Η δολοφονία του Τζον Κένεντι

Σήμερα είναι η επέτειος της δολοφονίας του Αμερικανού προέδρου, Τζον Κένεντι, σε μια “θεαματική εκτέλεση” μπροστά στις κάμερες, που άφησε πίσω της πολλά αναπάντητα ερωτηματικά για τους δράστες και τα ακριβή αίτια, αποδεικνύοντας σε κάθε περίπτωση, πόσο σφοδρή μπορεί να γίνει η αντιπαράθεση μεταξύ μερίδων μιας αστικής τάξης, με αντικρουόμενα συμφέροντα. Αντιγράφουμε το χρονικό, όπως καταγράφεται στις σελίδες του Ιστορικού Λευκώματος της Καθημερινής, για το έτος 1963.

Ντάλας, 22 Νοεμβρίου, 12.30 τοπική ώρα. Η καρδιά της Αμερικής παύει για μια στιγμή να χτυπά. Μέσα στο προεδρικό αυτοκίνητο, ο πρόεδρος Κένεντι έχει σκύψει στην αγκαλιά της συζύγου του Τζάκι, θανάσιμα χτυπημένος.

Τα ακριβή περιστατικά της δολοφονίας του αιώνα παραμένουν κρυμμένα πίσω από ένα πέπλο μυστηρίου που ουδείς έχει διαπεράσει. Μόνο μια αξιόπιστη μαρτυρία υπάρχει για το ίδιο το γεγονός της δολοφονίας: η θαμπή, ανατριχιαστική ταινία διάρκειας δεκαπέντε δευτερολέπτων, που αποτυπώνει το δράμα που ξετυλίγεται ενώ η προεδρική λιμουζίνα περνά μπροστά από τον ερασιτέχνη “οπερατέρ”, τον εξηντάχρονο επιχειρηματία, Αβραάμ Ζαπρούντερ.

Ο πρόεδρος Κένεντι και η Τζάκι φτάνουν στο ηλιόλουστο Ντάλας στις 11.30 το πρωί, στο πλαίσιο περιοδείας στο Τέξας. Τους υποδέχονται ο κυβερνήτης του Τέξας Τζον Κόναλι και η σύζυγός του. Η πομπή πρόκειται να διασχίσει ολόκληρη σχεδόν την πόλη για να καταλήξει στο εκθεσιακό κένρο όπου θα μιλήσει ο πρόεδρος. Ένα τεράστιο πλήθος, περίπου 250 χιλιάδες άτομα, έχει παραταχθεί κατά μήκος των λεωφόρων για να δει, επευφημήσει τον πρόεδρο.

Μετά τη διέλευσή της από το κέντρο της πόλης, τους ουρανοξύστες που τόσο φοβούνται οι άνθρωποι της ασφάλειας του προέδρου, η πομπή εισέρχεται στην “ασφαλή” περιοχή της ανισόπεδης διασταύρωσης της οδού Ελμ. Είναι 12.28, τα αυτοκίνητα περνούν μπροστά από το κτίριο του αποθετηρίου σχολικών βιβλίων της  Πολιτείας. Ένα λεπτό αργότερα αρχίζει η σιωπηλή αφήγηση της ταινίας του Ζαπρούντεν.

Το προεδρικό αυτοκίνητο κινείται αργά. Γιατί, κανείς δε γνωρίζει, αλλά αργότερα θα ειπωθεί ότι ο Πρόεδρος το είχε ζητήσει, ενθαρρυμένος από την ενθουσιώδη υποδοχή του κόσμου σε μια Πολιτεία κρίσιμη πολιτικά και παραδοσιακά εχθρική προς τους Δημοκρατικούς.

Ώρα 12.30. Ο Κένεντι ο οποίος χαιρετά χαμογελαστός τον κόσμο φέρνει ξαφνικά τα χέρια του στο λαιμό του και αρχίζει να σκύβει προς την πλευρά της γυναίκας του, η οποία τον κοιτάζει έντρομη. Ένας παριστάμενος σκύβει απότομα το κεφάλι του προς την πλατεία Ντίλι, μακριά από το αποθετήριο. Ένας πυροβολισμός έχει ακουστεί αλλά ελάχιστοι τον έχουν αντιληφθεί. Ένα δευτερόλεπτο αργότερα, ο Κόνναλι ο οποίος κάθεται ακριβώς μπροστά από τον Κένεντι, πέφτει απότομα μπροστά, χτυπημένος από τη δεύτερη σφαίρα.

Τέσσερα δευτερόλεπτα περνούν. Μια τρίτη σφαίρα χτυπά τον Πρόεδρο στο κεφάλι, το οποίο κυριολεκτικά συντρίβεται. Το σώμα του Κένεντι τινάζεται προς τα πίσω και πέφτει απότομα στην αγκαλιά της Τζάκι, από το στόμα της οποίας ξεφεύγει μόνο ένα “ω όχι”. Η Τζάκι σηκώνεται από το κάθισμα για να βοηθήσει το μυστικό πράκτορα, Κλίντον Χιλ, ο οποίος σκαρφαλώνει στη λιμουζίνα από πίσω και σπρώχνει την πρώτη κυρία πίσω στο κάθισμα. Αμέσως μετά, το αυτοκίνητο χάνεται κάτω από μια ανισόπεδη διάβαση  αναπτύσσοντας ταχύτητα με προορισμό το νοσοκομείο “Πάρκλαντ Μεμόριαλ”. Μια ώρα αργότερα, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθεις των γιατρών, ανακοινώνεται επισήμως ότι ο Πρόεδρος Κένεντι είναι νεκρός.

Στις 3 το απόγευμα, με την Τζάκι στο πλευρό του, ανέκφραστη πλέον και ακόμα βαμμένη με το αίμα του άντρα της, ο αντιπρόεδρος Λίντον Τζόνσον ορκίζεται 36ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, στο προεδρικό αεροσκάφος.

Από το σημείο αυτό, η ιστορία της “δολοφονίας του αιώνα” περνά στη σφαίρα του μυστηρίου, γεννώντας την κλασικότερη θεωρία συνωμοσίας της εποχής μας. Λίγα λεπτά μετά τη δολοφονία, η αστυνομία του Ντάλας περικυκλώνει το κτίριο του Αποθετηρίου και αρχίζει να ερευνά, μη δίνοντας προς στιγμήν σημασία σε ένα νεαρό μαυροντυμένο υπάλληλο που ανοίγει μια κόκα-κόλα στο ισόγειο του κτιρίου.

Στον έκτο όροφο, οι αστυνομικοί ανακαλύπτουν μια απαρχαιωμένη ιταλική καραμπίνα Μάουζερ – Καρκάνο με ιαπωνική σκοπευτική διόπτρα. Στην άλλη άκρη του ορόφου, δίπλα σε ένα ανοιχτό παράθυρο με θέα στην οδό Ελμ, ανακαλύπτουν τρεις κάλυκες. Λίγα λεπτά αργότερα, αρχίζει το ανθρωποκυνηγητό για το Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, το νεαρό με την κόκα-κόλα, ο οποίος θα συλληφθεί ύστερα από περιπετειώδη καταδίωξη μέσα στην αίθουσα ενός κινηματογράφου. “Αυτό ήταν” είναι τα λόγια του μόλις συλλαμβάνεται, αλλά αμέσως θέτει και ένα ερώτημα: “Γιατί μου περνάτε χειροπέδες; Το μόνο που έκανα ήταν να φέρω ένα πιστόλι στον κινηματογράφο.” Για την αστυνομία, ωστόσο, η οποία τον κατηγορεί και για το φόνο ενός από τους άνδρες της λίγα λεπτά πριν από τη σύλληψη, ο Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ είναι ο ύποπτος υπ’ αριθμόν νο 1″.

Ύστερα από δύο ημέρες εξουθενωτικών ανακρίσεων, το αποτέλεσμα των οποίων δεν αποκαλύπτεται ποτέ, ο Όσβαλντ, πρόεδρος μιας επιτροπής υποστήριξης της Κούβας, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην ΕΣΣΔ το 1959 αλλά επέστρεψε στις ΗΠΑ το 1962 και γενικά θεωρείται μαρξιστής αλλά φήμες τον φέρουν ως φανατικό ακροδεξιό, πρώην πεζοναύτης, οδηγείται από τα κρατητήρια του αρχηγείου αστυνομίας του Ντάλας στις φυλακές.

Στο υπόγειο του κτιρίου συνωθούνται αστυνομικοί, δημοσιογράφοι, φωτογράφοι αλλά και τηλεοπτικά συνεργεία που μεταδίδουν ζωντανά τη μεταφορά του Όσβαλντ. Ο παράξενος νέος προχωρεί ανάμεσα σε δύο αστυνομικούς με πολιτικά. Ξαφνικά, ένας βραχύσωμος άνδρας διαπερνά τον κλοιό και μπροστά σε εκατομμύρια τηλεθεατές πυροβολεί εξ επαφής τον Όσβαλντ στο στομάχι.

Ο Όσβαλντ οδηγείται στο νοσοκομείο Πάρκλαντ όπου θα αφήσει την τελευταία του πνοή λίγα βήματα από το θάλαμο στον οποίο κηρύχθηκε κλινικά νεκρός ο Κένεντι. Μέσα στο κτίριο ο δολοφόνος έχει ήδη συλληφθεί. Ονομάζεται Τζακ Ρούμπι, ακροδεξιός, ιδιοκτήτης κακόφημου νυχτερινού κέντρου και πασίγνωστος συνεργάτης και πληροφοριοδότης της αστυνομίας, τόσο που του επιτρέπεται η ελεύθερη κίνηση ανά πάσα στιγμή σε οποιονδήποτε χώρο των κτιρίων της αστυνομίας.

Τα ερωτήματα είναι και εδώ πολύ περισσότερα από ό,τι οι απαντήσεις. Καταρχάς ο Όσβαλντ αρνείται σθεναρά την ενοχή του, ενώ οι “αποδείξεις” γρήγορα μετατρέπονται σε απλές “ενδείξεις” και δη όχι ιδιαίτερα πειστικές. Για την αστυνομία του Ντάλας, όμως, η οποία είναι και η κατά νόμον αρμόδια για τη διαλεύκανση του διπλού φονικού, ο φάκελος Κένεντι κλείνει με τη δολοφονία του Όσβαλντ.

Τα στοιχεία αμφιλεγόμενα: το όπλο βρέθηκε στον όροφο στον οποίο εργαζότν ο Όσβαλντ, στα μεταλλικά τμήματά του βρέθηκε αποτύπωμα της παλάμης του και ο γραφικός χαρακτήρας του αναγνωρίστηκε στην παραγγελία του όπλου, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό το ψευδώνυμο “Χιντέλ”.

Ο όροφος ωστόσο είναι άνευ σημασίας, το αποτύπωμα μπορεί κάλλιστα να ελήφθη μετά θάνατον και ουδείς εξήγησε ποτέ γιατί ο Όσβαλντ μπήκε στον κόπο να παραγγείλει ταχυδρομικά κάτι που θα μπορούσε να αγοράσει ανώνυμα από το πρώτο τυχόν οπλοπωλείο…

Στην Ουάσιγκτον, ο πρόεδρος Τζόνσον διατάζει το σχηματισμό ειδικής επιτροπής, η οποία θα ερευνήσει ανεξάρτητα και διεξοδικά την όλη υπόθεση. Θα μείνει στην ιστορία ως Επιτροπή Γουόρεν, από το όνομα του επικεφαλής της, του Ανωτάτου Δικαστηρίο, Ερλ Γουόρεν. Το πόρισμά της, το οποίο εκδίδεται τον επόμενο χρόνο σε είκοσι έξι τόμους, δε θα ικανοποιήσει σχεδόν κανέναν.

Οι θεωρίες ποικίλλουν για το ποιος κρύβεται πίσω από το δολοφονημένο νεαρό που δήλωνε “μαρξιστής αλλά όχι κομμουνιστής” και πολλοί υποπτεύονται ότι στην πραγματικότητα ήταν πράκτορας των μυστικών αμερικανικών υπηρεσιών. Μήπως η ίδια η CIA, η οποία θα ήθελε ενδεχομένως να απαλλαγεί από έναν πρόεδρο που της είχε κηρύξει τον πόλεμο, μετά το φιάσκο του Κόλπου των Χοίρων στην Κούβα; Μήπως ήταν οι ακροδεξιοί Κουβανοί εξόριστοι, το διαβόητο “Τίμστερς Γιούνιον”, το ανεξέλεγκτο και εγκληματικό συνδικάτο των οδηγών φορτηγών ή μήπως η δολοφονία είναι έργο της Μαφίας; Απαντήσεις στις θεωρίες αυτές, οι οποίες συνθέτουν και τον ιστό της συνωμοσιολογίας, δεν υπάρχουν.

Το κλειδί ίσως βρίσκεται στο κατά πόσο ο σκοπευτής του έκτου ορόφου του κτιρίου του Αποθετηρίου Σχολικών Βιβλίων ήταν ο μόνος που πυροβόλησε. Εάν όχι, η επίσημη εκδοχή καταρρέει. Πολλοί επιμένουν, πολύ βάσιμα, ότι το όπλο του εγκλήματος δεν είχε τη δυνατότητα να πυροβολήσει τρεις φορές σε τόσο μικρό διάστημα. Άλλωστε η επαναφορά το κλείστρου δεν είναι αυτόματη, το στόχαστρο απλοϊκό και η απόσταση από ένα μικρό και κινούμενο στόχο, όπως το κεφάλι του προέδρου, μεγάλη. Παράλληλα επισημαίνουν ότι μία από τις σφαίρες έπληξε τον Κένεντι από μπροστά, όχι από την κατεύθυνση του κτιρίου αλλά από έναν αντικριστό λοφίσκο.

Η σορός του Κένεντι μεταφέρεται την ίδια μέρα από το Ντάλας στην Ουάσιγκτον με το προεδρικό αεροσκάφος. Στις 24 Νοεμβρίου, η σορός μεταφέρεται, συνοδεία αγημάτων από όλους τους κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων και υπό το βλέμμα εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων που συγκεντρώνονται κατά μήκος της λεωφόρου Πενσυλβανίας, στο Καπιτώλιο, για λαϊκό προσκύνημα. Το χάλκινο φέρετρο τοποθετείται στο ίδιο βάθρο στο οποίο είχε τοποθετηθεί, 98 χρόνια νωρίτερα, η σορός του Αβραάμ Λίνκολν.

Η κηδεία του Κένεντι τελείται στις 25 Νοεμβρίου, από το ρωμαιοκαθολικό ναό του Αγίου Ματθαίου στην Ουάσιγκτον και ο 35ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ενταφιάζεται στο Εθνικό Κοιμητήριο του Άρλιγκτον, στη Βιρτζίνια, ενώπιον της μεγαλύτερης συγκέντρωσης επισήμων στην ιστορία των ΗΠΑ. Την Ελλάδα εκπροσωπεί η βασίλισσα Φρειδερίκη.

Στον επικήδειο λόγο του, ο αρχιδικαστής Γουόερν θα πει: “Ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, ο μέγας και καλός πρόεδρος, ο φίλος όλων των καλόπιστων ανθρώπων, εκείνος που πίστευε στην ισότητα και την αξιοπρέπεια όλων, ο μαχητής της δικαιοσύνης, ο απόστολος της ειρήνης, έφυγε από κοντά μας από τη σφαίρα ενός δολοφόνου (…) από τις δυνάμεις του μίσους και του κακού που κατατρώγουν την Αμερική”.