Η 6η Ολομέλεια του ΚΚΕ (1934) – Το ΚΚΕ αλλάζει εκ νέου τη στρατηγική του…

Όπως διαβάζουμε στο επετειολόγιο του Ριζοσπάστη, σαν σήμερα συνέρχεται η 6η Ολομέλεια του ΚΚΕ του 1934, που διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τη στρατηγική του τα επόμενα χρόνια, αλλά και κατά την κρίσιμη ιστορική περιόδο της δεκαετίας του ’40. Αυτό μας δίνει την αφορμή να αντιγράψουμε το σχετικό υποκεφάλαιο από τον Α’ Τόμο του Δοκιμίου του ΚΚΕ, που παρουσιάζει και κάνει κριτική αποτίμηση της 6ης Ολομέλειας. Όσοι έχουν λογαριασμό στο Scribd, μπορούν να μεταβούν εκεί για να διαβάσουν όλο το σχετικό κομμάτι από την έκδοση με τα “Επίσημα Κείμενα του ΚΚΕ”.

6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ… by cpgml

Η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ

Η 6η Ολομέλεια (Γενάρης 1934) συνήλθε στην Αθήνα, έχοντας ως κύριο θέμα την “κατάσταση στην Ελλάδα και τα καθήκοντα του Κόμματος”. Διαμόρφωσε νέα στρατηγική, που ανέτρεπε την προηγούμενη ως προς το χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα, προτάσσοντας την αστικοδημοκρατική επανάσταση πριν την προλεταριακή-σοσιαλιστική επανάσταση.

Από μια σειρά στοιχεία, όπως το γεγονός ότι πέρασαν 6 χρόνια από το 6ο Συνέδριο της ΚΔ, μέχρι τελικά να υιοθετηθεί από το ΚΚΕ η στρατηγική της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, καταδεικνύεται ότι υπήρχε εσωκομματική διαπάλη, έκφραση της αντίστοιχης διαπάλης που διεξαγόταν στην ΚΔ, σχετικά με το χαρακτήρα της επανάστασης σε μια σειρά χώρες.

Η 6η Ολομέλεια επανέλαβε την κατάτακη των χωρών που είχε κάνει το 6ο Συνέδριο της ΚΔ (1928), υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα «Ανήκει στον τύπο εκείνο των χωρών που στο πρόγραμμα της ΚΔ χαρακτηρίζονται σα χώρες με “μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού (…), με ωρισμένο μίνιμουμ υλικών προϋποθέσεων, που είνε αναγκαίες για τη σοσιαλιστική ανοικοδόμηση, με όχι τελειωμένο ακόμα τον αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό”. Ανήκει στην κατηγορία εκείνη των χωρών, στις οποίες επίκειται “πορεία λίγο ή πολύ γρήγορου περάσματος της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε επανάσταση σοσιαλιστική” και στις οποίες “η διχτατορία του προλεταριάτου μπορεί να μην επέλθει και αμέσως, αλλά μέσα στην πορεία του περάσματος απ’ τη δημοκρατική διχτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς στη σοσιαλιστική διχτατορία του προλεταριάτου».

Η απόφαση για τα προηγούμενα στηριζόταν στην ανάγκη, όπως τόνιζε η Ολομέλεια, να διασφαλίσει το Κόμμα “και το ζήτημα της στρατηγικής προοπτικής του, που συνδέεται στενότατα με το ζήτημα της κατάταξης των ταξικών δυνάμεων και το χαρακτήρα της επανάστασης στη χώρα”.

Σε αυτήν τη βάση επέκρινε την άποψη της άμεσα προλεταριακής επανάστασης, “που υποτιμούσε την ιδιομορφία του συσχετισμού των ταξικών δυνάμεων και τη σημασία της συμμαχίας με βασικές μάζες της αγροτιάς”.

Θεμελιακό ζήτημα του νέου προσανατολισμού, τον οποίο αποφάσισε η 6η Ολομέλεια, ήταν αυτό της εξάρτησης της Ελλάδας από το ξένο κεφάλαιο, το οποίο εκτιμήθηκε ως “ιδιομορφία της Ελλάδας” που ήταν υπεύθυνη για την ασθενή ανάπτυξη της βιομηχανίας, γενικά των παραγωγικών δυνάμεων. Ταυτόχρονα η Ολομέλεια έκανε λόγο για “υπολείμματα μισοφεουδαρχικών σχέσεων που πιέζουν τη βασική μάζα της αγροτιάς” καθώς και για την “εθνική καταπίεση του πληθυσμού της Μακεδονίας και της Θράκης”.

Με βάση τα παραπάνω η 6η Ολομέλεια αποφάσισε:

“Η επικείμενη επανάσταση των εργατών και αγροτών στην Ελλάδα θα έχει αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα με τάσεις γρήγορης μετατροπής σε προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση”.

Ως κινητήριες δυνάμεις της αστικοδημοκρατικής επανάστασης προσδιορίζονταν:

“Η εργατική τάξη και οι φτωχομεσαίες μάζες της αγροτιάς στην πάλη κατά της αντεπαναστατικής μπουρζουαζίας που υποστηρίζεται από τους πλούσιους αγρότες. Ηγεμόνας της επανάστασης, πρωτόβουλη, δραστηριώτερη και καθοδηγητική της δύναμη οφείλει να αναδείχνεται το προλεταριάτο”.

Η Ολομέλεια αναδείκνυε ως αιτήματα εκείνα “που είνε ικανά να ενώσουν γύρω από το προλεταριάτο τις πιο πλατειές λαϊκές μάζες -η γη στους αγρότες, απελευθέρωση της χώρας από τον ζυγό του ξένου κεφαλαίου, απελευθέρωση των καταπιεζόμενων εθνικοτήτων” και σε συνδυασμό με αυτά “Ακύρωση των ξένων χρεών, δήμευση και εθνικοποίηση των ξένων επιχειρήσεων, απαλλοτρίωση χωρίς αποζημίωση των τσιφλικάδων και μοναστηριακών γαιών και δόσιμό τους στους αγρότες, κατάργηση των τοκογλυφικών χρεών και χρεών απαλλοτριώσεως των εργαζομένων αγροτών, απαλλαγή του εργαζόμενου λαού απ’ τη φορολογία και βαρειά προοδευτική φορολογία όλων των εκμεταλλευτών, χωρισμός της εκκλησίας από το κράτος, εθνική αυτοδιάθεση μέχρι αποχωρισμού των καταπιεζόμενων Μακεδόνων και Θρακών, πλέρια εθνική ισοτιμία των Εβραίων”.

Επιπλέον η απόφαση επισήμαινε:

“Ωστόσο, αρχίζοντας σαν αστικοδημοκρατική η επανάσταση, δε θα μπορούσε να λύσει τα επιταχτικά της καθήκοντα χωρίς να προσβάλει την κεφαλαιοκρατική ατομική ιδιοχτησία, δίχως την κατάσχεση και εθνικοποίηση των Τραπεζών και επιχειρήσεων που ελέγχονται απ’ το ξένο κεφάλαιο, δίχως την εθνικοποίηση των μεγαλύτερων ελληνικών Τραπεζών και μονοπωλίων”.

Ακόμα:

“Η εντεινόμενη επίθεση της μπουρζουαζίας και του κράτους ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων, η επιστράτευση όλων των αντεπαναστατικών και αντιδραστικών στοιχείων, το πέρασμα της μπουρζουαζίας και της κυβέρνησης προς όλο και περισσότερο φασιστικές μέθοδες κυριαρχίας προειδοποιούν για τον κίνδυνο της εγκαθίδρυσης ανοιχτής φασιστικής διχτατορίας. Το δυνάμωμα των εξοπλισμών και η πυρετώδικη δραστηριότητα των εξωτερικών ιμπεριαλιστικών και μιλιταριστικών κύκλων, ο φόβος για την επανάσταση και οι αρπαχτικές διαθέσεις της ελληνικής μπουρζουαζίας προωθούν τον κίνδυνο του τραβήγματος της Ελλάδας σε πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς.

Αυτό θέτει μπροστά στο Κόμμα το καθήκον της πάλης ενάντια στον φασισμό και στον πόλεμο σαν σπουδαιότατο καθήκον της πολιτικής μας δράσης”.

Εκτίμηση για την 6η Ολομέλεια

Η απόφαση της 6ης Ολομέλειας για τη νέα στρατηγική του ΚΚΕ αποτελούσε μηχανιστική μεταφορά στην Ελλάδα της στρατηγικής που είχε αναλύσει το 1905-1907 ο Β.Ι. Λένιν, αναφερόμενος στην τσαρική Ρωσία, με το έργο του Δυο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στην αστικοδημοκρατική επανάσταση. Είχε ακολουθήσει η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, για την πραγματοποίηση της οποίας οι μπολσεβίκοι αντιλήφθηκαν έγκαιρα την αναγκαιότητα αλλαγής της στρατηγικής του Κόμματος, ρίχνοντας το σύνθημα “όλη η εξουσία στα σοβιέτ”, ενώ η αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη του 1917, ανατρέποντας τον τσάρο, είχε φέρει στην κυβέρνηση την αστική τάξη. Η 6η Ολομέλεια παραγνώριζε ότι η ανθρωπότητα είχε εισέλθει στην εποχή του περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.

Η 6η Ολομέλεια αποτίμησε την εξάρτηση της Ελλάδας ως τη βασική ιδιομορφία της και ως την αιτία της ιστορικά διαμορφωμένης καθυστέρησης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, αναλύοντας έτσι το αποτέλεσμα (εξάρτηση) ως αίτιο. Σε αυτήν τη βάση πρόταξε στην πάλη του Κόμματος τον στόχο της εθνικής ανεξαρτησίας και της ολοκλήρωσης του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού, τον οποίο, κατά την εκτίμηση της 6ης Ολομέλειας, η αστική τάξη άφησε μισοτελειωμένο. Με την αστικοδημοκρατική επανάσταση επιδίωκε την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (κυρίως της βαριάς βιομηχανίας) και την εδραίωση της εργατοαγροτικής συμμαχίας, θεωρώντας ότι έτσι θα πείθονταν οι αγρότες, με την ίδια τους την πείρα, να αγωνιστούν για το σοσιαλισμό.

Η ανάλυση που έκανε το Κόμμα τότε και για πολλά χρόνια αργότερα ήταν ότι η αστική τάξη στην Ελλάδα πρόδωσε τελικά την ιστορική της αποστολή, εγκαταλείποντας το όραμα του 1821 (Ρήγας Φεραίος, Φιλική Εταιρεία) και ότι έδεσε τη χώρα στο άρμα της εξάρτησης από τις ξένες δυνάμεις (κυρίως την Αγγλία). Επιπλέον, θεωρούσε ότι η αστική τάξη, προδίδοντας τους δημοκρατικούς σκοπούς, έβαλε στη θέση τους την ιδεολογία και πολιτική της “Μεγάλης Ιδέας”, γεγονός που οδήγησε στην ένταση της εξάρτησης και στην εξαθλίωση των λαϊκών μαζών.

Το 1934 στην Ελλάδα υπήρχε το ελάχιστο επίπεδο των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό. Η αστική τάξη είχε εγκαθιδρύσει την εξουσία της πριν πολλές δεκαετίες. Το κράτος ήταν καπιταλιστικό και όχι “αστικοτσιφλικάδικο”, όπως το όριζε η 6η Ολομέλεια. Δεν είχε σχέση με το φεουδαρχικής προέλευσης κρατικό εποικοδόμημα της προεπαναστατικής Ρωσίας.

Συνακόλουθα, όπως αποδείχτηκε στο Μέρος Πρώτο του τόμου Α2 του Δοκιμίου, στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου είχε προχωρήσει σημαντικά η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, η εργατική τάξη, αν και μειοψηφική δύναμη στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, είχε αυξηθεί, ενώ και η αγροτική παραγωγή ήταν υποταγμένη στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Πέρα από το γεγονός ότι στη Ρωσία και τα λεγόμενα άλυτα αστικοδημοκρατικά προβλήματα βρήκαν τη λύση τους από τη δικτατορία του προλεταριάτου, η επίκληση από την 6η Ολομέλεια της ύπαρξης φεουδαρχικών υπολειμμάτων δεν είχε αντικειμενική βάση.

Παραγνωριζόταν ότι ο χαρακτήρας της επανάστασης δεν εξαρτάται από το μέγεθος της μάζας των αγροτικών πληθυσμών, ούτε κατά τις αστικές επαναστάσεις ούτε κατά τις προλεταριακές, ούτε από το συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων.

Ακόμα, το 1934 δεν υπήρχε στην Ελλάδα ζήτημα πολυεθνικότητας, αφού η εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού είχε τελείως ανατραπεί μετά από την αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών το 1923. Η εθνολογική σύνθεση ήταν κατά βάση ομογενοποιημένη.

Η στρατηγική που διαμόρφωσε η 6η Ολομέλεια καθόριζε το χαρακτήρα της επανάστασης με βασικό κριτήριο την ποσοτική ταξική σύνθεση και όχι με βάση το χαρακτήρα της ιστορικής εποχής του καπιταλισμού, καθώς και τον αντικειμενικά προσδιορισμένο χαρακτήρα της οικονομικής βάσης της ελληνικής κοινωνίας, από τον οποίο απέρρεε η ύπαρξη τουλάχιστον ελάχιστων υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό, αν και αναγνώριζε την ύπαρξή τους.