Το σφαγείο του Μπάμπι Γιαρ: Ένα από τα χειρότερα εγκλήματα των φασιστών τον Σεπτέμβρη του 1941 στην Ουκρανία

Σαν σήμερα, 29 του Σεπτέμβρη του 1941, οι Γερμανοί εκτελούν 33.771 Εβραίους στη χαράδρα Μπάμπι Γιαρ δίπλα στο Κίεβο. Μπάμπι Γιαρ, που στα ελληνικά σημαίνει «Φαράγγι της Γιαγιάς», είναι το όνομα μιας χαράδρας στο Βορειοδυτικό άκρο της πρωτεύουσας της Ουκρανίας, Κιέβου.

Τα γεγονότα του τέλους Σεπτέμβρη του 1941

Δυο μήνες μετά την έναρξη της Γερμανικής επίθεσης εναντίον της ΕΣΣΔ, στρατεύματα της Γερμανικής 6ης Στρατιάς καταλαμβάνουν το Κίεβο στις 19 Σεπτεμβρίου 1941. Η πόλη είχε τότε περίπου 900.000 κατοίκους, από τους οποίους 150.000 ως 200.000 ήταν Εβραίοι. Οι Σοβιετικοί, μη θέλοντας να εγκαταλείψουν τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις της χώρας τους στις δυνάμεις του Χίτλερ, τις αποσυναρμολόγησαν και τις μετέφεραν σε περιοχές κοντά στα Ουράλια όρη. Μαζί με τις βιομηχανίες που απομάκρυναν, ήταν και το ειδικευμένο προσωπικό που τις επάνδρωνε. Ανάμεσα στο προσωπικό αυτό ήταν και 30.000 έως 100.000 Εβραίοι από το Κίεβο. Οι υπόλοιποι παρέμειναν στην πόλη, καθώς έλειπαν τελείως τα μεταφορικά μέσα, ενώ οι Γερμανοί απαγόρευσαν κάθε μετακίνηση πληθυσμού.

Στις 23 Σεπτεμβρίου έγινε σαμποτάζ στην πόλη, από άνδρες της σοβιετικής αντίστασης. Εξερράγησαν αρκετές βόμβες, οι οποίες κατέστρεψαν επιταγμένα κτίρια, ανάμεσα στα οποία το αρχηγείο των Γερμανικών στρατευμάτων και το ξενοδοχείο Κοντινένταλ, κατάλυμα των ανώτερων Γερμανών αξιωματικών. Το γεγονός αποτέλεσε την αφορμή για την προειλημμένη απόφαση εξολόθρευσης ολόκληρου του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης. Τη διαταγή είχε δώσει ο ίδιος ο αρχηγός των SS, o διαβόητος Χάινριχ Χίμλερ και την εκτέλεσή της ανέλαβε ο στρατηγός Φρίντριχ Γιέκελν με ειδικές μονάδες των Ες-Ες υπό τους Πάουλ Μπλόμπελ και το Δρ. Όττο Ρας, αλλά συμμετείχαν ομάδες της Ουκρανικής αστυνομίας, των Ουκρανικών φασιστικών ταγμάτων δωσίλογων και της Βέρμαχτ (του Γερμανικού στρατού). Σύμφωνα με την αναφορά του τοπικού τμήματος των SS προς την κεντρική διοίκηση στο Βερολίνο, 33.771 Εβραίοι εκτελέστηκαν. Σε αυτούς θα πρέπει να προσθέσουμε και άλλους 60.000 ομοεθνείς τους, αλλά και τσιγγάνους, αντιστασιακούς και αιχμαλώτους, που εκτελέστηκαν λίγες μέρες αργότερα στο ίδιο σημείο.  Πρώτα, στις 27 Σεπτέμβρη οι ναζί είχαν δολοφονήσει 752 ασθενείς της ψυχιατρικής κλινικής «Ιβάν Πάβλοφ».

Στις 28 Σεπτεμβρίου μια ανακοίνωση των δυνάμεων κατοχής κάλεσε όλο τον εβραϊκό πληθυσμό της πόλης να συγκεντρωθεί στην γωνία των οδών Μέλνικοβα και Ντοκτερίβσκαγια, ένα πλατύ σταυροδρόμι, στις 8 το πρωί της επομένης, 29ης Σεπτεμβρίου. Στην ανακοίνωση οι Εβραίοι καλούνταν να έχουν μαζί τους όλα τα χαρτιά τους, ζεστά ρούχα και εσώρουχα, καθώς και όλα τα φορητά πολύτιμα αντικείμενά τους. Όποιος συλλαμβανόταν σε διαφορετικό μέρος θα εκτελούνταν επί τόπου, ενώ το ίδιο θα συνέβαινε και με όποιον μη Εβραίο παρείχε καταφύγιο ή τρόπο διαφυγής σε Εβραίο. Η φήμη που κυκλοφόρησε ανάμεσα στους Εβραίους ήταν ότι θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδο εργασίας στη Γερμανία. Όταν συγκεντρώθηκαν όλοι, άρχισε η πορεία, σε ομάδες των 100 ατόμων, προς τη χαράδρα Μπάμπι Γιάρ, κοντά στην οποία υπήρχε και εβραϊκό νεκροταφείο. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, η χαράδρα είχε περιφραχτεί με συρματόπλεγμα, ενώ υπήρχε και τριπλός κύκλος ασφάλειας από ενόπλους.

Μόλις έφθαναν, οι Εβραίοι διατάσσονταν να γδυθούν και να τακτοποιήσουν τα ρούχα και τα υπάρχοντά τους και, στη συνέχεια, σε ομάδες των 30 – 40 ατόμων, οδηγούνταν στο άκρο της χαράδρας, όπου και εκτελούνταν με πυρά αυτόματων όπλων και πολυβόλων. Μέσα σε δύο 24ωρα, στις 29 και 30 Σεπτέμβρη, στο Μπάμπι Γιάρ, οι ναζί, υπό τον Πάουλ Μπλόμπελ και τον επικεφαλής των δωσιλογικών ουκρανικών φασιστικών ταγμάτων, Π. Ζαχβαλίνσκι, δολοφόνησαν 33.771 ανθρώπους, κάθε ηλικίας. Το πιο νέο, ηλικιακά, θύμα τους ήταν ένα βρέφος τριών ημερών και το μεγαλύτερο θύμα ήταν 103 ετών.

Όλα τα χρόνια της κατοχής, οι ναζί χρησιμοποιούσαν το συγκεκριμένο φαράγγι για μαζική εκτέλεση άμαχου πληθυσμού, κυρίως ηλικιωμένων και γυναικόπαιδων, Εβραίων, Ουκρανών, Ρώσων, Ρομά. Στο Μπάμπι Γιάρ άφησαν την τελευταία τους πνοή κομμουνιστές μετά από ασύλληπτα βασανιστήρια, αιχμάλωτοι πολέμου, παρτιζάνοι, αντιστασιακοί των παράνομων μηχανισμών των κατεχόμενων πόλεων, ναύτες του στόλου του Δνείπερου, ορθόδοξοι ιερείς που αρνήθηκαν να προσευχηθούν για τον Χίτλερ και προσπάθησαν να φυγαδεύσουν Εβραίους. Αλλά εκεί εκτελέστηκαν και οι θρυλικοί παίκτες της «Ντιναμό Κιέβου» που έδωσαν εκείνο τον αξέχαστο ποδοσφαιρικό αγώνα ξεφτιλίζοντας τους ναζί.

Το Μπάμπι Γιαρ, στους κύκλους των Γερμανών, είχε και το «παρατσούκλι» …«ανακυκλωτήριο χρυσού», αφού από εκεί οι ναζί μετέφεραν στην Γερμανία σακιά από τα κοσμήματα και τα άλλα αντικείμενα των θυμάτων τους. Στη Νυρεμβέργη πάντως καταλήχθηκε και ο αριθμός των νεκρών στο Μπάμπι Γιαρ σε όλη τη διάρκεια της κατοχής: 168.000 Εβραίοι και πάνω από 300.000 αιχμάλωτοι πολέμου, σοβιετικοί κομμουνιστές, τσιγγάνοι κλπ.

Το 1943 οι Γερμανοί επιχείρησαν την εκταφή και την καύση των πτωμάτων, με σκοπό να εξαλείψουν τα ίχνη των εγκληματικών αυτών εκτελέσεων. Ανάγκασαν κρατούμενους να καταστρέφουν σημεία εκτελέσεων και να καίνε πτώματα. Επιπλέον, έφεραν από την Γερμανία ειδικά μηχανήματα που συνέθλιβαν τα οστά και τα μετέτρεπαν σε σκόνη την οποία πέταγαν πίσω στο Μπάμπι Γιαρ. Την νύχτα της 29ης Σεπτέμβρη του 1943, 329 μελλοθάνατοι στασίασαν. Οι 311 από αυτούς εκτελέστηκαν, αλλά 18 κατάφεραν να διαφύγουν, με αποτέλεσμα τα σχέδια των ναζί για απόκρυψη των σφαγών, να γνωστοποιηθούν.

Ο υπεύθυνος της σφαγής Φρίντριχ Γιέκελν συνελήφθη από τους Σοβιετικούς και αφού προσήχθη σε δίκη εκτελέστηκε στη Ρίγα της Λετονίας στις 3 Φεβρουαρίου 1946. Το 1976 ανεγέρθηκε μνημείο για να θυμίζει τις ωμότητες που διαπράχθηκαν στο Μπάμπι Γιαρ.

Το ποίημα κι η Συμφωνία του Σοστακόβιτς

Για το Μπάμπι Γιάρ

Ο ποιητής Γιούρι Βλόντοφ εμπνεύστηκε κι έγραψε ένα ποίημα με αφορμή τα γεγονότα του Μπάμπι Γιαρ. Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς τιτλοφόρησε τη 13η Συμφωνία του «Μπάμπι Γιαρ», περιλαμβάνοντας σε αυτή μελοποιημένο το ποίημα του Βλόντοφ. Δείτε και το ποίημα και τη συμφωνία παρακάτω.

Μπάμπι Γιαρ

Στο Μπάμπι Γιαρ μνημεία δεν υπάρχουν.
Απότομη πλαγιά, σαν μια ταφόπλακα χοντροκομμένη.
Φοβάμαι.
Είμαι τόσων ετών, όσο και ο εβραϊκός λαός.

Τώρα νομίζω πως – Ιουδαίος είμαι.
Να, περιφέρομαι στην αρχαία Αίγυπτο.
Να, σταυρωμένος στο σταυρό, αργοπεθαίνω,
και μέχρι σήμερα έχω τα σημάδια των καρφιών.
Τώρα νομίζω πως – Ο Ντρέιφους είμαι.

Ο μικροαστισμός είναι για ’με ο καταδότης και ο δικαστής μου.
Βρίσκομαι πίσω από τα κάγκελα.
Έπεσα στην παγίδα.
Κυνηγημένος, χλευασμένος, συκοφαντημένος.
Και κυριούλες με φραμπαλάδες Βρυξελλών,
τσιρίζοντας, με χτυπούν με τα ομπρελίνα τους στο πρόσωπο.
Τώρα νομίζω πως – ένα αγοράκι στο Μπελοστόκ είμαι.
Το αίμα χύνεται, απλώνεται στο χώμα.

Μη φοβάσαι – είν’ η βοή της άνοιξης – αυτή μας πλησιάζει.
Έλα κοντά μου.
Τα χείλη δώσ’ μου γρήγορα.
Σπάζουν την πόρτα;
Όχι – είναι το λιώσιμο των πάγων …
το θρόισμα των αγριόχορτων πάνω στο Μπάμπι Γιαρ.

Τα δέντρα κοιτάζουν σκυθρωπά, σαν δικαστές.
Όλα σιωπηλά εδώ κραυγάζουν,
και, βγάζοντας το γούνινο καπέλο, νιώθω
πως αργά γκριζάρουν τα μαλλιά μου.
Και είμαι εγώ, σαν πνιχτή, δίχως ήχο, κραυγή,
πάνω από τους χιλιάδες θαμμένους.

Εγώ είμαι – καθένας από τους εκτελεσμένους γέροντες.
Εγώ είμαι – καθένα από τα εκτελεσμένα παιδιά.
Τίποτα μέσα μου δεν πρόκειται να το ξεχάσει αυτό!
Και ας ηχεί η “Διεθνής”,
όταν για πάντα θα θαφτεί ο τελευταίος πάνω στη γη αντισημίτης.
Στο αίμα μου δεν υπάρχει ούτε μια στάλα αίμα εβραϊκό.
Με μίσος άγριο εμένα με μισούν οι αντισημίτες όλοι,
αφού εβραίο με θεωρούν, γι’ αυτό και είμαι Ρώσος αληθινός!

Το μελοποίησε ο μεγάλος Ρώσος συνθέτης Ντμίτρι Σοστακόβιτς και το ενέταξε στη Συμφωνία αρ. 13, που φέρει τον υπότιτλο «Μπάμπι Γιαρ».

Δείτε κι ακούστε αυτή τη συμφωνία Νο 13 εδώ.

Ακολουθούν εικόνες της φρίκης:

Το μπλόκο και η μετακίνηση προς το φαράγγι

Το φαράγγι

Πρόβατα επί σφαγή

Εκτελέσεις – πτώματα επί πτωμάτων

Πηγές: Ριζοσπάστης, wikipedia, katiousa, toperiodiko, onalert, κλπ.