Η πρώτη επιτυχημένη αεροπειρατεία στον κόσμο

Βρισκόμαστε στην καρδιά του εμφυλίου πολέμου το 1947, όταν έξι νεαροί Θεσσαλονικείς μέλη της ΕΠΟΝ, εγκλωβισμένοι στη Θεσσαλονίκη και αποφασισμένοι να βγουν στο βουνό και να ενταχθούν στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, αποφασίζουν κάτι παράτολμο: Να καταλάβουν ένα αεροπλάνο και μέσω της Γιουγκοσλαβίας να ανέβουν στο βουνό, σπάζοντας έτσι τον αποκλεισμό του κυβερνητικού στρατού.
      Ο Αλέξανδρος και Χαράλαμπος Κουφουδάκης, ο Αχιλλέας Κετιμλίδης, ο Αντώνης Βογιάζος, ο Γιώργος Κέλας και ο Σπύρος Χελμιάδης, αποφασίζουν να ταξιδέψουν με αεροπλάνο, από τη Θεσσαλονίκη στη Γιουγκοσλαβία. Πέρα όμως από τον Σπύρο Χελμιάδη, γιό του Γιώργου Χέλμιαδη, ευκατάστατου εμπόρου, τα υπόλοιπα μέρη της ομάδας, δε διέθεταν τα χρήματα, ώστε να αγοράσουν τα αεροπορικά εισιτήρια. Έτσι, πουλάνε το βαφτιστικό σταυρό του Χ.Κουφουδάκη και ενώ μαζεύουν αρκετά χρήματα ώστε να πληρώσουν τα εισιτήρια, φοβούνται μην κινήσουν τις υποψίες των αρχών πηγαίνοντας όλοι μαζί στον ίδιο προορισμό. Αποφασίζουν, λοιπόν, να κατέβουν στην Αθήνα, προσποιούμενοι πως θέλουν να δώσουν εξετάσεις για την εισαγωγή τους στο Πολυτεχνείο. 

 Στο αεροδρόμιο περνούν όλους τους απαραίτητους ελέγχους και επιβιβασμένοι πλέον στο αεροπλάνο, το καταλαμβάνουν, χρησιμοποιώντας ως απειλή ένα μαχαίρι κι ένα σπασμένο γυάλινο μπουκάλι το οποίο μάλιστα ήταν γεμάτο με οξυζενέ, ωστέ να χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση κάποιου τραυματισμού, και το οδηγούν στη Γιουγκοσλαβία.

Η πορεία που ακολούθησαν οι έξι ΕΠΟΝίτες

Η τότε κυβέρνηση, δέχεται ένα χτύπημα σε επίπεδο προπαγάνδας καθώς αυτή θα είναι η πρώτη πετυχημένη αεροπειρατεία στον κόσμο η οποία θα αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητά του κρατικού μηχανισμού. Πρώτα ξεκινούν οι ανακρίσεις των μελών πληρώματος. Οι δύο πιλότοι Ηγουμενάκης και Κανδίας, ο ασυρματιστής Ξανθός και η «αεροθαλαμηπόλος», δηλαδή αεροσυνοδος Θάλεια Φρυδά.

Ο πιλότος της ΤΑΕ Α. Ηγουμενάκης, ύστερα από χρόνια, δείχνει το πουκάμισο που φορούσε εκείνη την ημέρα, λερωμένο από το αίμα του Αλέκου Κουφουδάκη

Η πρώτη ανάκριση κράτησε χωρίς διακοπή εώς το πρωί. Δεν κατέληξε όμως σε κανένα συμπέρασμα, όπως υποπτεύονταν, πως το πλήρωμα είχε κάποια συμμετοχή στην αεροπειρατία. Έτσι, η ανάκριση στράφηκε στο ενδεχόμενο μήπως οι νεαροί αεροπειρατές, ενέχονταν στη δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Πολκ.

Σύντομα όμως απεδείχθει ότι η εικασία αυτή, ήταν εντελώς αβάσιμη, καθώς οι δολοφονία του Πολκ δε θα μπορούσε να συμβεί από έξι γυμνασιόπαιδα.

  Οι έξι αεροπειρατές δικάσθηκαν ερήμην από το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και καταδικάσθηκαν σε θάνατο. Οι αρχές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η αδερφή και η μητέρα του Σπύρου γνώριζαν την απόφαση του να βγει στο βουνό και δεν τον απέτρεψαν, έτσι συλλαμβάνονται και κρατούνται στο τμήμα Μεταγωγών στη Θεσσαλονίκη. Εκεί ξεκινάει η διαδικασία να παραπεμφθούν στο στρατοδικείο μαζί και με τους συγγενείς και γονείς των άλλων πέντε ΕΠΟΝιτών.

      Ο Σπύρος Χελμιάδης και ο Αχιλλέας Κετιμλίδης επέστρεψαν παράνομα στην Ελλάδα.Ο Σπύρος σκοτώνεται σε μία μάχη του εμφυλίου πολέμου παρά τις προσπάθειές του πατέρα του να τον αποτρέψει να συμμετάσχει. Ο πατέρας αποστασιοποιείται από την απόφαση και την ενέργεια αυτή του γιου του. Η ατυχία στην οικογένεια Χελμιάδη ολοκληρώνεται με το θάνατο της μητέρας και της αδερφής του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα 1970. Ο Αχιλλέας σκοτώθηκε στον Εμφύλιο, σε μάχη στο Κιλκίς.Οι υπόλοιποι τέσσερις έζησαν για πολλά χρόνια σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ο πιο γνωστός απ’ όλους είναι ο Αντώνης Βογιάζος (1930-1992), σπούδασε σκηνοθεσία στη Σοβιετική Ένωση και μετά τη μεταπολίτευση, όταν επαναπατρίστηκε, είχε σημαντικές τηλεοπτικές επιτυχίες στο ενεργητικό του.

    Το 1987 ο σκηνοθέτης Κώστας Κουτσομύτης θα αναβιώσει αυτές τις κρίσιμες στιγμές από την πρώτη επιτυχημένη αεροπειρατεία παγκοσμίως μέσα από την ταινία του: «Ο  Κλοιός». Ενώ το 2002 ο δικηγόρος Αντώνης Λυγούρας θα μεταφέρει τα ιστορικά γεγονότα στο χαρτί γράφωντας ένα βιβλίο με τίτλο: «Οι πρώτοι αεροπειρατές στον κόσμο ήταν Θεσσαλονικείς».

Πηγή φωτογραφιών: Αντώνη Λυγούρα, “Οι πρώτοι αεροπειρατές στον κόσμο ήταν Θεσσαλονικείς”

Σοφία Σαλπιστή