Λίμνη Λάντογκα – Ο παγωμένος «Δρόμος της ζωής»

Η λίμνη Λάντογκα βρίσκεται στη βορειοδυτική Ρωσία (περιφέρεια Λένινγκραντ – Δημοκρατία Καρελίας), και είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ευρώπης.

Η αναφορά μας δεν αφορά στις πάμπολλες φυσικές ομορφιές της, που απλώνονται στις αχανείς εκτάσεις και τα παράλιά της, αλλά στη συμβολή της στη διάσωση εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων σοβιετικών πολιτών κατά την πολιορκία του Λένινγκραντ από τους Γερμανούς ναζί. Η πολιορκία του Λένινγκραντ από τους χιτλερικούς κράτησε συνολικά 900 μέρες και μετά από ηρωική αντίσταση του Κόκκινου Στρατού και του σοβιετικού λαού, με τεράστιο κόστος σε ανθρώπινες ζωές, η πόλη δεν έπεσε ποτέ στα χέρια των ναζί.

Σε αυτό συνέβαλε και το γεγονός ότι μέσω της λίμνης Λάντογκα ανοίχτηκε ο παγόδρομος που έμεινε στην ιστορία ως «Δρόμος της ζωής» («Ντορόγκα ζίζνι») , από τον πέρασαν και διασώθηκαν συνολικά περίπου 1,3 εκατομμύρια άμαχοι, κάτοικοι της ηρωικής πόλης του Λένινγκραντ.

Ας δούμε λίγα ιστορικά στοιχεία για τη λίμνη με τη βοήθεια της Μεγάλης Σοβιετικής Εγκυκλοπαίδειας. Στην αρχή ονομαζόταν Νέβο. Το όνομα  Λάντογκα το πήρε τον 13ο αιώνα από την αρχαία Ρωσική πόλη Λάντογκα. Τον 8ο και τον 9ο αι., στις νότιες ακτές της λίμνης ζούσαν Σλοβένοι. Στις ακτές της κτίστηκαν οι πόλεις Κορέλα (10ος αι.) και Ορέσεκ (1323), ενώ στα νησιά Κόνεβιτς και Βαλαάμ δημιουργήθηκαν τα ομώνυμα μοναστήρια. Την περίοδο του Λιβονικού πολέμου το 1558 – 83, διεξήχθησαν πολλές μάχες στην περιοχή της λίμνης.

Στις αρχές του 17ου αιώνα, οι δυτικές, νότιες και βόρειες ακτές της Λάντογκα καταλήφθηκαν από τους Σουηδούς. Με τη Συμφωνία Ειρήνης του Στόλμποβο, του 1617, η Ρωσία παραχώρησε τις δυτικές και τις βόρειες ακτές στη Σουηδία. Την περίοδο του Βόρειου Πολέμου το 1700 -21, στην Λάντογκα, διεξήχθησαν πολλές μάχες ανάμεσα στους Ρώσους και τους Σουηδούς. Οι ακτές της λίμνης επιστράφηκαν στην Ρωσία με τη Συνθήκη του Νύσταντ το 1721.

Την περίοδο του Σοβιετο – Φιλανδικού Πολέμου το 1939 – 40, και του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, το 1941 – 45, στην λίμνη έδρασε ο Στολίσκος της Λάντογκα, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη νικηφόρα έκβαση των επιχειρήσεων του Μετώπου του Λένινγκραντ και του Στόλου της Βαλτικής.

Ο παγόδρομος μέσω του νοτιοδυτικού τμήματος της λίμνης προς το πολιορκημένο από τους Γερμανούς και Φινλανδούς Λένινγκραντ, ο «Δρόμος της ζωής» («Ντορόγκα ζίζνι»), άνοιξε στις 22 του Νοέμβρη 1941 και διατηρήθηκε επί 152 μέρες παρά τους συνεχείς βομβαρδισμούς του εχθρού. Από την παγωμένη δίοδο πέρασαν  514.000 πολίτες, 35.000 τραυματίες στρατιώτες, μηχανήματα από 86 εργοστάσια και πολλά έργα τέχνης. Ο «δρόμος της ζωής» συνέχισε τη λειτουργία του  μέχρι τον Μάρτη του 1943,  συνδράμοντας καταλυτικά στη διάσωση συνολικά 1,3 εκατομμυρίων αμάχων της ηρωικής πόλης του Λένινγκραντ και το κράτημα των υπερασπιστών της έως το σπάσιμο της πολιορκίας από τον Κόκκινο Στρατό τον Γενάρη του 1944.

Για να γίνει κατορθωτό να μένει ανοιχτός ο «Δρόμος της ζωής», στη λίμνη ανέπτυξε πολεμική δράση ο πολεμικός στολίσκος «Λάντογκα». Ο στολίσκος συγκροτήθηκε στη λίμνη Λάντογκα τον Οκτώβρη του 1939, στη διάρκεια του Σοβιετο-φιλανδικού Πολέμου (1939 – 40) και δρούσε παράλληλα με τις παρόχθιες φάλαγγες των σοβιετικών δυνάμεων, ενώ μετά τον πόλεμο μετατράπηκε σε εκπαιδευτικό απόσπασμα.

Κατά την περίοδο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου (1941-45) ο στολίσκος ενισχύθηκε (αρχές Ιούλη του 1941) με σκάφη από τον Στόλο της Βαλτικής. Από τις 7 του Αυγούστου μέχρι τις 13 του Οκτώβρη 1941, διοικητής του ήταν ο αντιναύαρχος Μ. Β. Χορόσχιν και, στη συνέχεια, μέχρι τις 25 του Σεπτέμβρη 1944, ο πλοίαρχος και αργότερα αντιναύαρχος Β. Σ. Τσερόκοφ.

Ο πολεμικός στολίσκος «Λάντογκα» το 1941 απαρτιζόταν από 7 κανονιοφόρους, 2 σκάφη συνοδείας, 2 εξοπλισμένα ταχύπλοα σκάφη, 8 ακάτους συνοδείας και 13 ναρκαλιευτικά, καθώς και μεταφορικά και βοηθητικά σκάφη, μοίρες πυροβολικού και μοίρες αντιαεροπορικού πυροβολικού. Το 1942-43 ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο με τορπιλακάτους και άλλα ταχύπλοα, με υποβρύχια και με μεγάλο αριθμό εφοδιοπομπών.

Στη διάρκεια της πολιορκίας του Λένινγκραντ ο στολίσκος της Λάντογκα βοήθησε τα στρατεύματα της 23ης, της 7ης και της 54ης Στρατιάς. Στην περίοδο του αποκλεισμού έφερνε στην πόλη τρόφιμα, καύσιμα, όπλα, πολεμοφόδια και στρατό από τη λίμνη και απομάκρυνε πληθυσμό και βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το χειμώνα του 1941 – 42 οι άνδρες του στολίσκου πήραν ενεργό μέρος στην κατασκευή και την υπεράσπιση του λεγόμενου «Δρόμου της ζωής» πάνω στον πάγο. Το 1942-43 μετέφερε πάνω από 1,5 εκατομμύριο τόνους φορτίου και πάνω από 1 εκατομμύριο άτομα, γεγονός που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην υπεράσπιση του Λένινγκραντ και στην κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού, του Μετώπου Λένινγκραντ και του Στόλου της Βαλτικής.

Στις 22 του Οκτώβρη 1942 ο πολεμικός στολίσκος της Λάντογκα, το πυροβολικό της νήσου Σούχο και η αεροπορία του Στόλου της Βαλτικής κατατρόπωσαν τον γερμανο-φιλανδικό στολίσκο που προσπάθησε να καταλάβει τη νήσο Σούχο και να ανακόψει τις επικοινωνίες, καταστρέφοντας 19 αποβατικά σκάφη και καταρρίπτοντας 14 αεροπλάνα.

Το καλοκαίρι του 1944 ο στολίσκος πήρε μέρος στην Επιχείρηση Σβίρ – Πετροζαβόντσκ, που διεξήγαγαν τα στρατεύματα του Μετώπου της Καρελίας και την ίδια χρονιά διενήργησε με επιτυχία την αποβατική επιχείρηση της Τουλόξας.

Ο πολεμικός στολίσκος της Λάντογκα τιμήθηκε με το παράσημο της Κόκκινης Σημαίας και στις 4 του Νοέμβρη 1944 τερμάτισε τη δράση του.