Για πόσον καιρό διαρκεί τελικά η εθνική ομοψυχία; – Στον αέρα το 5ο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ του ΚΚΕ για το 1821 (VIDEO)

“Πόσον καιρό μπορούν να συνυπάρξουν αντιτιθέμενα ταξικά συμφέροντα; Για πόσον καιρό διαρκεί τελικά η εθνική ομοψυχία; Αρκεί ο κοινός εχθρός για να σβηστεί κάθε διαχωριστική γραμμή στο στρατό των επαναστατών;”

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά το σημερινό προτελευταίο επεισόδιο του ντοκιμαντέρ της ΚΕ του ΚΚΕ για το 1821, επικεντρώνοντας στο κεφάλαιο των εμφύλιων αναμετρήσεων της Επανάστασης, που στην παλαιότερη ειδικά “εθνική” ιστοριογραφία, παρουσιάζονταν ως αποτέλεσμα της υποτιθέμενης “κατάρας της φυλής”, της διχόνοιας ή, σε μεταγενέστερες αστικές προσεγγίσεις, ως καρπός προσωπικών παθών, απληστίας και τοπικισμού.

Στο επεισόδιο υπογραμμίζεται πως οι ενδοεπαναστατικοί συμβιβασμοί μεταξύ αντιτιθέμενων κοινωνικά δυνάμεων στις αρχές της Επανάστασης, δεν απέτρεψαν αντιπαραθέσεις που ξέσπασαν με οξύτητα στην εθνοσυνέλευση του Άστρους το 1823. Στο επίκεντρο της της αντιπαράθεσης βρέθηκε η εθνικοποίηση εθνικών γαιών, με τη μερίδα των αστών διανοούμενων και πλοιοκτητών να επικρατούν. Παράλληλα, τα δυο ολοένα και πιο πολωμένα στρατόπεδα μεταξύ των επαναστατών είδαν τα συμφέροντά τους να διαπλέκονται ποικιλότροπα με τα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων για την περιοχή, ενώ ως καταλύτης στις εξελίξεις λειτούργησε και η σύναψη του δανείου με τη Βρετανική Αυτοκρατορία.

Η αντιπαράθεση για τον επικεφαλής της βουλής έφερε στην επιφάνεια εντονότερα το χάσμα ανάμεσα στους λιγότερο αστοποιημένους κοτζαμπάσηδες, αρκετούς αρματολούς και κλέφτες, που στέκονταν θετικά στα σχέδια της τσαρικής Ρωσίας, κι από την άλλη  τους πλοιοκτήτες, νέα αστικά στρώματα, διανοούμενους, αστοποιημένους κοτζαμπάσηδες κι αρματολούς που προσδοκούσαν οφέλη από τα χρήματα των δανείων. Νικήτρια στη σύγκρουση που ακολούθησε ως τον Ιούνιο του 1824, ήταν η δεύτερη μερίδα, που εγκατέστησε κυβέρνηση στο Ναύπλιο. Σύντομα όμως, κάποιοι αστοποιημένοι κοτζαμπάσηδες ένιωσαν παραγκωνισμένοι στη νομή της εξουσίας και των χρημάτων των δανείων, συμμαχώντας με τους υπόλοιπους κοτζαμπάσηδες και κάποιους κλέφτες του Μοριά, οδηγώντας σε νέα σύγκρουση με την κυβέρνηση του Ναυπλίου, χωρίς να την κλονίσουν σοβαρά. Εξαγοράζοντας τους αρματολούς της Στερεάς με τα χρήματα του δανείου, η κεντρική εξουσία επιβάλλεται δια πυρός και σιδήρου. Η δυναμικότερη μερίδα της αστικής τάξης στον ελλαδικό χώρο επικρατεί πολιτικά χωρίς αμφισβήτηση, επιζητά όμως και τη στρατιωτική της εδραίωση, την οποία έρχονται να απειλήσουν αφενός η εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, αφετέρου μια σειρά ήττες στη Ρούμελη.

Η τελική επικράτηση της Επανάστασης και η δημιουργία του πρώτου σύγχρονου ελληνικού κράτους θα αποτελέσουν το θέμα του τελευταίου επεισοδίου την επόμενη εβδομάδα.