Η Κομιντέρν (Κομμουνιστική Διεθνής) μέσα από τα ιστορικά ντοκουμέντα – Μέρος 5ο

Δείτε τα προηγούμενα μέρη εδώ.

Το έβδομο συνέδριο

Μετά την ήττα στη Γερμανία το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα έστρεψε την προσοχή του στην πάλη ενάντια στην άνοδο του φασισμού. Αμέσως άνοιξαν συζητήσεις γύρω από τη φύση του φασισμού και την γραμμή της Κομιντέρν, την ηγεσία της οποίας ανέλαβε ο Δημητρόφ, που είχε μετατραπεί σε σύμβολο της αντιφασιστικής πάλης, με την δίκη του στη Λειψία. Οι ιδέες για την στροφή της Κομιντέρν είχαν τις ρίζες τους σε ένα γράμμα του προς τον Στάλιν το οποίο αντιμετωπίστηκε επικριτικά. Ανάμεσα στα βασικά ζητήματα ήταν τα εξής (για τα παρακάτω70):

• Δημητρόφ: “Εάν είναι σωστό να θεωρήσουμε όλες τις αριστερές σοσιαλδημοκρατικές ομάδες ως σοβαρή απειλή κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες”.

Στάλιν: “Στις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες, ναι”.

• Δημητρόφ: “Η ανάγκη να απορριφθεί η ιδέα ότι το ενιαίο μέτωπο μπορεί να οικοδομηθεί μόνο από κάτω και να σταματήσει να θεωρείται η οποιαδήποτε ταυτόχρονη έκκληση προς την ηγεσία ενός σοσιαλδημοκρατικού κόμματος ως οπορτουνισμός”.

Στάλιν: “Μολαταύτα, το ενιαίο μέτωπο από τα κάτω είναι η βάση”.

Όπως φαίνεται και από τα πιο βασικά ζητήματα ο Στάλιν προσανατολίζονταν στις πολιτικές των προηγούμενων χρόνων, ενώ ο Δημητρόφ επιδίωκε αλλαγές, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό (όπως θα φανεί και παρακάτω) είχαν χαρακτηριστικά παρόμοια, με πολιτικές της Κομιντέρν, που είχαν ξεπεραστεί στον παρελθόν, λόγω των λαθών τους.

Παρά την κριτική του Στάλιν, ο Δημητρόφ προχώρησε στην ανάπτυξη των θέσεων του προς το έβδομο συνέδριο της Κομιντέρν, το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1935 (25 Ιούλη-20 Αυγούστου)71. Από το λόγο του αξίζει να σταθούμε σε δύο σημεία τα οποία έλεγαν: ”Η σοσιαλδημοκρατία είναι υπέρ της δημοκρατίας, ενώ οι κομμουνιστές είναι υπέρ της διχτατορίας, γιαυτό και δεν μπορούμε να σχηματίσουμε Ενιαίο Μέτωπο με τους κομμουνιστές” λένε μια σειρά σοσιαλδημοκράτες ηγέτες. Μα μήπως σας προτείνουμε σήμερα κανένα Ενιαίο Μέτωπο για την εγκαθίδρυση της διχτατορίας του προλεταριάτου; Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν σας προτείνουμε τώρα”. “Αν οι κομμουνιστές αναγνωρίσουν τη δημοκρατία και αγωνιστούν για την υπεράσπιση της, τότε είμαστε πρόθυμοι να σχηματίσουμε Ενιαίο Μέτωπο”. Σ’ αυτό εμείς απαντάμε: Εμείς είμαστε οπαδοί της Σοβιετικής Δημοκρατίας, της δημοκρατίας των εργαζομένων, της πιο συνεπούς δημοκρατίας του κόσμου. Υπερασπιζόμαστε, ωστόσο, στις καπιταλιστικές χώρες κάθε σπιθαμή από τις αστικοδημοκρατικές ελευθερίες, που κινδυνεύουν από το φασισμό και την αστική αντίδραση, πράγμα που θα κάνουμε και στο μέλλον, γιατί αυτό απαιτεί το συμφέρον της ταξικής πάλης του προλεταριάτου”72. Το κομμάτι μοναχό του πολιτικά δεν είναι λάθος. Δηλαδή δεν είναι λάθος η αντιφασιστική πάλη με αφετηρία την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών. Όμως είναι λάθος η πάλη μονάχα για αυτή, χωρίς να συνοδεύετε με την πάλη για το σοσιαλισμό. Είναι όμως λάθος η θυσία του σοσιαλισμού στο βωμό της αστικής δημοκρατίας. Οι θέσεις αυτές κατέληξαν στο κενό εξαιτίας της εφαρμογής τους, μέσω της συγκρότησης μίας κυβέρνησης λαϊκού μετώπου μέσα από τα όργανα της αστικής εξουσίας.

Επίσης έλεγε: “Θυμάστε σύντροφοι ότι στο 4ο Συνέδριο το 1922 και στο 5ο το 1924, συζητήθηκε το θέμα του συνθήματος της εργατικής ή της εργατο-αγροτικής κυβέρνησης. Εδώ επρόκειτο αρχικά, στην ουσία του πράγματος, για το ίδιο σχεδόν ζήτημα με αυτό που βάζουμε εμείς σήμερα. Οι συζητήσεις που έγιναν τότε πάνω σ’ αυτό το ζήτημα στην Κομμουνιστική Διεθνή και ιδιαίτερα τα πολιτικά λάθη που διαπράχθηκαν, έχουν ακόμη και σήμερα σημασία….η πρώτη κατηγορία λαθών είχε τη ρίζα της στο….ζήτημα της εργατικής κυβέρνησης….οι δεξιοί οπορτουνιστές ερμήνευαν το ζήτημα με την έννοια, ότι πρέπει να επιδιώκεται ο σχηματισμός εργατικής κυβέρνησης….σε κάθε ομαλή ας πούμε κατάσταση….οι υπεραριστεροί, αντίθετα αναγνώριζαν, ότι μπορεί να δημιουργηθεί αποκλειστικά και μόνο από την ένοπλη εξέγερση”73. Ο Δημητρόφ προσπάθησε να συμβιβάσει τις δύο πλευρές. Πρότεινε την συγκρότηση μίας τέτοιας κυβέρνησης σε φάσεις κρίσεων και αδυναμίας της αστικής εξουσίας. Πίστευε ότι ο σκοπός μίας τέτοιας κυβέρνησης συνίστατο στο να οπλίσει το προλεταριάτο. Όμως η ίδια η ζωή έδειξε ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει, καθώς αυτές οι κυβερνήσεις δεν ήταν σοβιέτ, δηλαδή όργανο του προλεταριάτου, διαμορφωμένου με την συνειδητή και ενεργητική του δράση, αλλά μία κυβέρνηση που προέκυψε από την ψήφο του. Εδώ αξίζει να πούμε ότι τα αποσπάσματα από το λόγο του Δημητρόφ έρχονταν σε αντίθεση με τις θέσεις που είχε εκφράσει ο Στάλιν στο παρελθόν. Αυτό φαίνεται στο σημείο που αναφέρεται σε αυτό λέγοντας, ότι όπως τότε έτσι και τώρα, πρόκειται για παρόμοιο ζήτημα, για το οποίο παρουσιάστηκε η αντιμετώπιση του Στάλιν.

Στην ουσία το συνέδριο προσπαθούσε να απαντήσει στα φλέγοντα καθημερινά προβλήματα χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν την Γερμανική πείρα. Δηλαδή την προσωρινή ήττα σαν αποτέλεσμα της ταξικής πάλης και όχι εξαιτίας λανθασμένων πολιτικών. Στην πράξη το συνέδριο πρότεινε την συγκρότηση μετώπων από τα πάνω για την αποτροπή του φασισμού και την συγκρότηση μίας κυβέρνησης λαϊκού μετώπου στον δρόμο για το σοσιαλισμό. Βέβαια εν’ τέλει άνοιξε το δρόμο για την συμμετοχή κομμουνιστικών κομμάτων σε κυβερνήσεις.

Επίσης ο Δημητρόφ οδήγησε σε αναθεώρηση της γραμμής του έκτου σε σχέση με τις χώρες που έμπαιναν αστικοδημοκρατικά καθήκοντα λέγοντας ότι “σε χώρες, όπου αναπτύσσεται μία αστικο-δημοκρατική επανάσταση, μία κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, θα μπορούσε να γίνει η κυβέρνηση της δημοκρατικής δικτατορίας της εργατικής τάξης και της αγροτιάς”74. Η θέση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την Λενινιστική αντίληψη για το ζήτημα. Ο Λένιν στο έργο του “δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση” έλεγε ότι η επαναστατική προσωρινή κυβέρνηση θα ήταν αποτέλεσμα ένοπλης εξέγερσης. Αυτή η εξέλιξη είχε σημαντικές επιπτώσεις στην στρατηγική και τακτική του κομμουνιστικού κινήματος. Αντί επικεντρωθεί το ζήτημα στην μετατροπή της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική, επικεντρώθηκε στην δημιουργία κυβερνήσεων λαϊκού μετώπου, οδηγώντας μονάχα στην επικράτηση της αστικής δημοκρατίας και όχι στην μετατροπή της επανάστασης σε σοσιαλιστική για την προλεταριακή διχτατορία.

70.Dimitrov and Stalin, 1934-1943: Letters from the Soviet Archives (σ. 13-14): εκδ. Yale University
71.Γουίλιαμ Φόστερ: Η ιστορία των τριών Διεθνών Τόμος Β (σ. 506), εκδ. Αλφειός.
72.Γκεόργκι Ντιμιτρόφ: Ο φασισμός (σ. 47), εκδ. Πορεία.
73.Γκεόργκι Ντιμιτρόφ: Ο φασισμός (σ. 91), εκδ. Πορεία.
74.Γκεόργκι Ντιμιτρόφ: Ο φασισμός (σ. 133), εκδ. Πορεία.

Στάθης Παπαδόπουλος