύτης για τη νομιμοποίηση του PCE, τρεις μήνες αργότερα, ανήμερα του Μεγάλου Σαββάτου του 1977, προκειμένου να απαλυνθούν οι αντιδράσεις από το δεξιό φάσμα, εν μέσω του Πάσχα των Καθολικών. Την επομένη της σφαγής πραγματοποιήθηκε γενική απεργία, κάποιες από τις οποίες συνεχίστηκαν σε κάποιους κλάδους για μέρες.

Το 2002, το υπουργικό συμβούλιο της Ισπανίας αποφάσισε τη μετά θάνατον χορήγηση του Σταυρού και Μεγαλόσταυρου του Αγίου Ραϊμόνδου στα θύματα, τιμώντας τη θυσία τους και την προσφορά τους στη δικαιοσύνη, δεδομένου ότι τρία από τα θύματα ήταν δικηγόροι.

Δύσκολες Νύχτες