«Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στο κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα»

Σαν σήμερα, στις 3 Δεκέμβρη 1944, ένα παλλαϊκό συλλαλητήριο του λαού της Αθήνας και του Πειραιά στην πλατεία Συντάγματος χτυπήθηκε με τα όπλα από τον τότε αστικό πολιτικό κόσμο και τους Άγγλους ιμπεριαλιστές συμμάχους του. Την ίδια μέρα, ο «Ριζοσπάστης» στην πρώτη σελίδα του είχε το σύνθημα: «Όλοι σήμερα στις 11 στο συλλαλητήριο του ΕΑΜ στο Σύνταγμα – Κάτω η κυβέρνηση του εμφυλίου πολέμου».

Έτσι, λοιπόν, στις 3 του Δεκέμβρη του 1944, οι αστικές πολιτικές δυνάμεις, χρησιμοποιώντας τον ίδιο ένοπλο μηχανισμό (Αστυνομία, Τάγματα Ασφαλείας κλπ.), που στήριξε τη γερμανική κατοχή, άλλα δικά της ένοπλα τμήματα, όπως η Ορεινή Ταξιαρχία και ο Ιερός Λόχος, αλλά και ένοπλα τμήματα των Άγγλων, τους οποίους είχαν καλέσει ακριβώς γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορούσαν να επιβάλουν την κυριαρχία τους στο λαό, επιδίωξαν να τσακίσουν το οργανωμένο λαϊκοαπελευθερωτικό κίνημα και την εμπροσθοφυλακή του, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, αλλά και τον ΕΛΑΣ. Έτσι, λοιπόν, ξεκινάνε τα Δεκεμβριανά. 

Τι ήταν, όμως, ο Δεκέμβρης του ’44; 

Ο Δεκέμβρης του 1944 ήταν μια κρίσιμη ταξική σύγκρουση, που αντικειμενικά ήταν αναπόφευκτη, στο βαθμό που το ζήτημα της εξουσίας, το ποιος – ποιον, παρέμενε ανοιχτό, με την πολιτική κυριαρχία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στο σύνολο σχεδόν της χώρας και την ύπαρξη ενός μαζικού -ένοπλου- λαϊκού κινήματος να βαραίνει καταλυτικά στους σχεδιασμούς της εγχώριας ελληνικής αστικής τάξης (και των διεθνών συμμάχων της), παρά τις όποιες διαγραφείσες ταλαντεύσεις, υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, από τη μεριά του πρώτου. 

Η εξέλιξη των γεγονότων

Την 1η Δεκέμβρη οι πιέσεις για τον αφοπλισμό του ένοπλου λαού έλαβαν πια τη μορφή ανοιχτού εκβιασμού, με τον Βρετανό στρατηγό Σκόμπι να εκδίδει διαταγή-τελεσίγραφο απαιτώντας τη διάλυση του ΕΛΑΣ. Το ΕΑΜ απέρριψε ως ετεροβαρή και εχθρική τη διαταγή του Σκόμπι, επιμένοντας στην πάγια θέση του για αποστράτευση όλων των στρατιωτικών σωμάτων και τη συγκρότηση εθνικού στρατού εκκαθαρισμένου από δωσιλογικά στοιχεία. Η θέση αυτή του ΕΑΜ απορρίφθηκε, προκαλώντας την παραίτηση των εκπροσώπων του ΕΑΜ από τη κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας». Η πεποίθηση του λαού ήταν σθεναρή και ξεκάθαρη: «Τα όπλα δεν τα δίνουμε». Άλλωστε περιστατικά όπως η δολοφονία του ΕΛΑΣίτη Β.Σαραντόπουλου μπροστά από το αστυνομικό τμήμα Παγκρατίου την ίδια μέρα ενίσχυαν αυτήν την πεποίθηση: «Αφού τώρα, που είμαστε οπλισμένοι, μας προκαλούν και μας δολοφονούν έτσι ξετσίπωτα, τι θα γίνει όταν παραδώσουμε τα όπλα;». 

Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ κάλεσαν το λαό της Αθήνας και του Πειραιά σε συλλαλητήριο τη Κυριακή 3 του Δεκέμβρη και 24ωρη γενική απεργία για την επόμενη μέρα..

Από νωρίς το πρωί μια τεράστια θάλασσα από χιλιάδες λαού αρχίζει να κατευθύνεται προς τη πλατεία Συντάγματος. Καθώς, όμως, η κεφαλή της πορείας πλησίαζε τη πλατεία, οι δυνάμεις του Έβερτ άνοιξαν πυρ στο άοπλο πλήθος σκορπώντας το θάνατο: 21 νεκροί και 140 τραυματίες ο απολογισμός της θρασύδειλης αυτής επίθεσης. Η λαϊκή μάζα προς στιγμή υποχώρησε, σύντομα όμως ξεχύθηκε και πάλι με ορμή, ανακαταλαμβάνοντας την πλατεία. Λίγο αργότερα, τη νύχτα της 3ης προς την 4η Δεκέμβρη βρετανικά τεθωρακισμένα κύκλωσαν και αφόπλισαν το 2ο Σύνταγμα της ΙΙης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. 

Την επόμενη μέρα η απεργία είχε επιτυχία 100%. Κανένα εργοστάσιο δεν κινήθηκε. Κανέναν μαγαζί δεν άνοιξε. Ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά, σε μια συγκλονιστική ατμόσφαιρα πένθους αλλά και μαχητικότητας, συνόδευσε τους ηρωικούς νεκρούς του στο Α΄ Νεκροταφείο όπου έγινε η κηδεία τους. Όταν ο όγκος της πένθιμης πομπής έφτασε στο Σύνταγμα, οι διαδηλωτές γονάτισαν, ορκίστηκαν στη μνήμη των νεκρών και έψαλαν το Πένθιμο Εμβατήριο. Το πανό που κρατούσαν μαυροφορεμένες κοπέλες στη κεφαλή της πορείας έγραφε: «Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στο κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα. ΕΑΜ». 

Ο Δεκέμβρης του ’44 αποτελεί μια από τις μεγάλες ηρωικές στιγμές του λαϊκού κινήματος. Η μνήμη, η πείρα που αποκτάμε είναι μια υπόσχεση για τη νίκη και σήμερα. Το έγραψε και ο κομμουνιστής ποιητής Γιάννης Ρίτσος σε ένα ποίημά του:

«Θα την φτιάξουμε πάλι την Αθήνα μας, έλα λοιπόν μην κάνεις έτσι.
Θα την πάρουμε. Θα χτίσουμε τη σοσιαλιστική Αθήνα.
Σκούπισε τα μάτια σου και κείνα τα γράμματα θα τα γράψουμε.
Ναι τ’ ορκιζόμαστε, μπάρμπα Στάθη
Κόκκινα, κατακόκκινα, ναι, στη βρυσούλα σου και σ’ όλες τις μάντρες, σ’ όλους τους τοίχους, σ’ όλο τον ουρανό ΚΚΕ, ΚΚΕ.
Σκούπισε τα μάτια σου.
ΚΚΕ.
Τ’ ορκιζόμαστε».

Πηγές: Ομιλία Αναστάση Γκίκα στη Ημερίδα της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής του ΚΚΕ με θέμα: 1940-1949: Δεκαετία όξυνσης ταξικής πάλης στην Ελλάδα και ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Οπορτουνιστολόγος