“Της πατρίδος μου η σημαία έχει χρώμα ερυθρό…” – Ο καθορισμός και η σημειολογία της κινεζικής σημαίας

Το 1949, ο στρατός του Μάο Τσε Τουνγκ μπαίνει νικηφόρα στο Πεκίνο, σηματοδοτώντας τη νίκη της κινέζικης επανάστασης, η οποία ανακηρύχθηκε κι επισήμως την 1η Οκτώβρη του ίδιου έτους, αν και οι μάχες στην επικράτεια της χώρας κράτησαν μέχρι το Δεκέμβριο, όταν οι δυνάμεις του Σεκ υποχώρησαν στην Ταϊβάν.

Λίγες μέρες πριν, η πρώτη Ολομέλεια του Λαϊκού Επαναστατικού Συμβουλίου εγκρίνει μεταξύ άλλων το σήμα για τη σημαία της νέας Κίνας που γεννιέται από την επανάσταση, έχοντας απορρίψει προηγουμένως 38 άλλες προτάσεις για το σχέδιό της. Ο δημιουργός του είναι ο οικονομολόγος και καλλιτέχνης Ζενγκ Λιασόνγκ, που έφτιαξε την κόκκινη σημαία των πέντε αστέρων, ένας αριθμός που θεωρείται για τους Κινέζους σημαδιακός και αποτυπωνόταν και στην πρώτη εθνική τους σημαία που σχεδιάστηκε το 1912 με πέντε χρώματα, ένα για κάθε εθνότητα στα όρια της επικράτειάς της. Το σχέδιο του Λιασόνγκ επελέγη ανάμεσα σε 3000 περίπου σχέδια που υποβλήθηκαν από διάφορες γωνιές της Κίνας κατόπιν πρόσκλησης του ΚΚ μέσω των μεγαλύτερων εφημερίδων της χώρας. Οι κατευθυντήριες γραμμές που δόθηκαν, πέρα από το κόκκινο χρώμα και το παραλληλόγραμμο σχήμα με συγκεκριμένες αναλογίες, ήταν να σχετίζεται με τα κινεζικά πολιτιστικά, ιστορικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά καθώς και με το νέο είδος εξουσίας, δηλαδή μια κυβέρνηση καθοδηγούμενη από την εργατική τάξη σε συμμαχία με τους χωρικούς.

Η σημαία του “Κίτρινου ποταμού”, σχέδιο που αρχικά προέκρινε ο Μάο

Η νέα σημαία ήταν αυτή που γνωρίζουμε και σήμερα, έχοντας παραμείνει ίδια παρά τη μετάλλαξη του Κινέζικου ΚΚ που ηγείται πολιτικά του κινέζικου καπιταλισμού. Τα χρώματά της παραπέμπουν στη σημαία της Σοβιετικής Ένωσης και το κόκκινο της επανάστασης, υπάρχει όμως κι ένας άλλος συμβολισμός, καθώς το κόκκινο ήταν το χρώμα των Χαν, της πιο σημαντικής εθνότητας της Κίνας. Το κίτρινο, σύμφωνα με την αντίληψη του εμπνευστή της σημαίας,  παραπέμπει στον ίδιο τον κινέζικο λαό (κίτρινη φυλή).

Προτεινόμενο σχέδιο του Βου Γιουζάνγκ

Εξίσουν ενδιαφέρουσα είναι κι η σημειολογία των πέντε αστεριών. Το μεγαλύτερο αστέρι συμβολίζει την πρωτοπορία του Κινέζικου ΚΚ στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας, που είναι βασικό (ή αλλιώς νομοτελειακό) χαρακτηριστικό της. Το αστέρι αυτό περιστοιχίζεται από άλλα τέσσερα μικρότερα σε μέγεθος που συμβολίζουν τις τέσσερις κοινωνικές τάξεις που παίρνουν μέρος στο χτίσιμο του νέου κόσμου, χωρίς να υπάρχει όμως κάποια διαβάθμιση στο ρόλο και τη συμμετοχή τους. Ο αριθμός πέντε έχει ιδιαίτερο συμβολικό βάρος στην κινεζική παράδοση, αφού μεταξύ άλλων παραπέμπει στις πέντε βασικές αρετές, τους πέντε σημαντικότερους αυτοκράτορες και τα πέντε θεμελιώδη στοιχεία.

Έτσι δίπλα στο προλεταριάτο, μπαίνουν οι χωρικοί -καθώς η Κίνα ήταν ακόμα μια πολύ καθυστερημένη οικονομία, με αγροτικό χαρακτήρα και φεουδαρχικά κατάλοιπα- η μικροαστική τάξη, αλλά και η λεγόμενη “εθνική αστική τάξη”, που θεωρητικά τα συμφέροντά της συνέπιπταν με τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Αυτή η αντίληψη, που τη συναντάμε για ένα διάστημα και στις προγραμματικές επεξεργασίες του ΚΚΕ, δείχνει πως υπήρχαν βαθύτερα προβλήματα στη διαμόρφωση επαναστατικής στρατηγικής του κομμουνιστικού κινήματος διεθνώς, σε αντίθεση με το απλοϊκό μαοϊκό σχήμα που παρουσιάζει από τη μια το “σοβιετικό ρεβιζιονισμό” και από την άλλη την κινέζικη επαναστατική συνέπεια.

Άλλη μια πρόταση που απορρίφθηκε, με τα αστέρια σε κατακόρυφη διάταξη

Τα ζητήματα αυτά αποτυπώνονταν ακόμα και σε τέτοιες λεπτομέρειες. Ενώ ξεχωριστό κεφάλαιο, που ξεφεύγει κατά πολύ από τα όρια αυτού του σημειώματος, είναι το σχήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας και οι διάφορες ερμηνείες του, που επιλέχτηκαν για τις χώρες που απσοπάστηκαν μεταπολεμικά από το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο.

Σε ένα άλλο επίπεδο πάντως, τα πέντε αστέρια της κινέζικης σημαίας συμβόλιζαν τις πέντε βασικές εθνότητες της Κίνας, τους Χαν, τους Ζουάνγκ, τους Χούι, τους Μαντσού και τους Ουιγούρους, ερμηνεία πάντως που δε γίνεται επίσημα δεκτή και θεωρείται αποτέλεσμα σύγχυσης με την πενταχρωματική σημαία της “Δημοκρατίας της Κίνας” από το 1912 ως το 1928.