Πώς η Σοβιετική Ένωση νίκησε επιδημία ευλογιάς σε δύο εβδομάδες

Δυο χρόνια μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, το 1919, στη σοβιετική επικράτεια έπασχαν περίπου 186000 άνθρωποι από ευλογιά, αλλά μόλις 27 χρόνια αργότερα, χάρη στον εκτεταμένο εμβολιασμό του πληθυσμού, έγινε εφικτό να εξαλειφθεί πρακτικά η νόσος από την ΕΣΣΔ.

Όλο αυτό το υγειονομικό οικοδόμημα φάνηκε για μια στιγμή σε κίνδυνο, μετά από ένα εισαγόμενο κρούσμα ευλογιάς στη Μόσχα το Δεκέμβρη του 1959. Mόνο ένα αποφασιστικό σύστημα απομόνωσης και ιχνηλάτησης επαφών των κρουσμάτων κατέστησε δυνατό να εξαλειφθεί η αιφνιδιαστική απειλή κατά της δημόσιας υγείας.

Ο “ασθενής 0” ήταν στην προκειμένη περίπτωση ο καλλιτέχνης Αλεξέι Κοκορέκιν, που είχε ταξιδέψει στην Ινδία. Τα συμπτώματα κρυολογήματος που είχε κατά την επιστροφή του δεν τον ανησύχησαν, ωστόσο από το βράδυ της ίδιας μέρας ο πυρετός του ανέβηκε, άρχισε να βήχει έντονα και να νιώθει φαγούρα σε όλο του το σώμα. Ο γιατρός στον οποίο απευθύνθηκε διέγνωσε γρίπη, ενώ όταν άρχισε να βγάζει εξάνθημα σε όλο του το σώμα, οι γιατροί θεώρησαν ότι πρόκειται για αλλεργική αντίδραση. Μια νεαρή ειδικευόμενη, ακούγοντας από πού είχε γυρίσει ο Κοκορέκιν, έριξε την ιδέα ότι πρόκειται για ευλογιά, κάτι που προκάλεσε μάλλον ευθυμία στους μεγαλύτερους συναδέλφους της.

Ο 53χρονος και υγιής ως τότε Κοκορέκιν έφυγε από τη ζωή στις 29 Δεκέμβρη, ενώ είχε νοσηλευτεί σε θάλαμο με ασθενείς από γρίπη. Στα μέσα Γενάρη, πολλοί ασθενείς άρχισαν να αναπτύσσουν τα ίδια συμπτώματα με τον Κοκορέκιν. Αμέσως ενεργοποιήθηκε το Ερευνητικό Ινστιτούτου Εμβολιασμών και Ορών, για να καταλήξει στο σοκαριστικό συμπέρασμα πως η ευλογιά είχε επιστρέψει στη Μόσχα δεκαετίες μετά την εξάλειψή της.

Από τις 15 Γενάρη τέθηκαν σε επιφυλακή όλα τα νοσοκομεία και οι κλινικές της Μόσχας, ενώ ξεκίνησε έρευνα πιθανών φορέων με συνδρομή της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών. Όλοι οι άνθρωποι τους οποίους είχε συναντήσει ο Κοκορέκιν, όλοι όσοι είχαν λάβει δώρα του από την Ινδία μπήκαν σε καραντίνα. 150 φοιτητές στο τμήμα όπου σπούδαζε η κόρη του Βαλέρια μεταφέρθηκαν απευθείας από το μάθημα στα νοσοκομεία. Εκτός από τις πρωτογενείς επαφές, ανιχνεύτηκαν κι όσοι είχαν έρθει σε επαφή με αυτές και σύντομα όλη η αλυσίδα μετάδοσης αποκαταστάθηκε. Άνθρωποι κατέβαιναν από τρένα στη μέση της διαδρομής, ενώ πτήσεις με πιθανούς φορείς διατάχτηκαν να επιστρέψουν ενώ ήταν στον αέρα.

Συνολικά τέθηκαν σε καραντίνα 9342 άνθρωποι, ενώ σε καραντίνα μπήκε και το νοσοκομείο Μπότκιν, όπου είχε νοσηλευτεί ο ασθενής. Λόγω του ότι δεν επαρκούσαν τα λευκά είδη για ασθενείς και υγειονομικό προσωπικό, επιστρατεύτηκε το σχετικό απόθεμα που προβλεπόταν σε περίπτωση πολέμου.

Συνολικά διαγνώστηκαν 45 κάτοικοι της πρωτεύουσας με ευλογιά, από τους οποίους έχασαν τη ζωή τους τρεις. Ωστόσο η επιχείρηση ανακοπής της διάδοσης του ιού στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία, και μέσα σε 19 μέρες, η ευλογιά είχε εξαλειφθεί από την ΕΣΣΔ.