Η ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς

Σαν σήμερα ξεκίνησε το ιδρυτικό συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, της περίφημης Κομιντέρν, και με αυτήν την αφορμή, αντιγράφουμε και δημοσιεύουμε εκτενή σχετικά αποσπάσματα από το βιβλίο του Ου. Φόστερ για την “Ιστορία των τριών Διεθνών”.

Το ιδρυτικό Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς συνήλθε στη Μόσχα από τις 2 ως τις 6 του Μάρτη 1919. Στο Συνέδριο παραβρέθηκαν 19 κόμματα και ομάδες. Μερικές άλλες αντιπροσωπείες είχαν συλληφθεί στο δρόμο από τις εχθρικές κυβερνήσεις.

Η ημερήσια διάταξη του συνεδρίου ήταν η εξής: 1) Εισηγήσεις, 2) Το πρόγραμμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς, 3) αστική δημοκρατία και διχτατορία του προλεταριάτου, 4) στάση απέναντι στα σοσιαλιστικά κόμματα και απέναντι στη συνδιάσκεψη της Βέρνης 5) διεθνής κατάσταση και πολιτική των συμμάχων 6) εκλογή επιτροπώ και οργανωτικά προβλήματα.

Ο Λένιν άνοιξε το συνέδριο με τις παρακάτω σύντομες παρατηρήσεις:

“Με εντολή της Κεντρικής Επιτροπής του  Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας κηρύσσω την έναρξη του πρώτου διεθνούς κομμουνιστικού συνεδρίου. Πριν απ’ όλα παρακαλώ όλους τους παρευρισκόμενους να κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Καρλ Λήμπκνεχτ και της Ρόζας Λούξεμπουργκ, των καλύτερων εκπροσώπων της 3ης Διεθνούς (όλοι σηκώνονται όρθιοι).

Σύντροφοι! Το Συνέδριό μας έχει μεγάλη κοσμοϊστορική σημασία. Αποδείχνει τη χρεωκοπία όλων των αυταπατών της αστικής δημοκρατίας. Γιατί όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και στις πιο αναπτυγμένες κεφαλαιοκρατικές χώρες της Ευρώπης όπως λχ στη Γερμανία, ο εμφύλιος πόλεμος είναι γεγονός.

Η αστική τάξη έχει καταληφθεί από αλλοφροσύνη μπροστά στο αναπτυσσόμενο επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου. Αυτό εξηγείται αν πάρουμε υπόψη μας ότι η πορεία των γεγονότων ύστερα από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ευνοεί αναπόφευχτα το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου, ότι η παγκόσμια διεθνής επανάσταση αρχίζει, εντείνεται σ’ όλες τις χώρες.

Ο λαός νιώθει το μεγαλείο και τη σημασία της πάλης που διεξάγεται τώρα. Χρειάζεται μόνο να βρεθεί η πραχτική εκείνη μορφή, που θα δώσει στο προλεταριάτο τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει την κυριαρχία του. Τέτοια μορφή είναι το σοβιετικό σύστημα με τη διχτατορία του προλεταριάτου! -ως τώρα τα λόγια αυτά ήταν για τις μάζες μια λατινική έκφραση. Χάρη στη διάδοση του συστήματος των Σοβιέτ σ’ όλο τον κόσμο αυτή η λατινική έκφραση μεταφράστηκε σ’ όλες τις σύγχρονες γλώσσες. Η πραχτική μορφή διχτατορίας του προλεταριάτου έχει βρεθεί από τις εργατικές μάζες. Έγινε κατανοητή στις πλατειές μάζες των εργατών χάρη στη Σοβιετική Εξουσία στη Ρωσία, χάρη στους Σπαρτακιστές στη Γερμανία και στις ανάλογες οργανώσεις στις άλλες χώρες, όπως πχ οι Shop Stewards’ Committees στην Αγγλία. Όλα αυτά αποδείχνουν, ότι η επαναστατική μορφή της διχτατορίας του προλεταριάτου, έχει βρεθεί ότι το προλεταριάτο είναι τώρα σε θέση να ασκήσει πραχτικά την κυριαρχία του.

Σύντροφοι! Νομίζω ότι ύστερα από τα γεγονότα στη Ρωσία, ύστερα από την πάλη του Γενάρη στη Γερμανία είναι εξαιρετικά σπουδαίο να τονιστεί ότι και σε άλλες χώρες ριζώνει και αρχίζει να κυριαρχεί η νεότερη μορφή του κινήματος του προλεταριάτου. Σήμερα λχ, διάβασα σε μια αντισοσιαλιστική εφημερίδα μια τηλεγραφική είδηση ότι η αγγλική κυβέρνηση δέχτηκε τα μέλη του Σοβιέτ των εργατών βουλευτών του Μπίρμιγχαμ και δήλωσε ότι είναι έτοιμη να αναγνωρίσει τα Σοβιέτ σαν οικονομικές οργανώσεις. Το Σοβιετικό σύστημα νίκησε όχι μόνο στην καθυστερημένη Ρωσία, αλλά και στην πιο αναπτυγμένη χώρα της Ευρώπης -τη Γερμανία- καθώς και στην πιο παλιά κεφαλαιοκρατική χώρα – την Αγγλία.

Η αστική τάξη ας εξακολουθεί να διαπράττει θηριωδίες, ας εξοντώνει χιλιάδες εργάτες. Η νίκη είναι δική μας, η νίκη της παγκόσμιας κομμουνιστικής επανάστασης είναι εξασφαλισμένη.

Το πρόγραμμα του συνεδρίου

Η νέα παγκόσμια οργάνωση ήταν, χωρίς αμφιβολία, συνέχεια της παλιάς 1ης Διεθνούς, που την ανάμνησή της τη διατηρούσαν με αγάπη. Πραγματικά η νέα οργάνωση έφερνε και επίσημα το όνομα της 1ης Διεθνούς. Το 2 άρθρο του Καταστατικού της Κομιντέρν λέγει “Η νέα Διεθνής Οργάνωση των Εργατών παίρνει το όνομα ‘Κομμουνιστική Διεθνής’.”

Το Συνέδριο ενέκρινε δυο πολιτικά ντοκουμέντα μέγιστης σημασίας. Το πρώτο, που ήταν το πρόγραμμα της Κομιντέρ ως το 6ο Συνέδριο του 1928, γράφτηκε από το Λένιν. Το δεύτερο ντοκουμέντο περιείχε τις θέσεις του Λένιν για τη διχτατορία του προλεταριάτου.

Η προγραμματική απόφαση, που στηριζόταν στις βασικές αρχές του Μαρξ και του Ένγκελς ακολουθούσε, γενικά, τη γραμμή των γραφτών του Λένιν στα τελευταία 15 χρόνια -αντιαναθεωρητισμός και ανάλυση του ιμπεριαλιστικού πολέμου, καταδίκη της προδοσίας των σοσιαλδημοκρατών της δεξιάς και του κέντρου- και ειδικά τη γραμμή των μεγάλων του έργων: “Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού”, και “Κράτος και Επανάσταση”.

“Άρχισε μια καινούρια εποχή!” -λέγει η διακήρυξη. Είναι η εποχή της κατάρευσης του καπιταλισμού και της εσωτερικής του αποσύνδεσης. — Η εποχή της προλεταριακής κομμουνιστικής επανάστασης, ο όλο και πιο έντονος επαναστατικός αναβρασμός σ’ άλλες χώρες, εξεγέρσεις στις αποικίες, ολοκληρωτική ανικανότητα των κυρίαρχων τάξεων να αποφασίσουν ακόμα την τύχη των λαών, — να ο πίνακας της σημερινής κατάστασης στον κόσμο”. Το πρόγραμμα προέβλεπε την κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας από το προλεταριάτο, την εγκαθίδρυση της διχτατορίας του προλεταριάτου, που ασκείται μέσω των Σοβιέτ, την απαλλοτρίωση της αστικής τάξης και την εθνικοποίηση της παραγωγής, την πορεία προς μια “αταξική κομμουνιστική κοινωνία”. “Η επαναστατική εποχήυποχρεώνει το προλεταριάτο να χρησιμοποιήσει τα μέσα αγώνα, που θα συγκεντρώσουν όλη του την ενεργητικότητα, δηλ τη μαζική δράση με τη λογική της συνέπεια, την άμεση σύγκρουση και την ανοιχτή πάλη με τον κρατικό μηχανισμό. Όλες οι άλλες μέθοδες, όπως πχ η επαναστατική χρησιμοποίηση του αστικού κοινοβουλευτισμού θα έχουν μονάχα δευερεύουσα μονάχα σημασία… Προλετάριοι όλων των χωρών! Ενωθείτε σε αυτόν τον πόλεμο ενάντια στην ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα, ενάντια στη μοναρχία, ενάντια στις προνομιούχες τάξεις, ενάντια σ’ όλες τις μορφές και ποικιλίες κοινωνικής και εθνικής καταπίεσης!”

Οι λενινιστικές θέσεις για τη διχτατορία του προλεταριάτου έχουν τεράστια θεωρητική και πραχτική σημασία. Ο Λένιν στιγματίζει τα αστικά και σοσιαλδημοκρατικά στοιχεία, που υποστηρίζουν ότι η καπιταλιστική δημοκρατία είναι τάχα πραγματική δημοκρατία, και αντιπαρατάσσει σ’ αυτή την αληθινή δημοκρατία των Σοβιέτ. Ο Λένιν χτυπάει και τα υποκριτικά εκείνα αστικά στοιχεία, που, αφού έφθασαν στην εξουσία με βίαιες επαναστάσεις και με ταξική διχτατορία, τρομάζουν από τη διχτατορία του προλεταριάτου. “Η ιστορία -λέγει ο Λένιν- μας διδάσκει ότι καμιά καταπιεζόμενη τάξη δεν έφθασε ποτέ στην κυριαρχία και δε θα μπορέσει να φθάσει στην κυριαρχία χωρίς να περάσει μια περίοδο διχτατορίας, δηλ κατάχτησης της πολιτικής εξουσίας”. Αλλά σε διάκριση απ’ όλες τις άλλες διχτατορίες, η διχτατορία των Σοβιέτ ασκείται προς όφελος των πλατιών λαϊκών μαζών και όχι προς το συμφέρο μιας ελάχιστης μειοψηφίας εκμεταλλευρών.

Τα κυριότερα εργατικά κινήματα της 1ης Διεθνούς ήταν της Αγγλίας και της Γαλλίας και της 2ης Διεθνούς το εργατικό κίνημα της Γερμανίας. Τώρα όμως το εργατικό κίνημα της Ρωσίας ήταν εκείνο που έπαιζε τον καθοδηγητικό ρόλο στην 3η Διεθνή. Στο λόγο του στο συνέδριο ο Λένιν τόνισε πώς και γιατί έγινε δυνατό μια καθυστερημένη χώρα, όπως η Ρωσία να μπορεί να καθοδηγεί το παγκόσμιο εργατικό κίνημα, όπως απόδειξαν η ρωσική επανάσταση και ο ηγετικός ρόλος του Κομμουνιστικού κόμματος της Ρωσίας στη νέα Διεθνή. Αυτό οφείλεται ση μεγάλη ώθηση που δόθηκε από την αστική επανάσταση της Ρωσίας, που μετατράπηκε σε προλεταριακή επανάσταση. Ο Ένγκελς και αργότερα ο Κάουτσκι (στη μαρξιστική του περίοδο) προείδαν πολύ πριν αυτή τη δυνατότητα. Ο πρωτοποριακός ρόλος της ΣΕ διατηρείται ως τις μέρες μας, τώρα που η ΕΣΣΔ έγινε μεγάλη βιομηχανοποιημένη σοσιαλιστική χώρα, βρίσκεται επικεφαλής του σοσιαλιστικού στρατοπέδου της ειρήνης και της δημοκρατίας, έχοντας πλάι της το νέο και μεγάλο σύντροφό της, τη λαϊκή Κϊνα.

Η ίδρυση της 3ης Διεθνούς

Το συνέδριο πέρασε στην οργάνωση της νέας Διεθνούς. Ένα προκαταρχτικό βήμα σ’ αυτήν την κατεύθυνση ήταν η επίσημη διάλυση του παλιού αριστερού κινήματος του Τσίμμερβαλντ. Η απόφαση υπογράμμιζε ότι: “Η Ένωση ή συνασπισμός του Τσίμμερβαλντ είναι ξεπερασμένος. Ό,τι υπήρχε πραγματικά επαναστατικό σε αυτόν το παρέλαβε η Κομμουνιστική Διεθνής”. Από την άλλη μεριά τα “κεντριστικά στοιχεία ενώνονται τώρα, όπως φάνηκε από τη συνδιάσκεψη της Βέρνης, με τους σοσιαλπατριώτες για να πολεμήσουν ενάντια στο εργατικό προλεταριάτο”.

Έγιναν μερικές συζητήσεις για το αν έπρεπε να περάσουν αμέσως ή όχι στην ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Ο Έμπερλαϊν, αντιπρόσωπος του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος ψήφισε για αναβολή, πράγμα που έδειχνε ότι οι αριστεροί κύκλοι της Γερμανίας (όπως και άλλων χωρών) δεν καταλαβαίνουν ακόμα καθαρά ότι οι αναθεωρητές, με την υποστήριξη που έδοσαν στον παγκόσμιο πόλεμο και με τη φανερή εχθρότητα απέναντι στη ρώσικη επανάσταση διέσπασαν βαθύτατα το διεθνές εργατικό κίνημα. Ο Λένιν επέμενε να ιδρυθεί η Διεθνής στο συνέδριο ακόμα, πράγμα που έγινε.

Σχετικά με την οργανωτική διάρθρωση της νέας Διεθνούς πάρθηκαν μονάχα προσωρινά μέτρα, γιατί αποφασίστηκε η οριστική επεξεργασία του καταστατικού να αναβληθεί ως το επόμενο γενικό συνέδριο. Εκλέχτηκε ωστόσο Εκτελεστική Επιτροπή, που αποτελέσθηκε από έναν αντιπρόσωπο κάθε κόμματος και η επιτροπή αυτή εξέλεξε με τη σειρά της ένα πενατεμελές γραφείο, που αποτελούνταν από τους: Ρακόφσκι, Λένιν, Ζηνόβιεφ, Τρότσκι και Πλάττεν. Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελέσθηκε από τους αντιπροσώπους των κομμάτων της Ρωσίας, της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ελβετίας, της Σουηδίας και της Βαλκανικής Φεντερασιόν. Δε συμπεριλήφθηκε το αμερικάνικο σοσιαλιστικό εργατικό κόμμα. Πρόεδρος εκλέχτηκε ο Γκριγκόρ Ζηνόβιεφ και γραμματέας η Αγγελική Μπαλαμπάνωφ. Έτσι ιδρύθηκε η Κομμουνιστική Διεθνής που θα έπαιζε τα επόμενα χρόνια τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο, που ταράζονταν από τις επαναστατικές ζυμώσεις.