«Ο ΕΛΑΣ δεν παραδίδεται ποτέ!» – 24 Ιούλη 1944: Η μάχη στο σπίτι-κάστρο της λευτεριάς

Στις 23 του Ιούλη 1944 Γερμανοί, μπουραντάδες και γερμανοτσολιάδες χτυπούν την Καλλιθέα. Στόχος των Γερμανών είναι να διαλύσουν τον ΕΛΑΣ και να μαζέψουν ελληνικά εργατικά χέρια για τα εργοστάσιά τους στη Γερμανία. Πρώτα έχουν χτυπήσει Δουργούτι, Φάρο, Άνω Νέα Σμύρνη και άλλες γειτονιές της Αθήνας και έχουν αποκρουστεί αποτελεσματικά από ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ. Η επιχείρηση στην Καλλιθέα στέφεται και αυτή με αποτυχία.

Τη επόμενη μέρα οι Γερμανοί επιστρέφουν ενισχυμένοι με δυνάμεις των SS και Χίτες. Η μάχη είναι σφοδρή. Δέκα νεαροί ΕΛΑΣίτες κυκλώνονται από τους φασίστες στο σπίτι με τον αριθμό 10 της οδού Μπιζανίου. Βαλλόμενοι από παντού θα πέσουν ηρωικά, τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο, αφού ρίξουν και την προτελευταία τους σφαίρα. Την τελευταία θα την κρατήσουν για τον εαυτό τους…

Η μάχη θα συνεχιστεί. Οι Γερμανοί δεν θα καταφέρουν τελικά να στείλουν άντρες απ’ την Καλλιθέα όμηρους στα εργοστάσιά τους.

Οι ηρωικοί Ελασίτες που έπεσαν στην οδό Μπιζανίου θα γίνουν θρύλος και τραγούδι και τα ονόματά τους θα γραφτούν ανεξίτηλα, με το ίδιο τους το αίμα, στη ιστορία των αγώνων και των θυσιών του λαού μας:

Τα ονόματα των νεκρών ηρώων, σε μαρμάρινη πλάκα έξω από το σπίτι-κάστρο της οδού Μπιζανίου 10 στην Καλλιθέα

Αλεξίου Θανάσης, Ιωακειμίδης Γιάννης (17 ετών), Χατζηπουλημένος Σπύρος (17 ετών), Γαλιάτσος Δημήτρης (19 ετών), Βασιλειάδης Δημήτρης (19 ετών), Παπαδόπουλος Ιορδάνης (20 ετών), Βιτσέντζος Στέλιος (20 ετών), Γυμνόπουλος Γιώργος (21 ετών), Μυριδινός Γαβριήλ (25 ετών), Λιγνόπουλος Παύλος.

Συγκλονίζει η μαρτυρία της – ΕΠΟΝίτισσας τότε – ποιήτριας της Εθνικής Αντίστασης, Σοφίας Μαυροειδής – Παπαδάκη:

«(…)Μια δεκαπενταριά επαναστάτες κοιμόντουσαν κείνο το βράδυ στον κήπο ενός σχολειού δίπλα. Άξαφνα ο σκοπός σάλπισε κίνδυνο. Το στέκι είχε κυκλωθεί. Τα παιδιά πολέμησαν λιονταρίσια. Μερικά ξέφυγαν. Δυο πιαστήκαν και τουφεκίστηκαν κει στον τόπο. Δέκα πρόφτασαν και μπήκαν σ’ αυτό το σπίτι. Δυο χήρες και τρία παιδιά που το κατοικούσαν απόμειναν άφωνες απ’ το φόβο. Πέντε ώρες πολέμησαν δίχως ανάσα τα παλληκάρια. Άπαρτο κάστρο γίνηκε το σπίτι. Όλμοι, πολυβόλα, χειροβομβίδες χτυπούσαν αλύπητα από τις γύρω ταράτσες. Βροχή τα βλήματα γκρέμιζαν τους τοίχους. Οι γκεσταπίτες και οι λογής προδότες που τόχαν κυκλώσει σωριάζονταν όλο και περισσότεροι γύρω του. Και πήραν τα τηλέφωνα και κάλεσαν τους συμμάχους τους.

– Βοήθεια, χάνουμε τη μάχη.

Κι’ οι Γερμανοί κατεβήκαν.

– Παραδοθήτε, φώναζαν τότε στους δέκα λεβέντες. Ελπίδα δεν έχετε.

Κατεβαίνουν οι Γερμανοί.

Μα τα παλληκάρια απάντησαν όλα με μια βοή.

– Ο Ε-ΛΑΣ ΔΕΝ ΠΑ-ΡΑ-ΔΙ-ΔΕ-ΤΑΙ ΠΟ-ΤΕ. Έτσι, αργά, συλλαβιστά, δυο και τρεις φορές.

Φρύαξαν οι προδότες κι οι Γερμανοί πούχαν κατεβεί σε βοήθειά τους. Η μάχη φούντωσε. Τα κουφώματα πέφταν συντρίμμια, τράνταζε ο κόσμος. Μα το πολυβόλο μέσα από το παράθυρο θέριζε ακατάπαυτα. Άξαφνα φάνηκε μια πετσέτα σ’ ένα κοντάρι.

– Λευκή σημαία, φώναξαν με χαρά οι προδότες.

Παύσατε πυρ! θα παραδοθούν.

– Έχουμε δω δυο γυναίκες και τρία παιδιά. Πάρτε τους έξω. Θα πεθάνουν απ’ την τρομάρα. Και βγήκε η εκβιαστική απόφαση:

– Μόνο αν μας τους παραδώσει ένας από σας θα σωθούν. Αλλιώς θα πεθάνουν μαζί σας.

Τα παλληκάρια δέχτηκαν τη θυσία. Άλλο δε γινόταν. Ένας θάπρεπε να παραδοθεί.

Σ’ ένα λεπτό η θυσία είχε γίνει. Οι γυναίκες και τα παιδιά σώθηκαν κι’ ο ηρωικός Επονίτης τουφεκίστηκε κει, στον τόπο, ύστερα απ’ την επίμονη άρνησή του να μαρτυρήσει.

– Δεν μπορούσα να πιστέψω τ’ αυτιά μου, έλεγε ο δάσκαλος που καθόταν αντίκρυ. «Ναι ή όχι», του φώναζαν. «Όχι!», είπε, κοιτάζοντάς τους κατάματα.

Και τον σκότωσαν κει στον τόπο.

Κείνη τη στιγμή, συμπλήρωσε άλλος γείτονας, ακούστηκαν απ’ το σπίτι τραγούδια. Τα παιδιά μ’ όλη τη δύναμη και τη φλόγα της ψυχής τους ψάλλαν τον Εθνικό Ύμνο. ‘Ύστερα ακούστηκαν μερικοί πυροβολισμοί… Τίποτε άλλο… Το σπίτι βυθίστηκε στη σιγή.

– Ετοιμάζουν έξοδο, φώναζαν οι πολιορκητές και ζητούσαν να βάλουν φωτιά στο σπίτι. Μια ομάδα σίμωσε λίγο – λίγο, δειλά κι’ είδε τα παλληκάρια να πλένε στο αίμα τους. Τις ύστερες σφαίρες τις φύλαξαν για τον εαυτό τους.(…)»

Δείτε ολόκληρη τη μαρτυρία εδώ:

23-24 Ιούλη 1944: Η μάχη της Καλλιθέας — Άγνωστη μαρτυρία της ποιήτριας Σοφίας Μαυροειδή – Παπαδάκη