Έρχεται θύελλα – Οι εκλογές του 2009

Ο τίτλος θα μπορούσε να είναι κινηματογραφικός, πχ “οι μέρες της αφθονίας σας είναι μετρημένες”, καθώς λίγους μήνες μετά ξεκινούσε η μνημονιακή θύελλα που γνωρίσαμε τα τελευταία χρόνια -και τον περασμένο μήνα πανηγυρίσαμε γιατί “τελείωσε”. Φεύγουν τα μνημόνια που μένουν…

Μια θύελλα που κάποιοι την υποτιμούσαν, συνειδητά ή μη, διαφημίζοντας το απάνεμο λιμάνι της ΕΕ, που είναι τάχα ασφαλές από τα κύματα της κρίσης. Κι άλλοι προειδοποιούσαν εγκαίρως για την έλευσή της και τις διαστάσεις της, διαθέτοντας σωστά αναλυτικά εργαλεία κι όχι κάποιες μαντικές ικανότητες. Τότε όμως γελούσαν οι περισσότεροι κι έβρισκαν απλοϊκό το μήνυμα του σποτ για τους αγώνες παντός καιρού που απαιτούνται.

Ένας άλλος υποψήφιος τίτλος θα ήταν το περιβόητο “λεφτά υπάρχουν”, που θα κυνηγά εσαεί το Γ. Παπανδρέου και την υστεροφημία του. Στην κυρίαρχη αφήγηση, ο ΓΑΠ παρουσιάζεται είτε ως ανεύθυνος λαϊκιστής που έδινε υποσχέσεις για πράγματα που δεν υπήρχαν, είτε ως αφελής κι αγαθός πολιτικός που δεν είχε σαφή εικόνα των οικονομικών της χώρας ή ξεγελάστηκε από τη “δημιουργική λογιστική” της Νέας Δημοκρατίας και της κυβέρνησης του Καραμανλή.

Όλα αυτά όμως είναι τελείως ανακριβή. Αφενός γιατί ο ΓΑΠ κι όλες οι επόμενες κυβερνήσεις ακολούθησαν συνειχητά -κι όχι επειδή υποχρεώθηκαν ή ξεγελάστηκαν- τη στρατηγική των μνημονίων, που πέτυχαν στο ακέραιο το σκοπό τους για την τάξη που υπηρετούσαν. Αφετέρου γιατί είναι άδικο να λοιδορείται για μια σπάνια στιγμή ειλικρίνειας που παραδεχόταν τα προφανή: ότι δηλαδή υπάρχουν λεφτά, παράγεται πλούτος στη χώρα, το θέμα όμως είναι πού πάνε και ποιος τα καρπώνεται.

Οι εκλογές συνέπεσαν με την παγκόσμια ημέρα των ζώων στις 4 Οκτώβρη. Με τη στερνή τους γνώση, πολλοί ήταν αυτοί που έκαναν την αυτοκριτική τους και ένιωσαν σαν ζώα για αυτό που ψήφισαν. Κανείς όμως δεν μπορεί να συγκριθεί με τους παραδοσιακούς Πασόκους που πανηγύριζαν τη μεγάλη λαϊκή νίκη και τις “καλύτερες ημέρες” που έρχονταν. “Κάποια ζώα δε με πίστευαν”, έλεγε κάποτε ο Λεβέντης, είχαν όμως πολλές επιλογές για να πιαστούν στη φάκα.

Οι εκλογές προκηρύχθηκαν εσπευσμένα, μόλις δύο χρόνια από τις προηγούμενες κάλπες, σε μια προσπάθεια του Καραμναλή να αιφνιδιάσει τους αντιπάλους του, σε μια επανάληψη του σκηνικού των εκλογών του 07′ που είχαν προκηρυχθεί μες στο Δεκαπενταύγουστο. Αλλά αυτή τη φορά ο Καραμανλής ηττήθηκε κατά κράτος και ο ελιγμός του γύρισε μπούμερανγκ. Ή μήπως όχι;

Ανήμερα των γενεθλίων της, η Νέα Δημοκρατία έζησε μια εκλογική συντριβή, με τη διαφορά να φτάνει σε διψήφιο επίπεδο, ξεπερνώντας τις 10 ποσοστιαίες μονάδες. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο ως προς την έκβαση, δηλαδή την ήττα, όχι όμως και ως προς την έκτασή της. Ο Καραμανλής φάνηκε να δίνει μόνος κι εγκατελειμμένος έναν εξ αρχής χαμένο αγώνα και τελικά καταποντίστηκε. Το 33,5% ήταν το χαμηλότερο ποσοστό της παράταξης στα χρονικά της Μεταπολίτευσης, κανείς δε φανταζόταν όμως πως θα ήταν και το μεγαλύτερο ποσοστό της την τελευταία δεκαετία, κατά την οποία δεν πέρασε ποτέ ξανά το 30% και τα 2 εκατομμύρια ψήφων.

Κάποιοι είπαν πως ο Καραμανλής απέδρασε εγκαίρως, διαβλέποντας κι αυτός τη στενωπό. Ενώ εκ των υστέρων, μπορούσε να χτίσει το αφήγημα πως αν είχαν γίνει δεκτά τα πρώτα “μετριοπαθή” μέτρα περικοπών που είχε προτείνει -χωρίς να βρει ανταπόκριση- η χώρα θα είχε γλιτώσει τα χειρότερα. Κι από αυτήν την άποψη, έχασε μεν αλλά επέλεξε μόνος του έξυπνα το χρονικό σημείο και τον τρόπο της ήττας του.

Δεν μπορούσε να επιλέξει όμως και το διάδοχό του, που αναδείχτηκε τους επόμενους μήνες μέσα από τις εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ, με την Ντόρα Μπακογιάννη να προβάλλει ως αδιαφιλονίκητο φαβορί κι εκλεκτή πολλών ισχυρών κέντρων, αλλά την οικογένεια Μητσοτάκη να παθαίνει σοκ, βλέποντας να κερδίζει ο μεγαλύτερος εχθρός της, ο Αντώνης Σαμαράς, που το 93′ είχε “αποστατήσει” και ρίξει την κυβέρνηση -όπως είχε αποστατήσει και ο ίδιος ο Κ. Μητσοτάκης, την περιόδο των Ιουλιανών.

Το προηγούμενο διάστημα ο Γ. Παπανδρέου έχτισε από τη δική του πλευρά μια καρικατούρα της “σκληρής, κινηματικής αντιπολίτευσης” του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατά την περίοδο 1990-93. Βρήκε ένα κατάλληλο, δευτερεύον πρόσχημα για να αποχωρήσει από τη διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης, ενώ ιστορικά έχουν μείνει τα στιγμιότυπα με το δακρυσμένο Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ από τις κινητοποιήσεις στο λιμάνι και τα μπλουζάκια που φορούσε για την ΕΥΑΘ με το σύνθημα “Δεν πωλείται”.

Δημοσκοπικά το ΠΑΣΟΚ φλέρταρε προσωρινά με την τρίτη θέση, σε μια πρόβα-τζενεράλε της διαδικασίας που ακολούθησε τα επόμενα χρόνια, ο ΓΑΠ τα βρήκε όμως με τους εκδότες και τους καναλάρχες που του ασκούσαν πίεση, άλλαξε τα δεδομένα και πήρε με εντυπωσιακή ευκολία τις εκλογές. Ήρθε με φόρα, με υποσχέσεις για τα “λεφτά” που υπάρχουν και με το σύνθημα “Γιώργο άλλαξέ τα όλα”, που βέβαια θα αποκτούσε ειρωνική διάσταση μετά το Καστελόριζο, την προσφυγή στο ΔΝΤ, τη δανειακή σύμβαση και την υπογραφή του Μνημονίου.

Το πρώτο “μετριοπαθές” πακέτο αντιλαϊκών μέτρων πέρασε από τη Βουλή στις 5 Μάρτη και μες σε δύο μήνες είχε ολοκληρωθεί, με διαδικασίες εξπρές και η προσφυγή στο ΔΝΤ, αφήνοντας ως “γλυκιά ανάμνηση” τους πρώτους μήνες και τα παχιά λόγια για τους “αντι-εξουσιαστές” στην εξουσία -που θα ήταν θεωρητικά το Υπουργικό του Συμβούλιο- τα πράσινα άλογα και την “Πράσινη Ανάπτυξη” του Αλ Γκορ ή τη διοικητική “Open Gov” μεταρρύθμιση, που θα έβαζε τέλος στη γραφειοκρατία.

Παλιές κακές εποχές…

Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ έφερε φυσιολογικά μια σχετική πίεση στην Αριστερά (εντός κι εκτός εισαγωγικών). Ο ΣΥΡΙΖΑ εκεί που πρόβαρε το κοστούμι της αξιωματικής αντιπολίτευσης κι ονειρευόταν διψήφια ποσοστά μέχρι το Δεκέμβρη του 08′, βρέθηκε να αγωνιά ξανά ακόμα και για την είσοδό του στη Βουλή, για να υποδεχτεί σχεδόν με ανακούφιση το 4,6% που κατάφερε να αποσπάσει. Αλλά ο “πάγος είχε σπάσει” κι ο δρόμος για τις μελλοντικές εξελίξεις είχε ήδη χαραχτεί.

Το ΚΚΕ είχε μια μικρή πτώση στα ποσοστά του κι αφού είχε μεσολαβήσει ως καμπανάκι κινδύνου ένα μέτριο αποτέλεσμα στις Ευρωεκλογές το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, κατάφερε όμως να συγκρατήσει το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεών του. Κι αν κάποιοι έβρισκαν το σποτάκι απλοϊκό, έδειχνε ωστόσο πολύ παραστατικά τη στάση ενός κόσμου που δεν ήθελε να ακούει για τα δύσκολα που έρχονταν, μολονότι τα είχε ήδη μπροστά του, με τα προγράμματα stage, τη γενιά των 700 ευρώ κι άλλα που χαλάνε το νοσταλγικό αφήγημα για την εποχή των “παχιών αγελάδων” που ζούσαμε.

Στην τέταρτη θέση είχε βρεθεί, αυξάνοντας τα ποσοστά του, ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη, που ετοιμαζόταν να αναβαθμιστεί σε κυβερνητικό εταίρο και ακροδεξιό δεκανίκι του συστήματος, αλλά θα καιγόταν γρήγορα από τη μνημονιακή στάση του. Έτσι, δε θα έστρωνε απλώς το δρόμο στη χρυσή αυγή, αλλά θα της πρόσφερε και ένα πολύτιμο δίδαγμα, για το απαραίτητο “αντισυστημικό” προφίλ που θα έπρεπε να φιλοτεχνήσει, αν ήθελε να επιβιώσει.

Στα του εξωκοινοβουλίου, η βασική διαφοροποίηση ήταν η εμφάνιση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ από τη μετωπική συμπόρευση του μεγαλύτερου μέρους του ΜΕΡΑ και της ΕΝΑΝΤΙΑ. Επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί ως ώριμο τέκνο της ανάγκης και της οργής του Δεκέμβρη του 08′, αν και η αλήθεια είναι πως οι σχετικές ζυμώσεις υπήρχαν ήδη από τις προηγούμενες εκλογές του 07′ αλλά δεν πρόκαμαν να συμφωνήσουν. Το αποτέλεσμα της -κατά βάση εκλογικής- συμμαχίας ήταν σχετικά πενιχρό, αλλά αρκετό για να της δώσει την πρωτοκαθεδρία στο χώρο και να την καταστήσει έκτοτε σημείο αναφοράς για τα δεδομένα του. (Αξίζει να δείτε στο παραπάνω τρίλεπτο προεκλογικό σποτάκι με τις βασικές τους θέσεις, πώς βρήκαν χρόνο να μιλήσουν για τα καταπιεστικά, αντεργατικά καθεστώτα του…. “λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού”).

Το επόμενο διάστημα οι εξελίξεις θα ήταν πυκνές. Το Δεκέμβρη του 09′ θα γινόταν η πρώτη απεργία έξω από τον έλεγχο και τις δομές της γραφειοκρατικής ΓΣΕΕ. Ενώ από το Μάρτη θα έπεφταν οι “αντιεξουσιαστικές” μάσκες, για να οδηγηθούμε στη μνημονιακή εποχή-φρίκη. Η θύελλα για την οποία κάποιοι προειδοποιούσαν “προφητικά”, ξεκινούσε…