Η Μάχη του Στάλινγκραντ σε ερωτήσεις και απαντήσεις (3)

Το τρίτο (τελευταίο) μέρος του μικρού αφιερώματος της Κατιούσα «Η Μάχη του Στάλινγκραντ σε ερωτήσεις και απαντήσεις».

Για να δείτε τα εισαγωγικά και το πρώτο μέρος πατήστε εδώ.

Για το δεύτερο μέρος, εδώ.

Η Μάχη του Στάλινγκραντ σε ερωτήσεις και απαντήσεις (3)

— Ποια η σημασία της νίκης των σοβιετικών στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ;

Η συντριβή των φασιστικών στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ είχε κοσμοϊστορική σημασία. Η νίκη στο Βόλγα αποτέλεσε την αρχή της ριζικής στροφής τόσο στην πορεία του Μεγάλου Πατριωτικού πολέμου όσο και όλου του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου. Τα σοβιετικά στρατεύματα πήραν σταθερά τη στρατηγική πρωτοβουλία στον πόλεμο και την κράτησαν ως τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου.

Η χιτλερική πολεμική μηχανή κλονίστηκε συθέμελα και μπήκε σε βαριά κρίση. Κατάρρευσαν οι υπολογισμοί του Χίτλερ να συντρίψει τον Κόκκινο Στρατό. Η γερμανική στρατιωτική διοίκηση αναγκάστηκε να προσανατολιστεί σε μακροχρόνιο πόλεμο κατά της ΕΣΣΔ. Ο Χίτλερ παραδέχτηκε ότι «δεν υπάρχει πια δυνατότητα να λήξει ο πόλεμος στην Ανατολή μ’ επίθεση». Αναζητώντας διέξοδο από την κρίση, οι φασιστικές αρχές κατέφυγαν στην «ολοκληρωτική επιστράτευση».

Όλο το φασιστικό Ράιχ έπαθε βαθύτατο ηθικό κλονισμό, προπαντός εκείνοι που συνδέαν τις τύχες τους με την εγκληματική χιτλερική κλίκα. Όπως αναφέρει ο Αμερικανός ιστορικός Ε. Μπρόμστεντ, «η συνθηκολόγηση της έκτης στρατιάς στο Στάλινγκραντ κλόνισε ακόμα και τα πιο πεπεισμένα μέλη της φασιστικής ιεραρχίας, το ίδιο όπως και τις ακατατόπιστες μάζες, κάνοντάς τα να αντιληφθούν ότι η πορεία του πολέμου άλλαξε ριζικά».

Η μιλιταριστική Ιαπωνία και η Τουρκία, που ετοιμάζονταν, μετά την κατάληψη του Στάλινγκραντ από το γερμανοφασιστικό στρατό, να μπουν στον πόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, παραιτήθηκαν από τις προθέσεις τους. Οι φασίστες ηγέτες της Ρουμανίας, της Ιταλίας, της Ουγγαρίας και της Φιλανδίας άρχισαν να ψάχνουν τρόπους για να βγάλουν τις χώρες τους από τον πόλεμο. Εντάθηκε η διαδικασία της ηθικής κατάπτωσης, στα συμμαχικά με τη Γερμανία στρατεύματα. Αυξήθηκαν σ’ αυτά οι αντιφασιστικές διαθέσεις και η δυσπιστία στη νίκη.

Η συντριβή των γερμανοφασιστών κατακτητών στο Βόλγα δυνάμωσε αισθητά την πίστη στη νίκη όλων των χωρών της αντιχιτλερικής συμμαχίας, μαζί και των ΗΠΑ και της Αγγλίας. Πολύ χαρακτηριστικό είναι το συμπέρασμα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ε. Στετίνιους. Σαν άνθρωπος που γνώριζε καλά την κατάσταση στον κόσμο εκείνη την περίοδο φρονούσε ότι ο αμερικανικός λαός «βρισκόταν στο χείλος της καταστροφής το 1942. Αν η Σοβιετική Ένωση δεν κρατούσε το μέτωπο, οι Γερμανοί θα είχαν τη δυνατότητα να καθυποτάξουν τη Μεγάλη Βρετανία. Θα ήταν σε θέση να καταλάβουν την Αφρική και στη συνέχεια να δημιουργήσουν προγεφύρωμα στη Λατινική Αμερική. Ο πρόεδρος Ρούζβελτ είχε πάντα υπόψη του αυτόν τον κίνδυνο».

Η νίκη των σοβιετικών στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ άσκησε τεράστια επίδραση στο κίνημα της αντιφασιστικής Αντίστασης στις ευρωπαϊκές χώρες. Δυνάμωσε η πίστη στη νίκη ενάντια στο φασισμό των πατριωτών της Γιουγκοσλαβίας, της Πολωνίας, της Τσεχοσλοβακίας, της Βουλγαρίας, της Γαλλίας και άλλων χωρών της Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης. Στις σελίδες του περιοδικού «Κομμουνιστική Διεθνής» τονιζόταν το Μάρτη του 1943: «Τους τελευταίους τρεις και κάτι μήνες οι λαοί της κατεχόμενης Ευρώπης ζουν κάτω από την εντύπωση των μεγάλων επιτυχιών του Κόκκινου Στρατού στον πόλεμο ενάντια στη χιτλερική Γερμανία και τους υποτελείς της… Σε όλες τις κατεχόμενες χώρες αυξάνουν η εμπιστοσύνη των λαϊκών μαζών στις δυνάμεις τους και η επιδίωξή τους να συνδυάζουν την άνοδο του μαχητικού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος στα ευρωπαϊκά μετόπισθεν του γερμανικού φασισμού με την επίθεση του Κόκκινου Στρατού στο αποφασιστικό μέτωπο του αντιχιτλερικού πολέμου».

Ανέβηκε το διεθνές κύρος του Σοβιετικού κράτους και των ενόπλων δυνάμεών του. Οι λαοί του κόσμου πείστηκαν ακόμα περισσότερο ότι μόνο η ΕΣΣΔ είναι ικανή να τσακίσει τη ραχοκοκαλιά του φασίστα επιδρομέα.

Η ιστορική σημασία της νίκης των σοβιετικών στρατευμάτων στη μάχη του Στάλινγκραντ τονίστηκε τότε και από τους ηγέτες των ΗΠΑ και της Αγγλίας. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φ. Ρούζβελτ έγραφε στον I. Στάλιν ότι η επιτυχία των στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ θα είναι «ένα από τα ωραιότερα κεφάλαια σ’ αυτόν τον πόλεμο των λαών που ενώθηκαν ενάντια στο ναζισμό και τους μιμητές του». Στον έπαινο που έστειλε στην πόλη Στάλινγκραντ, ο Αμερικανός πρόεδρος μαζί με το θαυμασμό του για τους ένδοξους υπερασπιστές της πόλης, για την παλικαριά και την ηθική δύναμή τους εξαιρεί και τη σημασία της νίκης κατά του εχθρού, η οποία «σταμάτησε το κύμα της εισβολής και αποτέλεσε το σημείο στροφής του πολέμου των σύμμαχων εθνών ενάντια στις δυνάμεις της επίθεσης». Ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Ου. Τσώρτσιλ σημείωνε ότι «είναι, πραγματικά, μια καταπληκτική νίκη». Είναι αλήθεια, ο Τσώρτσιλ υποκρινόταν, γιατί στην πραγματικότητα δεν επιθυμούσε το δυνάμωμα της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά την εξασθένησή της. Αργότερα, ομολογούσε ανοιχτά σε στενό κύκλο έμπιστων προσώπων ότι η αυξανόμενη ισχύς και επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης τον φοβίζει. Και ξεστόμισε τα δυσοίωνα λόγια: «Θα ήθελα να δω το γερμανικό στρατό στον τάφο και τη Ρωσία στο τραπέζι εγχειρήσεων».

Οι αστοί ιστορικοί που εκτίμησαν αντικειμενικά τα αποτελέσματα της συντριβής των χιτλερικών στο Βόλγα, δεν ήταν δυνατό να μην εξάρουν την τεράστια ιστορική της σημασία. Ο Αμερικανός ιστορικός Ε. Σέμις χαρακτήρισε τη νίκη των σοβιετικών στρατευμάτων στο Στάλινγκραντ σαν «μάχη που έσωσε τον κόσμο». Παρόμοιες θέσεις υποστηρίζει και ο Γάλλος ιστορικός Α. Μισέλ.

Ωστόσο, ακόμα στον καιρό του πολέμου αρχίσαν να ακούγονται στη Δύση οι πρώτες φωνές των εχθρών της ΕΣΣΔ που τους έκανε να λυσσάνε σε κάθε είδηση από το σοβιετογερμανικό μέτωπο για τις επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού.

Μετά τον πόλεμο οι φωνές αυτές πλήθαιναν. Ορισμένοι στις μελέτες τους για το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο «ξεχνούν» τη μάχη του Στάλινγκραντ και την έκβασή της (για παράδειγμα, ο Αμερικανός καθηγητής Ρ. Ατιάν), άλλοι «αποδείχνουν» ότι το Στάλινγκραντ δεν ήταν το σημείο καμπής του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου (Σ. Σουλτσμπέργκερ) και άλλοι εξομοιώνουν τη μάχη στο Βόλγα με τις πολεμικές επιχειρήσεις των αγγλοαμερικανικών στρατευμάτων στα 1942-1943, που ήταν μικρότερες, ως προς τις διαστάσεις τους, και έγιναν σε δευτερεύοντα μέτωπα. Πολύ συχνά συγκρίνουν τη μάχη του Στάλινγκραντ με τη νίκη των αγγλοαμερικανικών στρατευμάτων στη Βόρεια Αφρική, στο Ελ-Αλαμέιν. Βάζουν συχνά στην πρώτη θέση τη μάχη στο Ελ-Αλαμέιν ως προς την επίδρασή της στην παραπέρα πορεία του πολέμου, μειώνοντας τη μάχη στο Στάλινγκραντ. Είναι πασίγνωστο, ότι στις μάχες στο Ελ-Αλαμέιν πήραν μέρος μόνο 80 χιλ. στρατιώτες και αξιωματικοί του αντιπάλου, ο οποίος είχε απώλειες 55 χιλ. άνδρες και πάνω από 300 τανκς, ενώ κοντά στο Στάλινγκραντ ο εχθρός είχε συγκεντρώσει πάνω από 1 εκατομ. άτομα και έχασε στην πορεία της αντεπίθεσης των σοβιετικών στρατευμάτων 800 χιλ. στρατιώτες και αξιωματικούς, γύρω στις 2 χιλ. τανκς και κανόνια εφόδου. Μπορούν άραγε να συγκριθούν αυτές οι μάχες; Φυσικά, όχι!

Αλλά δε θα μπορούσε, μάλλον, να συγκριθεί κανείς μ έναν από τους αντιδραστικότερους Αμερικανούς στρατηγούς, τον Ε. Γουόκερ, που έφτασε να λέει χωρίς ενδοιασμούς ότι η μάχη στο Στάλινγκραντ ήταν τάχα «προπαγανδιστική φάρσα των κομμουνιστών που στόχευε να επηρεάσει τις προσπάθειες που έκανε η Αμερική στον πόλεμο».

Ό,τι κι αν κάνουν όμως οι ποικιλώνυμοι πλαστογράφοι δε θα καταφέρουν να επισκιάσουν το ηρωικό κατόρθωμα του σοβιετικού μαχητή στη μάχη του Στάλινγκραντ που ανάγειλλε σε όλον τον κόσμο τη νικηφόρα πορεία του Κόκκινου Στρατού προς το Βερολίνο.