«Μην περιμένετε την ελευθερία ούτε από τους παπάδες, ούτε από τους τσάρους…»
Η 22 του Γενάρη 1905 έχει καταγραφεί στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος ως η «ματωμένη Κυριακή» της Πετρούπολης. Είχαν προηγηθεί δεκάδες μικρές εξεγέρσεις κατά του στυγερού τσαρικού καθεστώτος. Στην πρωτοπορία ήταν τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα, εργάτες – αγρότες και διανοούμενοι που στέναζαν κάτω από το βούρδουλα της απολυταρχίας. Πνίγηκαν όλες στο αίμα.
Στις 22 του Γενάρη 1905 χιλιάδες εργάτες της Πετρούπολης, με επικεφαλής τους τον παπά Γκαπόν, πράκτορα της Ασφάλειας, ξεκινούν από τις εργατικές συνοικίες για τα Χειμερινά Ανάκτορα, προκειμένου να υποβάλουν υπόμνημα στον Τσάρο με τα αιτήματά τους. Αν και η πορεία τους ήταν ειρηνική, τα τσαρικά στρατεύματα άνοιξαν πυρ, δολοφονώντας δεκάδες διαδηλωτές.
Η Κυριακή αυτή θα μείνει στην ιστορία ως «Ματωμένη Κυριακή». Απευθυνόμενοι στους εργάτες, οι Μπολσεβίκοι θα τονίσουν τότε σε προκήρυξή τους: «Δεν πρέπει να παρακαλούμε τον τσάρο, δεν πρέπει να ταπεινωνόμαστε μπροστά στον άσπονδο εχθρό μας, αλλά να τον γκρεμίσουμε από το θρόνο… Η απελευθέρωση των εργατών μπορεί να είναι έργο μόνο των ίδιων των εργατών. Μην περιμένετε την ελευθερία ούτε από τους παπάδες, ούτε από τους τσάρους».
Μετά τη «Ματωμένη Κυριακή», η επανάσταση απλώθηκε σ’ ολόκληρη τη Ρωσία, με αποκορύφωση την ένοπλη Δεκεμβριανή εξέγερση των εργατών της Μόσχας.
Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη, στις 20 του Γενάρη 2007.
Στιγμιότυπο από τη “Ματωμένη Κυριακή”, σε πίνακα Ρώσου ζωγράφου
Η «ματωμένη Κυριακή»
του Παναγιώτη Καραβασίλη
«Γιατί, αλήθεια φίλοι μου, πέστε μου τι άλλο είναι λοιπόν η παντοδυναμία απ’ την απέραντη τούτη δίψα. Να ‘σαι τόσο πρόσκαιρος, και να κάνεις όνειρα τόσο αιώνια» (Τάσος Λειβαδίτης)
Η 22η (9η) του Γενάρη του 1905 έχει καταγραφεί στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος ως η «άγνωστη επανάσταση» ή «ματωμένη Κυριακή» της Πετρούπολης. Είχαν προηγηθεί δεκάδες μικρές εξεγέρσεις κατά του στυγερού τσαρικού καθεστώτος. Στην πρωτοπορία ήταν τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα, εργάτες – αγρότες και διανοούμενοι που στέναζαν κάτω από το βούρδουλα της απολυταρχίας. Πνίγηκαν όλες στο αίμα. Ο τσαρικός δεσποτισμός είχε επιβληθεί κατά κράτος – με οργανωμένη την αστυνομική μηχανή και τις μυστικές υπηρεσίες σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Ο λιμός και ο λοιμός ήταν επιστέγασμα που μαζί με τη θνησιμότητα που έφτανε στο 30%, συμπλήρωναν την εικόνα της Ρωσίας. Σ’ αυτήν την κατάσταση βρέθηκαν το Γενάρη του 1905 140.000 εργάτες που βάδισαν με σφιγμένες τις γροθιές από απελπισία προς τα χειμερινά ανάκτορα του τσάρου, έχοντας επικεφαλής τον ιερέα Γκαπόν – όπως αποδείχτηκε ιστορικά, είχε σχέσεις με μυστικές υπηρεσίες.
Η ιστορική «γενική δοκιμή» του Κόκκινου Οχτώβρη, δώδεκα χρόνια μετά, ήταν σε εξέλιξη απ’ τα πράγματα. Η εκμετάλλευση των εργατών στο εργοστάσιο «Πουλιτόφ» στην Πετρούπολη και οι απολύσεις εργατών κορύφωσαν τις κινητοποιήσεις των «κολασμένων». Με επικεφαλής τους πυρήνες των μπολσεβίκων, που αποκάλυψαν το ρόλο του Γκαπόν, έβαλαν τη φωτιά και ενημέρωναν τους εξαθλιωμένους εργάτες: «Η απελευθέρωση των εργατών μπορεί να έρθει αν είναι έργο των εργατών. Μην περιμένετε την ελευθερία ούτε από τους παπάδες, ούτε από τους τσάρους» έγραφαν στην κόκκινη προκήρυξή τους. Ο τσάρος Νικόλαος ο Β΄ έπνιξε στο αίμα τους εξεγερμένους προλετάριους. Πάνω από 1.500 εξαθλιωμένοι σκοτώθηκαν από τις ορδές του στρατού και της αστυνομίας, ενώ χιλιάδες τραυματίστηκαν. Εβαλαν οι προλετάριοι με τα σώματά τους και το αίμα τους τα πρώτα θεμέλια για τη μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917. Σε μια εποχή που οι βιομηχανικοί εργάτες διπλασιάζονται στη Ρωσία (1887-1910) μετά τη «ματωμένη Κυριακή» ολοκληρώνεται το ιστορικό πλαίσιο της εξέλιξης. Μπαίνουν τα θεμέλια για τη γέννηση των πρωτοπόρων Σοβιέτ ως μηχανισμών της λαϊκής εξουσίας των εργατών και της αγροτιάς.
Η επανάσταση του 1905 μπορεί να «έκλεισε» υπέρ της αντίδρασης, αλλά ο ιστορικός κύκλος έμελλε να κλείσει υπέρ των επαναστατικών λαϊκών δυνάμεων το 1917: «Ηταν μία γενική δοκιμή… χωρίς την οποία θα ήταν αδύνατη η νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης του 1917… Η επαναστατική διαπαιδαγώγηση του προλεταριάτου προχώρησε μέσα σε μία μέρα τόσο όσο δε θα μπορούσε να προχωρήσει μέσα σε μήνες και χρόνια άχαρης, συνηθισμένης κακομοίρικης ζωής… Κάθε μήνας αυτής της περιόδου ισοδυναμούσε, από την εκμάθηση των βάσεων της πολιτικής επιστήμης – και από τις μάζες και από τους αρχηγούς και από τις τάξεις και από τα κόμματα – με ένα χρόνο “ειρηνικής συνταγματικής ανάπτυξης”» (Απαντα Λένιν). Εκατόν δύο χρόνια από τη «ματωμένη Κυριακή» του 1905 στη Ρωσία η ιστορία διδάσκει ότι ο κινητήριος μοχλός της παραμένει το προλεταριάτο, επικεφαλής των εξελίξεων. Ακόμη περισσότερο σήμερα, καθώς η εντεινόμενη συνεχώς βαρβαρότητα του σύγχρονου καπιταλισμού πλήττει βάναυσα τους λαούς.
