Γιάννης Κορδάτος – «Ο αγγλικός φιλελληνισμός του 1821 και ο τσωρτσιλικός ανθελληνισμός του περυσινού Δεκέμβρη» (1944)

Ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος αναφέρεται στη στάση του κορυφαίου πολιτικού σχηματισμού της αγγλικής αστικής τάξης, του κόμματος των «τόρις», στην Επανάσταση του 1821 και στο Δεκέμβρη του 1944. Ηγέτης των τόρις εκείνη την εποχή, και πρωθυπουργός, είναι ο Ουίνστων Τσώρτσιλ, ιθύνων νους και οργανωτής της ωμής, στρατιωτικής επέμβασης της χώρας του στην Ελλάδα τον Δεκέμβρη του 1944. Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα του Ριζοσπάστη, στις 2 του Δεκέμβρη 1945.

Όταν στο Εικοσιένα ακούστηκε στην Ευρώπη πως ο ελληνικός λαός πήρε τα όπλα ενάντια στον Τούρκο κατακτητή, όλοι οι προοδευτικοί και δημοκράτες Ευρωπαίοι συγκινήθηκαν και έκαναν ότι μπορούσαν για να συντρέξουν υλικά και ηθικά το αγωνιζόμενο ελληνικό έθνος.

Στη Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία κι αλλού σχηματίσθηκαν κομιτάτα και άρχισε η συστηματική υποστήριξη της ελληνικής Επανάστασης. Στην Αγγλία όμως το Συντηρητικό Κόμμα (Τόρρις) κράτησε εχθρική στάση εξ αρχής και οι αγγλικές αρχές των Ιονίων διατάχθηκαν να κάνουν ό,τι μπορούν για να σαμποτάρουν τον εθνικό μας αγώνα. Οι Τόρρις από χρόνια πολλά ακολουθούσαν φιλοτουρκική πολιτική και στα χρόνια αυτά ανησύχησαν γιατί οι Έλληνες πήραν τα όπλα. Και ανησύχησαν διπλά. Από τη μια μεριά υποπτεύονταν πως ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του ελληνικού λαού στο βάθος ήταν κίνημα δημοκρατικό κι από την άλλη έβλεπαν πως η τυχόν επικράτηση της Επανάστασης θα δημιουργούσε ένα έρεισμα της τσαρικής πολιτικής στη Μεσόγειο, μια που οι Ρώσοι ευνοούσαν τους χριστιανικούς λαούς της Βαλκανικής και πολλές φορές έδειξαν ως τότε το ενδιαφέρον τους για την ελευθερία των Ελλήνων.

Έτσι η ελληνική Επανάσταση βρήκε μεγάλη αντίδραση στην Αγγλία. Ως τόσο υπήρχαν και εκεί μερικοί φιλελεύθεροι και προοδευτικοί, που δεν συμφωνούσαν με την επίσημη πολιτική των Τόρρις. Ο Γόρδων και ο Χάστιγξ έμπρακτα έδειξαν πως συμπαθούσαν τον ελληνικό αγώνα. Μετά την καταστροφή μάλιστα της Χίου και τις σφαγές που έγιναν εκεί, στην Κάτω Βουλή η Ουιγική αντιπολίτευση επετέθηκε κατά του φιλοτουρκισμού της αγγλικής κυβέρνησης, ενώ διάφοροι επιστήμονες, στρατιωτικοί και διανοούμενοι οργάνωσαν το Φιλελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου και άρχισαν να προπαγανδίζουν τα δίκαια του ελληνικού αγώνα. Ο λόρδος Έρσκιν, ο Ιωσήφ Χούμ, ο Ροβέρτος Λανκ, ο Ιωάννης Βόγριγκ είνε οι πρώτοι οργανωτές του Κομιτάτου. Με εντολή του Κομιτάτου κατέβηκε στην Ελλάδα ο συνταγματάρχης Λάϊκεστερ Στάνχοπ καθώς και ο πλοίαρχος Μπλάγκιερ.

Εξόν όμως απ’ αυτούς ήρθε στην Ελλάδα ο μεγάλος Άγγλος ποιητής Λόρδος Μπάϋρων μαζί με τους Τρελάβνεϋ και Άμιλτων Βρόνυ, φέροντας μεγάλα χρηματικά ποσά. Η χειρονομία αυτή του Βύρωνα είχε μεγάλο αντίκτυπο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Οι Έλληνες ενθουσιάστηκαν γιατί ένας φημισμένος ποιητής της Αγγλίας ήρθε στην Ελλάδα προσφέροντας στον αγώνα μεγάλα ποσά κι αποφασισμένος να τον υποστηρίξει ως το τέλος. Οι Ευρωπαίοι πάλι σοφοί και διανοούμενοι όπως ο Γκαίτε, συγκινήθηκαν από την τέτοια χειρονομία και αυτοθυσία του Βύρωνα.

Στα χρόνια αυτά στην Αγγλία οι φιλέλληνες πληθύνθηκαν κι αντέδρασαν στη φιλοτουρκική πολιτική των Τόρρις. Είναι αλήθεια βέβαια πως στην Αγγλία δημιουργήθηκε και ένας συμφεροντολογικός φιλελληνισμός. Διάφοροι τραπεζίτες του κόμματος των Ουίγων βρήκαν κατάλληλη την ευκαιρία να εξαγοράσουν το «φιλελληνισμό» τους με ληστρικά δάνεια, ως τόσο όμως υπήρχαν και άλλοι που είχαν καλές και τίμιες διαθέσεις.

Το κόμμα του Τσώρτσιλ συνεχίζοντας τις παραδόσεις των Τόρρις που στο 1821 κατάτρεξαν άμεσα και έμμεσα στην πρώτη περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821 το αγωνιζόμενο ελληνικό έθνος, χτύπησε πέρυσι με τανκς, μυδραλλιοβόλα και αεροπλάνα τον ελληνικό λαό στην αμυντική του προσπάθεια να υπερασπίσει τις ελευθερίες του και τα δικαιώματά του. Στο 1821 έβαλαν το διαβόητο για το μισελληνισμό του Μαίτλαντ να κηρύξει αποκλεισμό στην επαναστατημένη Ελλάδα και να χαρακτηρίσει πειρατικό τον ελληνικό στόλο. Το Δεκέμβρη του 1944 έβαλε το στρατηγό Σκόμπυ να αιματοκυλίσει την Αθήνα και να σπείρει τον όλεθρο στις φτωχοσυνοικίες της πρωτεύουσας και του Πειραιά.

Ο ελληνικός λαός που δεν συγχώρεσε ποτέ τους Άγγλους αντιδραστικούς για το πούλημα της Πάργας στους Τούρκους, δε θα συγχωρήσει και τα Δεκεμβριανά αίσχη και εγκλήματά τους. Η ελληνική ιστορία που με τίτλους ευγνωμοσύνης αναγράφει τα ονόματα των Φιλελλήνων του 1821, με μίσος και κατάρα θ’ αναγράψει τη δεκεμβριανή επέμβαση των αντιδραστικών Τόρρις στα 1944. Του λόρδου Μπάϋρων η αυτοθυσία θα μας μείνει αξέχαστη και θα είναι για πάντα το υπέροχο σύμβολο του αληθινού φιλελληνισμού, ενώ του Τσώρτσιλ η επέμβαση θα παραμείνει αιώνια το στίγμα του αντιδραστικού αγγλικού μισελληνισμού.