Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε
Στρέβλωση και διπολικά στερεότυπα σχήματα ιστορικών αναπαραστάσεων στις καταστροφές των θριάμβων
Παρακολουθούμε καθημερινά στα ΜΜΕ τις παλινδρομήσεις σε οικογενειακά, κοινωνικά στερεότυπα και ταμπού, σε τηλεοπτικές σειρές και σε ενημερωτικές εκπομπές, όπου απροκάλυπτα αποσιωπούνται οι αιτίες, οι δομές των γεγονότων και των φαινομένων, οι ταξικές κατασκευές, οι ταξικοί αγώνες και οι επαναστάσεις εργαζομένων, γυναικών, νέων, για να προωθήσουν τα ατομικά, ατομιστικά χολιγουντιανά πρότυπα της χρυσής ευκαιρίας.
Δημοσιογράφοι, σεναριογράφοι, παίκτες/κτριες και παρουσιαστές δια-σκεδάζουν, δια-σκορπίζουν και κατα-κερματίζουν τους ταλαίπωρους, κουρασμένους από την οικονομική κρίση θεατές. Εργαζόμενοι, άνεργοι, άεργοι, συνταξιούχοι, νέοι και παιδιά καθημερινά ακούμε και βλέπουμε κινδυνολογίες, πανικούς, ασημαντότητες, λάθη, σκάνδαλα οικονομικά και έμφυλα ως τα λαμπρά «φυσικά» αποτελέσματα της οικονομικής, της καπιταλιστικής, της ενεργειακής, της περιβαλλοντικής κρίσης.
Αλλά δεν ακούμε για τις αιτίες, δεν οδηγούμαστε στην κατανόηση, αλλά στην παθητικοποίηση, στην αδιαφορία. Τα προβλήματα της παιδείας σε όλες τις βαθμίδες φυσικοποιούνται και πανδημιοποιούνται με αποτέλεσμα τη στράτευση μικρών παιδιών σε συμμορίες τύπου Survivor/Farma/Bachelor, όπου τα φασιστικά σημαίνοντα και ερμηνεύματα κυριαρχούν στις δράσεις των παικτών και παικτριών, που επιτίθενται και φωνασκούν χωρίς νόημα και σκοπό για το χρηματικό έπαθλο.
Στο πεδίο αυτό, του άρτου και του θεάματος, ανέλαβαν επαγγελματίες, κυβερνητικοί ιστορικοί να δημοσιογραφήσουν και να παράξουν προπαγανδιστικό αντι-μαρξιστικό, αντι-λενινιστικό αντι-κομμουνιστικό δημόσιο λόγο παραχαράζοντας την εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια Ιστορία. Ολόκληρο το ντοκιμαντέρ ως σημείο και έργο είναι μια σκευωρία, μια θεωρητική μηχανορραφία, όπου οι ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ/ήρωες αλλάζουν προσωπεία ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΙΣ συχνότερα από ενδύματα, προκαλώντας πλήρη σύγχυση ανάμεσα στο σημαίνον και στο σημαινόμενο, ανάμεσα στην ταυτότητα και στην αντίφαση. Οι ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ/ήρωες είναι ταυτόχρονα τραγικοί και γελοίοι, γιατί η απλοϊκότητά τους είναι εμποτισμένη με καχυποψία, η νοητική οξυδέρκειά τους ολισθαίνει προς την αφέλεια και η επιδίωξή τους να αντιληφθούν την αλήθεια είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη, αφού ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΘΡΙΑΜΒΟΙ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΤΑ ΕΡΜΗΝΕΥΜΑΤΑ ΩΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΜΙΑ ΑΛΗΘΕΙΑ.
Οι αναπαραστάσεις και οι ιδεολογικοπολιτικές σημάνσεις στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΘΡΙΑΜΒΟΙ, σε μια τιτλοφόρηση μελοδραματοποιημένης, διπολικής, θετικιστικής τηλεοπτικής μαζικής αφήγησης, προκαλούν και προσβάλλουν την αισθητική και ιστορική μας κρίση, ακυρώνοντας τον ιστορικό γραμματισμό και τη διδασκαλία της επιστημονικής ιστοριογράφησης που έχουμε ήδη κατακτήσει μεταπολεμικά.
Στην πραγματικότητα τα ΜΜΕ και το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, υποστηρίζοντας το βιβλιογραφικό και πολιτικό έργο των Καλύβα, Μαραντζίδη, έχει μετατραπεί σε όργανο ταξικής κυριαρχίας της μεγαλοαστικής τάξης, διαποτισμένο με το αστικό πνεύμα της κάστας, με σκοπό να προσφέρει στους καπιταλιστές, πειθήνιους και απογοητευμένους εργαζόμενους, άεργους, άνεργους.
Οι πόλεμοι και οι αγώνες των Ελλήνων και των λαών έδειξαν και δείχνουν τις αντιστάσεις ενάντια στον απεριόριστο πλουτισμό των καπιταλιστών, που θησαυρίζουν από τους πολέμους και τις οικονομικές κρίσεις που αναπαράγουν. Η δημόσια ιστορία που αναπαράγεται στα ΜΜΕ παράλληλα με την απαράδεκτη ιδεολογική, έμφυλη, ρατσιστική, φασιστική προβολή της βίας και επιθετικότητας των όπλων και της βεντέτας απογυμνώνουν την ελληνική και λαϊκή ιστορία των στρατευμένων αγώνων ενάντια στη βασιλεία, στη φεουδαρχία, στον ιμπεριαλισμό.
Ημόνη λύση είναι η αντίστασή μας σε καθημερινό πεδίο, η γνώση των ιστορικών γεγονότων, των αιτιών, των ιστορικών προσώπων, της συλλογικότητας, η μελέτη των ιστορικών πηγών και των μαρτυριών, των μνημείων, των κοιμητηρίων. Η μάθηση αποτελεί όπλο στην πάλη μας για την απελευθέρωση: οι αποτυχίες εξηγούνται, γιατί δεν γνωρίζουμε. Η δημόσια ιστορία στο ντοκιμαντέρ του «ΣΚΑΪ», με την εποπτεία των Καλύβα, Μαραντζίδη, δεν ακολουθεί τις επιστημονικές και μεθοδολογικές προδιαγραφές της ακαδημαϊκής ιστορίας και απευθύνεται αποπροσανατολιστικά στο ευρύτερο κοινό ως reality/fake θέαμα και ανάγνωσμα. Είναι ολοφάνερη η κυβερνητική στράτευση και η υποστήριξη στον ΗΓΕΜΟΝΑ: τα κύρια dramatis personnae είναι δύο. Στην Ιστορία των επαναστάσεων και των αγώνων, τα οποία αποσιωπώνται και εξαφανίζονται στο ντοκιμαντέρ με σκοπό να οπτικοποιηθεί η ιστορία της οικονομικής ανάπτυξης του κεφαλαίου, της φιλανθρωπίας και της αριστείας, ο Ηγέτης και ο Λαός δεν βρίσκονται σε αναγκαία σχέση συνεργίας. Σε αυτή τη διαλεκτική, ο «αγιασμένος» σκοπός του Μακιαβέλι ήταν πρώτιστα η ευημερία του Λαού και οι επιδιώξεις του Εθνους. Ο σκοπός αυτός «κινεί» τα μέσα κατά τα ήθη της εκάστοτε εποχής. Τα οιαδήποτε «μέσα», απογυμνωμένα του σκοπού και σε έλλειψη συνεργίας Ηγέτη και Λαού, οδηγούν σε πρόσκαιρες και καταστρεπτικές φασιστικές λύσεις.
Ιφιγένεια Βαμβακίδου
Καθηγήτρια, Νεότερη Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – Παιδαγωγική Σχολή
