Κλέμενς φον Μέτερνιχ-Ο πρωτομάστορας της ευρωπαϊκής Αντίδρασης
Στην Ελλάδα είναι γνωστός κυρίως για την εναντίωσή του στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, που δεν αποτελεί ωστόσο παρά μόνο μια μικρή πτυχή της πολυετούς μάχης του ενάντια σε κάθε φιλελεύθερο, δημοκρατική και εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.
Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού. Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης Ευρώπης ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα: ο πάπας και ο τσάρος, ο Μέτερνιχ κι ο Γκιζό, γάλλοι ριζοσπάστες και γερμανοί αστυνομικοί.
Με αυτά τα λόγια ξεκινά το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, και δεν είναι καθόλου τυχαίο πως στην πρώτη του φράση αναφέρεται ονομαστικά ανάμεσα στους βασικούς πυλώνες της αντίδρασης στην Ευρώπη ο πρίγκηπας Κλέμενς φον Μέτερνιχ, καγκελάριος της Αυστρίας εκείνη την εποχή και ισόβιος πολέμιος κάθε επανάστασης στη χώρα του και στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα είναι γνωστός κυρίως για την εναντίωσή του στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, που δεν αποτελεί ωστόσο παρά μόνο μια μικρή πτυχή της πολυετούς μάχης του ενάντια σε κάθε φιλελεύθερο, δημοκρατικό και εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.
Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1773 στην πόλη Κόμπλεντς, από οικογένεια υψηλόβαθμων ευγενών της Ρηνανίας. Από νωρίς προορισμένος για διπλωματική καριέρα, φοίτησε στην περίφημη σχολή διπλωματίας του Βίλχελμ Κοχ στο Στρασβούργο, η οποία είχε αναδείξει μεταξύ άλλων και τον πολιτικό χαμαιλέοντα της διπλωματίας Ταϋλεράνδο. Η είσοδός του Μέτερνιχ στο διπλωματικό σώμα πραγματοποιείται το 1801, χάρη στο γάμο του με μια εγγονή του Αυστριακού καγκελαρίου Κάουνιτς. Υπηρέτησε ως πρέσβης στη Δρέσδη, το Βερολίνο και το Παρίσι, ενώ το 1809 κατέλαβε τη θέση του Υπουργού εξωτερικών. Πρώτιστο μέλημά του ήταν η μη ενσωμάτωση της πρόσφατα ηττημένης Αυστρίας στη ναπολεόντια επικράτεια, κάτι που πέτυχε μεσολαβώντας στο γάμο μεταξύ της Μαρίας Λουίζας, κόρης του αυστριακού αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α’ και του ίδιου του Ναπολέοντα. Μετά την ήττα του τελευταίου, ο Μέτερνιχ αναδείχθηκε σε ψυχή του Συνεδρίου της Βιέννης, το οποίο επέφερε την Παλινόρθωση στην Ευρώπη, μέσω της ενίσχυσης της αυστριακής ισχύος και της διατήρησης ισορροπιών μεταξύ της ηττημένης Γαλλίας, των γερμανικών κρατιδίων και της Ρωσίας. Το όρομά του για μια ομοσπονδία γερμανικών κρατιδίων πραγματοποιήθηκε, παρότι απέτυχε να θέσει επικεφαλής αυτής της Γερμανικής Ένωσης (Deutscher Bund), τον ίδιο τον Αυστριακό αυτοκράτορα, κυρίως λόγω αντίδρασης του βασιλείου της Πρωσίας, που διεκδικούσε από τότε πρωταρχικό ρόλο στην ακόμα σε εμβρυακά στάδια ευρισκόμενη διαδικασία γερμανικής ενοποίησης.
Τρεις μήνες μετά το συνέδριο της Βιέννης υπογράφηκε στο Παρίσι η Ιερά Συμμαχία, στην οποία συμμετείχαν αρχικά η Αυστρία, η Πρωσία και η Ρωσία, ενώ αργότερα συμμετείχε και η Αγγλία. Ο Μέτερνιχ ανέλαβε και πάλι ηγετικό ρόλο στη συμμαχία, καθιστώντας την βασικό εργαλείο επιβολής του απολυταρχισμού στην Ευρώπη, ενώ το 1821 διορίστηκε καγκελάριος της Αυστρίας. Στα συνέδριά του Τροπάου, του Λάιμπαχ και της Βερόνας στο διάστημα 1820-1822, φαινόταν βρίσκεται στο απόγειο της επιρροής του, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταδίκη των επαναστατικών κινημάτων των καρμπονάρων στην Ιταλία, των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και τον Λατινοαμερικανών κατά της ισπανικής κυριαρχίας. Η απόφαση του Τζορτζ Κάνινγκ, υπουργού εξωτερικών της Αγγλίας, να διαφοροποιηθεί από την πολιτική της Ιεράς Συμμαχίας, ευελπιστώντας σε καλύτερη προώθηση των βρετανικών συμφερόντων, σήμανε την απαρχή μιας αργής, μα σταθερά φθίνουσας πορείας του συστήματος στο οποίο είχε πρωταγωνιστήσει ο Μέτερνιχ.
Η επανάσταση του 1830 στη Γαλλία σήμανε την παραπέρα αποσάθρωση του status quo, ενώ ο Μέτερνιχ αντιδρούσε ολοένα και πιο θιγμένος στην απώλεια της επιρροής του. Στη διάρκεια της επαναστατικής χρονιάς του 1848, που δεν άφησε ανεπηρέαστη την Αυστρία, ο Μέτερνιχ ως σύμβολο της αντίδρασης ήταν από τους πρώτους που παραιτήθηκαν μετά το ξέσπασμα του ξεσηκωμού, καταφεύγοντας στην Αγγλία, απ’ όπου επέστρεψε στην πατρίδα του το 1851. Έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του αποσυρμένος από τα δημόσια πράγματα, πεθαίνοντας το 1859 στη Βιέννη. Η Ευρώπη που άφηνε πίσω του ο Μέτερνιχ ήταν ήδη σημαντικά διαφορετική από εκείνη που είχε οραματιστεί στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, ενώ οι σημαντικότερες αλλαγές, περιλαμβανομένης της πρώτης εμφάνισης του εργατικού κινήματος σε αυτόνομη βάση, αλλά και της ίδρυσης ιταλικού και γερμανικού εθνικού κράτους, βρίσκονταν ακόμα μπροστά.
