Μνημείο – Μουσείο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ στο Νεστόριο Καστοριάς: Αυτά που δεν γράφουν τα βιβλία…

Χρειάστηκε πάνω από ένας χρόνος απαιτητικής δουλειάς, κατά τον οποίο δεκάδες μέλη και φίλοι του Κόμματος αλλά και νεολαίοι της ΚΝΕ δούλεψαν ακόμα και σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, προκειμένου το Μνημείο – Μουσείο των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΔΣΕ στο Νεστόριο Καστοριάς να είναι έτοιμο να υποδεχτεί τους εκατοντάδες επισκέπτες που προγραμματίζεται να φτάσουν την Κυριακή για την εκδήλωση των εγκαινίων, από τη Δυτική και την Κεντρική Μακεδονία, αλλά και άλλες περιοχές της χώρας.

Η εκδήλωση των εγκαινίων οργανώνεται από την ΚΟ Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ την Κυριακή 31 Οκτώβρη, στις 11.30 π.μ., με ομιλητή τον ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος, Δημήτρη Κουτσούμπα.

Η ολοκλήρωση του Μνημείου – Μουσείου στο Νεστόριο αποτελεί γεγονός χάρη και στην προσφορά του κτιρίου από τον σύντροφο Χάρη Τουτούνη, στη μνήμη των αγωνιστών γονιών του, Μάρκου και Ελένης Τουτούνη.

Με το μεγάλο αυτό εγχείρημα, τμήμα του δικτύου ιστορικών χώρων και μνημείων της ΚΕ του ΚΚΕ, το οποίο είναι ιδιαίτερα πυκνό στις κορυφές και τις πλαγιές των – ποτισμένων με το αίμα αναρίθμητων αγωνιστών – βουνών της Δυτικής Μακεδονίας, δίνεται συνέχεια στη μεγάλη προσπάθεια του Κόμματος να τιμήσει την υπερεκατοντάχρονη Ιστορία του, τις κορυφαίες στιγμές και τους χιλιάδες αλύγιστους της ταξικής πάλης, συμβάλλοντας να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη.

Η έκθεση του Μουσείου περιλαμβάνει πλήθος ντοκουμέντων από το Αρχείο του ΚΚΕ, που αφορούν την περίοδο 1940 – 1949, φωτογραφιών, χαρτών και μαρτυριών, αναδεικνύοντας και παράλληλα αποδίδοντας φόρο τιμής στην τεράστια συμβολή του λαού της περιοχής στις ηρωικές μάχες που έδωσαν ο ΕΑΜ και το ένοπλο τμήμα του, ο ΕΛΑΣ, ενάντια στους φασίστες κατακτητές, αλλά και στην εποποιία του ΔΣΕ, πολλές σελίδες της οποίας γράφτηκαν στις πλαγιές του Γράμμου.

«Ο Γράμμος. Με τ’ ατέλειωτα τσουγκάρια και τις βαθιές χαράδρες. Με τις ήρεμες πλαγιές και τ’ απόκρημνα βράχια. Με τα πυκνά δάση και τα γυμνά υψώματα. Με την πλούσια πρασινάδα και τα γάργαρα νερά. Περήφανο βουνό. Και θαρρείς πως ψηλώνει πιο πολύ τις απάτητες κορφές του, καμαρώνοντας το θάρρος, την παλικαριά και το άφθαστο μεγαλείο των μαχητών του ΔΣΕ» (από το διήγημα «Μέσα από πύρινο κλοιό» του Μενέλαου Μούστου – Δάφνη, στη συλλογή «Αφηγήσεις για τον Δημοκρατικό Στρατό» το οποίο αναφέρεται στις μάχες που έγιναν στον ανατολικό Γράμμο).

Μία από τις κορυφαίες στιγμές του επαναστατικού κινήματος της χώρας μας έλαβε χώρα εκεί, στη Μεγάλη Μάχη του Γράμμου το 1948, όπου οι μαχητές της 14ης Ταξιαρχίας του ΔΣΕ αντιμετώπισαν 3 μεραρχίες του εθνικού στρατού και κράτησαν για 78 μέρες τις θέσεις τους, ενώ παράλληλα στις δυτικές πλαγιές του Γράμμου οι μαχητές του ΔΣΕ είχαν κρατήσει για 42 μέρες τον «Κλέφτη».

Περισσότερα από 500 ονόματα νεκρών αγωνιστών από το Νεστόριο και 22 χωριά της περιοχής θα αναρτηθούν στις πλάκες του Μνημείου.

Δεκάδες ντοκουμέντα από το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ θα αφηγηθούν μέσα στο Μουσείο την Ιστορία της ένοπλης αναμέτρησης στα χρόνια 1940-1949.

Αυτά που δεν γράφουν τα βιβλία, αυτά που ακόμα δεν έχουν μολογήσει οι γιαγιάδες στα εγγόνια, αυτά θα «παρελάσουν» με κάθε επισημότητα στη μεγάλη αίθουσα του Μνημείου – Μουσείου.

Η περιοχή ζει ήδη στον παλμό αυτού του ξεχωριστού γεγονότος. Δεν είναι μόνο οι δεκάδες φίλοι, οπαδοί και μέλη του ΚΚΕ που δουλεύουν πυρετωδώς για να ‘ναι όλα έτοιμα εκείνη τη μέρα. Είναι και τόσοι άλλοι ενός ευρύτερου περίγυρου που έχουν μπει μπροστά, καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να ενισχυθεί κι άλλο το περιεχόμενο του Μουσείου. Αυτός που έφερε ένα «πάντζερ φάουστ», εκείνος που πρόσφερε το δίκοχο του πατέρα του, ο άλλος που ξέθαψε μια φωτογραφία, ένα μελίσσι σε πλήρη δράση. Κι από κοντά εκείνοι που κατανοούν την ανάγκη να ενισχυθεί οικονομικά όλη αυτή η προσπάθεια.

Ενα ειδικό τετρασέλιδο – πρόσκληση για τα εγκαίνια κυκλοφορεί ήδη σε όλη τη Δυτική Μακεδονία.

Χωριό το χωριό μαθαίνουν πως εκεί στο Νεστόριο, στήνεται ήδη ένα Μνημείο για τους 500 και πάνω νεκρούς του αγώνα. Για τους χιλιάδες που έδωσαν τη μάχη στο βουνό, στις πόλεις, στην παρανομία και την πολιτική προσφυγιά.

Στα περιεχόμενα του Μουσείου ξεχωρίζουν τα στοιχεία για την ειδική προσφορά των κατοίκων του Νεστορίου στον απελευθερωτικό αγώνα: 480 αντάρτες στον μόνιμο ΕΛΑΣ, 200 αντάρτες στον εφεδρικό ΕΛΑΣ, όλοι οπλισμένοι με όπλα που συγκέντρωσαν οι οργανώσεις και οι κάτοικοι του χωριού. Το σύνολο, σχεδόν, των κατοίκων του χωριού ήταν οργανωμένοι στο ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ. Πάρα πολλοί στο ΚΚΕ. Ολες σχεδόν οι γυναίκες στην Εθνική Αλληλεγγύη. Δεκάδες Νεστορίτες αναδείχτηκαν σε στελέχη του ΚΚΕ, των απελευθερωτικών οργανώσεων, του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, της Εθνικής Αλληλεγγύης. Πάνω από 15 ανώτεροι αξιωματικοί, έφεδροι και αξιωματικοί του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ προέρχονταν από το Νεστόριο. Το Νεστόριο έδωσε τις πρώτες αντάρτισσες στην περιοχή της Καστοριάς, αρκετές αναδείχτηκαν στην πολιτική καθοδήγηση των οργανώσεων.

Στη διάρκεια της τριπλής κατοχής (ιταλική, γερμανική, βουλγάρικη) το χωριό δέχτηκε 40 εχθρικές επιθέσεις. 680 σπίτια έγιναν στάχτη. 18 μήνες (μέσα στους οποίους δύο χειμώνες) έζησαν οι νεστορίτικες οικογένειες σε καλύβες, στα δάση και τις σπηλιές.

Στις 28 Απρίλη του 1943 οι Ιταλοί κάψανε το Νεστόριο. Στις 4 Οκτώβρη 1943 γερμανική δύναμη από 600 άνδρες με 5 πυροβόλα, με άρματα μάχης και κομιτατζήδες επιτέθηκαν ξανά στο Νεστόριο και ξανακάψαν το χωριό. Μετά την Απελευθέρωση το χωριό υπέστη τα πάνδεινα για την τόσο μεγάλη προσφορά του στον απελευθερωτικό αγώνα. Συκοφαντίες, διώξεις, εξορίες, φυλακίσεις, αναγκαστικοί εκπατρισμοί. Ο λαός αναγκάστηκε να πάρει και πάλι τα όπλα και να βγει στο βουνό, γράφοντας λαμπρές σελίδες της νέας εποποιίας, αυτής του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Το ΚΚΕ έχει στενούς δεσμούς με τον λαό της περιοχής. Τον Ιούλη του 1941 οι εξόριστοι κομμουνιστές Τζίμας Αντρέας, Ζιώγας Θανάσης, Ζήσης Καλλιμάνης, Λάζαρος Ζησιάδης (Τερπόφσκι) έφτασαν στην Καστοριά και καταπιάστηκαν με την οργάνωση του λαού, έστησαν κομματικές βάσεις στα κεφαλοχώρια.

Οι μάχες ενάντια στους κατακτητές δίνονταν στο βουνό και στο χωριό. Το σύνθημα στα χωριά ήταν «ούτε σπυρί για τον κατακτητή».

Τον Απρίλη του 1942 βγήκαν οι πρώτες ομάδες στο βουνό. Μπήκαν οι βάσεις για το ΕΑΜ, ο λαός απέκτησε θάρρος και αυτοπεποίθηση, άρχισαν να συγκεντρώνονται όπλα.

Στις 16 Φλεβάρη 1943 η πρώτη ομάδα ανταρτών εμφανίστηκε στο Επταχώρι.

Στις 3 Μάρτη 1943 απελευθερώθηκε από αντάρτικα τμήματα το Νεστόρι. Ανάσαναν τα χωριά. Οι κάτοικοι στο Αργος Ορεστικό αρνήθηκαν να παραδώσουν στην κατοχική διοίκηση της Καστοριάς τα επιτάξιμα ζώα και προϊόντα.

Ο Ιταλός διοικητής Καστοριάς, Ραβάλι, υποδαύλιζε την έχθρα Ελλήνων και Σλαβομακεδόνων. Οργιο τρομοκρατίας από Καραμπινιέρους και κομιτατζήδες.

18 νεκροί, 400 ξυλοκοπημένοι, 500 σε φυλακές και στρατόπεδα.

Δεκάδες μάχες έως την 3η του Σεπτέμβρη 1944, που οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Καστοριά.

Ομως, όπως σε όλη τη χώρα, έτσι κι εδώ, στη Δυτική Μακεδονία και ειδικότερα στα Γραμμοχώρια, τη λευτεριά, που κατάκτησε ο λαός με τα όπλα του, δεν την χάρηκε. Η αστική τάξη και οι Αγγλοι σύμμαχοί της, για να εδραιώσουν την εξουσία τους, σχεδίασαν την πλήρη συντριβή του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος. Από την πλευρά τους, το ΚΚΕ και στη συνέχεια οι λαϊκές δυνάμεις δεν ήταν προετοιμασμένο για να αξιοποιήσει την επαναστατική κατάσταση που είχε διαμορφωθεί στην Ελλάδα τις μέρες της Απελευθέρωσης. Παρά το γεγονός ότι ο λαός ήταν οπλισμένος, έγινε ουρά των εξελίξεων που το άρμα τους έσυραν οι αστικές πολιτικές δυνάμεις. Η αστική τάξη επέλεξε το αιματοκύλισμα του λαού. Πάνω από 166 συμμορίες δολοφονούσαν, βίαζαν, τρομοκρατούσαν στην ελληνική ύπαιθρο.

Οι αγωνιστές αναγκάστηκαν να βγουν ξανά στο βουνό.

Από τις πρώτες ομάδες καταδιωκόμενων αγωνιστών, στη συνέχεια συγκροτήθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Ο λαός της περιοχής ανάσανε και πάλι.

Στην τριετία 1946-1949 γράφτηκαν σε τούτα τα χώματα χιλιάδες σελίδες άφατου ηρωισμού.

Σ’ αυτή την περιοχή είχαν για μεγάλο διάστημα την έδρα τους η ΚΕ του ΚΚΕ, το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ και η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση.

Η ΚΕ του ΚΚΕ αποφάσισε να στηθεί στο Νεστόριο ένα Μνημείο – Μουσείο αντάξιο της προσφοράς του λαού στους αγώνες για ένα καλύτερο μέλλον, για μια άλλη κοινωνία, τη σοσιαλιστική – κομμουνιστική. Το Μνημείο – Μουσείο στο Νεστόριο έγινε πραγματικότητα χάρη στην προσφορά των κατοίκων της περιοχής σε εργασία και οικονομική στήριξη, καθώς επίσης και με την υποστήριξη του δήμου Νεστορίου.

Λεωφορεία από Δυτική και Κεντρική Μακεδονία

Οι Οργανώσεις Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ οργανώνουν τη μαζική συμμετοχή μελών και φίλων του Κόμματος και της ΚΝΕ στα εγκαίνια του Μνημείου – Μουσείου. Λεωφορεία για το Νεστόριο προγραμματίζεται να δρομολογηθούν το πρωί της Κυριακής 31 Οκτώβρη από: Γρεβενά (αναχώρηση από τη λαχαναγορά στις 9 π.μ.), Καστοριά (από τον «Μασούτη» στις 9.30 π.μ.), Αμύνταιο (από την πλατεία στις 8.30 π.μ.), Φλώρινα (από τα ΚΤΕΛ στις 8 π.μ.), Πτολεμαΐδα (από το δημαρχείο στις 8.30 π.μ.), Σέρβια (από το 1ο Δημοτικό Σχολείο στις 8.30 π.μ.), Κοζάνη (από την κεντρική πλατεία στις 8.30 π.μ.), Σιάτιστα (από την Μπάρα στις 9.30 π.μ.).

Μαζικό θα είναι το «παρών» που θα δώσουν στην εκδήλωση και οι Οργανώσεις Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Η αναχώρηση των λεωφορείων θα γίνει την Κυριακή από τη Θεσσαλονίκη, στις 7 π.μ. στο Αγαλμα Βενιζέλου.

902.gr – Ριζοσπάστης