Μουσταφά Σουπχί: «Η αγάπη για την πατρίδα και το μέλλον της μπορεί μόνο να συνδέεται με τα συμφέροντα των προλετάριων και των φτωχών…»

“Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε
σου είναι γραφτός ο δρόμος
της συντριβής.
Και δε μπορείς να μας λυγίσεις
σκοτώνοντας τ’ αδέρφια μας της μάχης…” Ναζίμ Χικμέτ

Σαν σήμερα, στις 29 του Γενάρη 1921 (τη νύχτα από 28 προς 29), δολοφονήθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα ο Μουσταφά Σουπχί (Mustafa Suphi ή Subhi), πρόεδρος, και 14 ακόμα ηγετικά στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας (ΤΚΡ): Ethem Nejat, Kazim Ali, Bahaeddin, Emin Sefik, Cemil Nazmi, Kazim Hulusi, Halitoglu Mehmet, Ismail Hakki (Topcu), Hayreddin, Mehmet Ali, Dr. Ismail Hakki, Maksut, Mustafaoglu Mehmet, Citoglu Nazmi Ismail.

Η δολοφονία των 15 Τούρκων κομμουνιστών έμεινε γνωστή ως «σφαγή των 15» και έδωσε έμπνευση στον μεγάλο Τούρκο κομμουνιστή ποιητή Ναζίμ Χικμέτ να γράψει ένα από τα πιο γνωστά ποιήματά του, με τίτλο «Στους δεκαπέντε συντρόφους».

Λίγους  μήνες πριν τη δολοφονία του πρώτου προέδρου του ΚΚ Τουρκίας (TKP) Μουσταφά Σουπχί και των συντρόφων του, στην ίδια περιοχή είχε δολοφονηθεί το στέλεχος του ΚΚΕ Δημοσθένης Λιγδόπουλος ένας από τους πρωτεργάτες του επαναστατικού κινήματος στην Ελλάδα και ιδρυτικό μέλος του ΣΕΚΕ, καθώς επέστρεφε από τη Μόσχα, ως αντιπρόσωπος του Κόμματος στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Μαζί με τον Λιγδόπουλο, δολοφονήθηκε επίσης ο κομμουνιστής-επαναστάτης Ωρίων Αλεξάκης, στέλεχος του Κόμματος των Μπολσεβίκων και εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς στα Βαλκάνια.

«Εργάτες και φτωχοί αγρότες της Τουρκίας! Θα απελευθερωθείτε εντελώς μόνο όταν ανατραπεί η τυραννία της καπιταλιστικής τάξης και η σοσιαλιστική επανάσταση εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο» Μουσταφά Σουπχί

Όπως επισημαίνεται σε σχετικό αφιέρωμα του «Οδηγητή» (#1084, Γενάρης 2021), δυο χρόνια μετά τη δολοφονία των «15 συντρόφων», «μέλος του ΚΚ Τουρκίας γίνεται ο νεαρός τότε λιμενεργάτης στην Κωνσταντινούπολη Νίκος Ζαχαριάδης, ο μετέπειτα Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ επί πολλά χρόνια.

Πρόκειται για δύο ιστορικά γεγονότα στη μακρόχρονη και ηρωική Ιστορία του ΚΚΕ και του ΚΚ Τουρκίας που φωτίζουν την παράλληλη και συχνά ταυτόσημη μαρτυρική ιστορική διαδρομή των κομμουνιστών των δύο χωρών, που πέρασαν από «τη φωτιά και το ατσάλι» της ταξικής πάλης».

«Η ζωή του Σουπχί, παρότι σύντομη, έχει σχεδόν κινηματογραφική πλοκή. Μέσα σε ένα πολυτάραχο περιβάλλον, με την αποσύνθεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον Α’ Παγκόσμιο Ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, το πέρασμα από τον προμονοπωλιακό καπιταλισμό στο ανώτατο στάδιό του, τον ιμπεριαλισμό όπου πλέον κυριαρχούν τα μονοπώλια, και τελικά με τη νίκη της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης το 1917, ζει και συμμετέχει στα σπουδαιότερα γεγονότα της εποχής του.

Κάτω σειρά, από αριστερά: Mustafa Subhi, Ethem Nejat, İsmail Hakkı (πηγή φωτογραφίας: wikipedia)

Γεννημένος στην Κερασούντα το 1883, μαθητής στην Ιερουσαλήμ, τη Δαμασκό, το Ερζερούμ και την Κωνσταντινούπολη (λόγω των συνεχών μετακινήσεων των γονιών του) και αργότερα φοιτητής στο Παρίσι, αποκτά σημαντική κοινωνική και πολιτική πείρα. Στη συνέχεια, στην πολιτική εξορία στη Σινώπη και στο παράνομο πέρασμα στα Ουράλια, όπου συνδέεται με τους επαναστατικούς πυρήνες των Μπολσεβίκων στα εργοστάσια της περιοχής, ολοκληρώνοντας τη διαμόρφωσή του από σοσιαλιστής διανοούμενος σε μαρξιστής – λενινιστής επαναστάτης.

«Είμαστε από θέσεις αρχών το επαναστατικό κόμμα που δεν ξεχνάει ποτέ στην δράση του ότι στηρίζεται και στηρίζει το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα… Εμείς παραμένουμε πιστοί στην άποψη, ότι η εποχή μας είναι εποχή της κοινωνικής επανάστασης του σοσιαλισμού» Μουσταφά Σουπχί

Οργανώνεται στο μπολσεβίκικο κόμμα το 1915, μαθαίνει τη ρωσική, ταταρική και γεωργιανή γλώσσα που ήταν κυρίαρχες ανάμεσα στους εργάτες των Ουραλίων και αναλαμβάνει την επιμορφωτική δουλειά. Φέρνει εις πέρας την κομματική αποστολή συγκρότησης στρατιωτικών ταγμάτων από Τούρκους και μουσουλμάνους κρατούμενους πολέμου για λογαριασμό του Κόκκινου Στρατού στην περιοχή του Καυκάσου, τους μήνες πριν τον Οκτώβρη.

Με τη νίκη της Επανάστασης, πηγαίνει στο Μπακού, που από το 1918 εκδίδει σε διάφορες γλώσσες την εφημερίδα «Νέος Κόσμος».

Στο Α’ Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1919 συμμετέχει ως αντιπρόσωπος σοσιαλιστικών ομάδων από την Τουρκία.

Τον επόμενο χρόνο, το 1920 ιδρύεται στο Μπακού το ΤΚΡ και ο Σουπχί εκλέγεται πρόεδρός του. Τα ξημερώματα της 29ης Γενάρη 1921, ο Σουπχί και ακόμη 14 σύντροφοί του, κατά το πέρασμά τους από τη Σοβιετική Ρωσία στην Τουρκία, πέφτουν σε ενέδρα στην Τραπεζούντα από κεμαλικές παραστρατιωτικές οργανώσεις. Εκεί, στην Τραπεζούντα, μόλις λίγα χιλιόμετρα από το μέρος που γεννήθηκε ο Σουπχί, δολοφονείται ο ίδιος και η πρώτη ηγετική ομάδα του ΤΚΡ. Από τότε τέθηκαν τεράστια εμπόδια στην δράση του νεαρού κομμουνιστικού κινήματος στην Τουρκία και σύντομα το ΤΚΡ τέθηκε εκτός νόμου» σημειώνεται στο ίδιο αφιέρωμα του Οδηγητή.

Οι καρδιές μας χτυπούν ξανά, θα χτυπούν για πάντα! Ο σοσιαλισμός στην Τουρκία είναι ικανός να νικήσει – Εικαστικό με τη μορφή του Μουσταφά Σουπχί και υπογραφή Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας (TKP), στα 100 χρόνια από τη δολοφονία του Τούρκου κομμουνιστή ηγέτη και των 14 συντρόφων του.

«Έχουμε καθήκον να καθοδηγούμε τις οργανώσεις μας στην εργατική τάξη σε διεθνιστική βάση, ως αναγκαίο συστατικό του απελευθερωτικού κινήματος της σοσιαλιστικής κοινωνικής επανάστασης. Έχουμε ύψιστη υποχρέωση να σώσουμε τους Τούρκους εργαζόμενους και τους οικείους τους και να ενωθούν μαζί μας οι φτωχοί Ρωμιοί, Αρμένιοι, τα θύματα των Κουρδικών εθνών… ενάντια στους ξένους εισβολείς και στα ντόπια παράσιτα, που ως ένα, προωθούν τα συμφέροντά τους εναντίων τους. Αξιότιμοι σύντροφοι, η αγάπη για την πατρίδα και το μέλλον της, δεν μπορεί να συνδέεται με τα καλέσματα εκείνων που συνάπτουν συμφωνίες με τους ληστές αποικιοκράτες. Μπορεί μόνο να συνδέεται με τα συμφέροντα των προλετάριων και των φτωχών αγροτών, που σήμερα ο λαός της Ρωσίας επιβάλλει πανηγυρικά» Μουσταφά Σουπχί

Ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ και στην Ελλάδα είναι το «Στους δεκαπέντε συντρόφους», το οποίο ο Τούρκος κομμουνιστής ποιητής έγραψε για τη δολοφονία του Μουσταφά Σουπχί και των 14 συντρόφων του. Το αντιγράφουμε από το βιβλίο «Ναζίμ Χικμέτ Ποιήματα (εκλογή από το έργο του)», εκδόσεις ΜΟΣΧΟΣ, χ.χ., – «Ανατύπωση από την Ελληνική έκδοση, που έγινε στις Λαϊκές Δημοκρατίες»:

Στους δεκαπέντε συντρόφους

Δε χύνουν δάκρυ
τα μάτια που συνήθισαν να βλέπουνε φωτιές.
Δε σκύβουν το κεφάλι οι μαχητές
κρατάν ψηλά τ’ αστέρι
με περηφάνεια.
Δεν έχουμε καιρό να κλαίμε τους συντρόφους.
Το τρομερό σας όμως κάλεσμα
μες στην ψυχή μας
κι οι δεκαπέντε σας καρδιές
θενά χτυπάν
μαζί μας.
Το σιγανό σας βόγγημα
σαν προσκλητήρι
χτυπάει στ’ αυτιά μας
σαν τον αντίλαλο βροντής.

Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε
σου είναι γραφτός ο δρόμος
της συντριβής.
Και δε μπορείς να μας λυγίσεις
σκοτώνοντας τ’ αδέρφια μας της μάχης.
Και να το ξέρεις
θα βγούμε νικητές
κι’ ας είν’ βαριές μας
οι θυσίες.

Μαύρη εσύ θάλασσα γαλήνεψε
τα κύματά σου.
Και θάρθει η μέρα η ποθητή
η μέρα της ειρήνης
της λευτεριάς σου.
Ω, ναι θαρθεί
η μέρα που θαρπάξουμε τις λόγχες
που μες στο αίμα το δικό μας
έχουν βαφτεί.

Ναζίμ Χικμέτ

Σημείωση: Τα ένθετα αποσπάσματα προέρχονται από το αφιέρωμα του Οδηγητή. Τα ονόματα των 15 δολοφονημένων Τούρκων κομμουνιστών από την ιστοσελίδα της εφημερίδας SOL του ΚΚ Τουρκίας (TKP).