«Ο νεαρός Έλληνας που μας έβγαλε ασπροπρόσωπους» – Η άγνωστη πρωτιά του Θανάση Παπαρήγα
Ο νεαρός Έλληνας που κέρδισε το 6ο βραβείο στο διαγωνισμό λέγεται Θανάσης Παπαρρήγας του Δημητρίου. Είναι μόλις 17 χρονών, μαθητής στο Γυμνάσιο, όπου διαπρέπει ιδιαίτερα στα Νέα Ελληνικά. – 15 χρόνια από το θάνατό του.
Ο αξέχαστος Θανάσης Παπαρήγας (1945-2002) υπήρξε ένας ξεχωριστός άνθρωπος, σεμνός αγωνιστής με σπάνιες αρετές, γνώσεις και ακέραιο χαρακτήρα, ένας κομμουνιστής με συνείδηση και καρδιά, που ο αναπάντεχος και άδικος χαμός του (παρασύρθηκε από αυτοκίνητο) άφησε μεγάλο κενό στο κίνημα. Ήταν ο γιος του ηγέτη της εργατικής τάξης Μήτσου Παπαρήγα, του κομμουνιστή ήρωα που τον δολοφόνησαν άνανδρα στην Ασφάλεια, το 1949, που τίμησε με κομμουνιστική συνείδηση και συνέπεια τη μνήμη του πατέρα του.
Από τα φοιτητικά του χρόνια μπήκε στο κίνημα, στη συνέχεια οργανώθηκε στο ΚΚΕ, βασανίστηκε και εξορίστηκε επί χούντας και από τη μεταπολίτευση υπήρξε στέλεχος του Κόμματος και του Ριζοσπάστη (με μεγάλη αρθρογραφία και συγγραφή σημαντικών βιβλίων) που ξεχώριζε εκτός από την ευρυμάθεια και τη γλωσσομάθειά του, για την εργατικότητά του και το ήθος του. Ο Θανάσης Παπαρήγας ήταν από τους κομμουνιστές που οι σύντροφοί του ήταν περήφανοι γι’ αυτόν και οι αντίπαλοί του υποκλίνονταν στο μέγεθός του.
Η καλή μέρα, όμως, όπως λέει ο λαός μας, από το πρωί φαίνεται…
Τον Απρίλη του 1961 οι «Δρόμοι της Ειρήνης» (περιοδικό της ΕΕΔΥΕ) δημοσίευσαν την προκήρυξη και τους όρους ενός διαγωνισμού που διοργάνωνε το περιοδικό «Τσεχοσλοβακικά Συνδικάτα». Ο τίτλος του διαγωνισμού ήταν «Χίλιες λέξεις για τον αφοπλισμό». Το τσεχοσλοβάκικο περιοδικό καλούσε τους αναγνώστες του να φανταστούν ότι αντιπροσωπεύουν τη χώρα τους στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τους ζητούσε να γράψουν το λόγο που θα εκφωνούσαν από το βήμα.
Στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος χιλιάδες αναγνώστες των «Τσεχοσλοβακικών Συνδικάτων», από πολλά μέρη του κόσμου. Από την Ελλάδα συμμετείχαν εβδομήντα άτομα, νέοι στην ηλικία οι περισσότεροι. Ένας από τους συμμετέχοντες ήταν και ο μαθητής τότε του Γυμνασίου Θανάσης Παπαρρήγας, που με την «ομιλία» του εντυπωσίασε την κριτική επιτροπή που του απέδωσε το έκτο βραβείο.
«Ο νεαρός Έλληνας που κέρδισε το 6ο βραβείο στο διαγωνισμό λέγεται Θανάσης Παπαρρήγας του Δημητρίου. Είναι μόλις 17 χρονών, μαθητής στο Γυμνάσιο, όπου διαπρέπει ιδιαίτερα στα Νέα Ελληνικά. Ο Θανάσης δεν αρκείται μόνο στα σχολικά βιβλία. Διαβάζει άπληστα κλασσικά, λογοτεχνία και άλλα καλά βιβλία. Ζωηρός, έξυπνος, εκπληκτικά ώριμος για την ηλικία του, ο Θανάσης, ενδιαφέρεται για όλα τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας» σημειώνεται στο ρεπορτάζ των «Δρόμων της Ειρήνης», δίνοντάς μας και την «εξήγηση» για τη μετέπειτα πορεία του.
Το γράψιμο της ομιλίας του νεαρού Θανάση ήταν επεισοδιακό. Αφού ανέβαλλε διαρκώς να ετοιμάσει το κείμενό του, το έκανε τελικά ξενυχτώντας μόλις την προτελευταία μέρα της προθεσμίας. Όμως το πρωί όταν το διάβασε με καθαρό μυαλό δεν του άρεσε και στρώθηκε και το ξαναέγραψε από την αρχή. 827 λέξεις έκλεισε μέσα στον φάκελο που έστειλε στην Πράγα. Το κείμενό του ξεχώρισε ανάμεσα σε χιλιάδες άλλα διαγωνιζόμενων, δείχνοντας ότι ο συντάκτης του θα μπορούσε θαυμάσια να μιλήσει πειστικά μπροστά στο ακροατήριο του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό.
«Ως πότε θα ξοδεύονται τόσα χρήματα για όπλα που σε λίγο χρονικό διάστημα γίνονται άχρηστα και πεπαλαιωμένα; Ο αφοπλισμός είναι η μόνη λύση. Κι όσο για το επιχείρημα του έλεγχου, αυτό είναι τελείως αβάσιμο. Σήμερα που οι άνθρωποι μπορούν και επιθεωρούν ακριβέστατα την οπίσθια επιφάνεια της Σελήνης πώς είναι δυνατόν να μην μπορούν να μάθουν τι γίνεται πάνω στην επιφάνεια τού δικού τους πλανήτη;», τελείωνε η ομιλία του Θανάση Παπαρήγα που δήλωσε μετά τη διάκρισή του ότι η συμμετοχή του στο διαγωνισμό τον βοήθησε να καταλάβει «τι ακριβώς συμβαίνει με τον αφοπλισμό».
Το ρεπορτάζ σημειώνει ακόμα ότι «ο Θανάσης είναι από τους φανατικούς φίλους των «Δρόμων». Του αρέσει πολύ ο Μποσταντζόγλου (τον θεωρεί έναν από τους καλύτερους Έλληνες ευθυμογράφους και γελοιογράφους), τα ρεπορτάζ του Γιάννη Θεοδωράκη (τα οποία διαβάζει περισσότερες από μια φορά) και το σημειωματάριο του Μίδα. Έχει πολλούς φίλους και κάνει ό,τι μπορεί για να αυξήσει την κυκλοφορία των «Δρόμων», και κλείνει με την επισήμανση: «Το όνομα του Θανάση Παπαρρήγα πρώτη φορά έρχεται στη δημοσιότητα με την ευκαιρία του διαγωνισμού. Υποψιαζόμαστε ότι δεν είναι και η τελευταία».
Η μετέπειτα πορεία του Θανάση Παπαρήγα αναμφισβήτητα δικαίωσε όχι μόνο την επισήμανση του περιοδικού, μα σίγουρα και όλους όσοι τον γνώριζαν από τότε.
***
Δες και αυτό:
Ο Θανάσης Παπαρήγας ήταν πολλοί ταλαντούχοι άνθρωποι σε ένα σώμα, μια καρδιά
