Ο Γκόγκος Σκοτίδας και ο …εκφύλιος σπαραγμός – Σελίδες απ’ την Εθνική Αντίσταση και τον ΔΣΕ

Βρισκόμαστε στο Μάρτη ή Απρίλη του 1944, και η έδρα του Γενικού Στρατηγείου είναι στο Κεράσοβο της Ευρυτανίας.

Εκεί υπηρετούσε ως απλός αντάρτης ένας γραφικός τύπος, με το όνομα Γκόγκος Σκοτίδας, που είχε σαν ψευδώνυμο το «Καταδιωκτικό» ή «Εκφύλιος σπαραγμός», μια και δεν είχε πιάσει καλά την έκφραση «εμφύλιος σπαραγμός».

Η καταγωγή του ήταν απ’ το χωριό Βούτυρο της Ευρυτανίας· φορούσε μια στολή απ’ την Επανάσταση του 1821, που τη συμπλήρωναν xατζάρια, μαχαίρια και πιστόλια, κι όλοι τον θεωρούσαμε ένα τύπο πνευματώδη, που μας έκανε συχνά να χαιρόμαστε με τον αυθορμητισμό και τη γνήσια απλότητά του.

Δυο μήνες αργότερα ήρθε διαταγή απ’ την ΠΕΕΑ, που είχε την έδρα της στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, να γίνει απογραφή. Ο επικεφαλής της Γραμματείας Εσωτερικών Γιώργης Σιάντος μας μετέφερε την αντίστοιχη απόφαση της ΠΕΕΑ και ανέθεσε την εκτέλεσή της στο λοχαγό Βασίλη Βενετσανόπουλο, με βοηθό εμένα, που ήμουν υπασπιστής του στρατηγού Σαράφη.

Αρχίσαμε να κάνουμε την απογραφή και ήρθε κάποια στιγμή και η σειρά του Γκόγκου.

– Πώς λέγεσαι;

– Ε! πώς λέγομαι… Δεν ξέρετε σεις πώς λέγομαι…

– Ξέρουμε -του λέει ο Βενετσανόπουλος- αλλά τώρα πρέπει ν’ απαντάς στα ερωτήματα.

– Γκόγκος Σκοτίδας, απ’ το Βουτύρου της Ευρυτανίας.

– Γράμματα ξέρεις;

Ο Γκόγκος πού να ξέρει γράμματα; Πέρα από γιδάκια κι από προβατάκια δεν ήξερε τίποτε άλλο.

Αλλά ήταν λεβέντης, περήφανος, με τις φουστανέλες και τα φισεκλίκια του· λέει στον Βασίλη:

– Καπετάνιε, γράμματα δεν ξέρω… αλλά όμως χορό!!!

Κι άρχισε να χορεύει μπροστά στην επιτροπή και όλους τους συναγωνιστές που περίμεναν τη σειρά τους. Ένα χορό λεβέντικο, στη μύτη, δεν πατούσε στο χώμα, που μας έκανε όλους να βάλουμε τα γέλια και να χαρούμε την αυθόρμητη κίνηση του Γκόγκου.

Αυτός ο υπέροχος γραφικός τύπος ήταν πολύ αγαπητός, όχι μόνο σ’ όλους τους επιτελείς του Γενικού Στρατηγείου, αλλά και στον ίδιο το στρατηγό Σαράφη.

Τέλος Απρίλη περίπου του ’44, η ΠΕΕΑ εξέδωσε μια διαταγή, με την οποία, όλοι οι αντάρτες που φορούσαν τις στολές του ’21 με τις φουστανέλες, τα σελάχια, τα φισεκλίκια, έπρεπε να τις παραδώσουν και να φορέσουν την απλή στολή του αντάρτη, για να υπάρχει απόλυτη ομοιομορφία.

Ο Γκόγκος, μόλις το πληροφορήθηκε αυτό, πήγε να πεθάνει απ’ το κακό του. Έρχεται και με βρίσκει.

– Συναγωνιστή υπασπιστή -έλεγε και ξανάλεγε- πες στο στρατηγό… Εγώ, να βγάλω αυτή τη στολή που την κρατάμε στο σπίτι εδώ και εκατό χρόνια. Δεν μπορώ, συναγωνιστή, να τη βγάλω, δε γίνεται… Πες στο στρατηγό…

– Ε, βρε Γκόγκο, να πω στο στρατηγό ότι δε θες να βγάλεις τη στολή, να τον απασχολούμε με τέτοια πράγματα…

– Όχι, άσε να τον δω εγώ, επέμενε.

Με τα πολλά, ο Σαράφης πήρε είδηση τη συζήτηση, βγήκε στο παράθυρο και με τη βροντερή φωνή που είχε, φώναξε:

– Λευτέρη, πες στον Γκόγκο ν’ ανεβεί πάνω.

– Μαζί, λοιπόν, ανεβήκαμε στο γραφείο του στρατηγού, όπου ο Γκόγκος επανέλαβε την άρνησή του ν’ αποχωριστεί τη στολή των προγόνων του.

Ο Σαράφης προσπάθησε να τον πείσει ότι ο ΕΛΑΣ γίνεται τακτικός στρατός και υπάρχει διαταγή να έχει και ομοιόμορφη εμφάνιση, αλλά μάταια.

– Δεν μπορώ, στρατηγέ, θα πεθάνω άμα βγάλω τη στολή αυτή.

Μπροστά στην επιμονή του Γκόγκου, ο Σαράφης πήρε τηλέφωνο στον ταγματάρχη Γεώργιο Καρφή, ο οποίος ήταν διοικητής του 1/38 Συντάγματος της πρώτης θεσσαλικής Μεραρχίας του ΕΛΑΣ της περιοχής Καρδίτσας, που ήταν Σύνταγμα Ευζώνων. Ζήτησε από τον Καρφή, αν είναι δυνατόν, να μετακινηθεί ο Γκόγκος στο Σύνταγμά του, να τοποθετηθεί παραστάτης της σημαίας κι έτσι να μπορέσει να κρατήσει τη στολή του.

Έτσι και έγινε. Κι ο Γκόγκος, καταχαρούμενος, άφησε το Γενικό Στρατηγείο και αναχώρησε για το 1/38 Σύνταγμα στην περιοχή της Καρδίτσας, όπου τακτοποιήθηκε. Αλλά προσωρινά…

Πέρασε καιρός και ήρθαμε στο Δεκέμβρη. Ενώ στην Αθήνα άρχισαν να ξεσπούν συγκρούσεις, η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ έδωσε διαταγή στο Γενικό Στρατηγείο να μεταφερθεί από τη Λαμία στα Τρίκαλα, για να διευθύνει από κει τις επιχειρήσεις εναντίον του ΕΔΕΣ. Η διαταγή αυτή, η οποία διαβιβάστηκε στη Λαμία απ’ το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Πέτρο Ρούσο, έγινε δεκτή απ’ τον Άρη και τον Σαράφη με έντονες αντιρρήσεις και οργή, αλλά παρόλη την κάθετη αντίθεσή τους, υποτάχτηκαν στην απόφαση της ΚΕ, και έτσι το Στρατηγείο έφυγε απ’ τη Λαμία για τα Τρίκαλα, όπου εγκαταστάθηκε στο Αρχοντικό Τεγόπουλου, στο δεύτερο όροφο του οποίου είχαμε ένα κοινό γραφείο ο Άρης, ο Σαράφης, και εγώ σαν υπασπιστής του.

Από τα Τρίκαλα εξέδωσε τις προκαταρκτικές διαταγές προς τις Μεραρχίες, οι οποίες θα λάβαιναν μέρος στην εκστρατεία εναντίον του ΕΔΕΣ, και ετοιμαζόταν ν’ αναχωρήσει απ’ τα Τρίκαλα για να εγκαταστήσει την έδρα του εκστρατευτικού τμήματος με τον Άρη και τον Σαράφη, ενώ στα Τρίκαλα θα παρέμεινε η έδρα του ΓΣ με τον Πετρουλάκη.

Έτσι ξεκίνησε μια πολύ σκληρή περίοδος του αγώνα και μια μεγάλη δοκιμασία. Καιρός όμως να γυρίσουμε στην ιστορία του Γκόγκου.

Αληθινό παλικάρι ως αγωνιστής της Α’ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, έλαβε μέρος σε πολλές μάχες, όπου και τραυματίστηκε. Ο γιατρός της Α’ Μεραρχίας Σκύφτας, απ’ το Βόλο, τον φρόντισε επιδένοντας τις πληγές του.

Ο Γκόγκος, όμως, μόλις άκουσε ότι ξέσπασε ο «εκφύλιος σπαραγμός», δεν μπορούσε να μείνει στην άκρη, κι έτσι όπως ήταν με τους επιδέσμους και τις γάζες, έφτασε στο Γενικό Στρατηγείο ζητώντας απ’ τον Σαράφη να πάει να πολεμήσει. Ο Σαράφης, βλέποντας την κατάστασή του, θέλησε να τον μεταπείθει, πράγμα που στάθηκε αδύνατο.

– Τι λες, στρατηγέ μου, άρχισε ο εκφύλιος σπαραγμός. Εγώ πρέπει να πάω να πολεμήσω. Μην κοιτάς τι λέει ο Σκύφτας… Είμαι μια χαρά.

Τελικά, αφού συνεννοήθηκε με το γιατρό Σκύφτα, ο Σαράφης έδωσε την άδεια στον Γκόγκο να συμμετάσχει στην εκστρατεία.

Ήταν ακριβώς τις μέρες που ο Σαράφης με τον Άρη θα ξεκινούσαν με αυτοκίνητο απ’ τα Τρίκαλα μέχρι έξω απ’ την Κουτσούφλιανη, όπου θα τους περίμεναν τα άλογα για να συνεχίσουν έφιπποι την προώθησή τους προς το Μέτσοβο.

Ήμουν μαζί με το στρατηγό, ακολουθώντας τον με το αυτοκίνητο μέχρι την Κουτσούφλιανη, και παρακολουθούσαμε την προέλαση των τμημάτων του ΕΛΑΣ.

Ξαφνικά, κατάπληκτος, βλέπω στις γραμμές του 1/38 Συντάγματος τον Γκόγκο γεμάτο επιδέσμους, με το όπλο στο χέρι, να τραγουδάει «εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα». Ο Σαράφης, παρακολουθώντας το βλέμμα μου, είδε κι αυτός αυτό το παλικάρι να βαδίζει παρά την κατάστασή του.

Και τότε έγινε το εξής πρωτοφανές: Συγκινημένος ο Σαράφης με διέταξε:

«Λευτέρη, πήγαινε πες στον Κωστούλα -ήταν υπασπιστής του Άρη και είχε μαζί του τα άλογα- να δώσει στον Γκόγκο το άλογό μου.

Τον Γκόγκο δεν τον ξαναείδαμε. Μάθαμε ότι σκοτώθηκε στον «εκφύλιο σπαραγμό».

*Από το βιβλίο του Λευτέρη Σκαμπαρίνα “Ο Υπασπιστής του στρατηγού Σαράφη θυμάται και γράφει” (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2005)

«Σελίδες απ’ την Εθνική Αντίσταση και τον ΔΣΕ». Η στήλη παρουσιάζει πτυχές από γνωστά και λιγότερο γνωστά γεγονότα, φιλοξενεί αναμνήσεις αγωνιστών και καταγράφει μικρές και μεγάλες στιγμές, που χαράχτηκαν με αγώνες και αίμα στις χρυσές σελίδες της Εθνικής μας Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Σελίδες απ’ την Εθνική Αντίσταση και τον ΔΣΕ: Δείτε τις όλες εδώ.