«Χρειαζόταν πλεμόνι…» – Ο Χαρίλαος Φλωράκης για τον Νικηφόρο Μανδηλαρά

Από τα μαθητικά του χρόνια ήταν χαρακτηρισμένος ως «ανθέλληνας» και «βούλγαρος». Από τα πρώτα του βήματα στη δικηγορία υπερασπιζόταν τους κυνηγημένους και φυλακισμένους αγωνιστές, χωρίς αμοιβή. Η προσωπικότητα του αγωνιστή δικηγόρου Νικηφόρου Μανδηλαρά αναδείχτηκε την πολυτάραχη δεκαετία του 1960, μια περίοδο «πυκνή» σε γεγονότα, γεμάτη από αγώνες για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη.

Γιος σμυριδεργάτη, ο Νικηφόρος Μανδηλαράς γεννήθηκε στις 19 του Φλεβάρη 1928, στο χωριό Κόρωνος της Νάξου και δολοφονήθηκε από τη χούντα των συνταγματαρχών, στις 18 του Μάη 1967, στη Ρόδο, καθώς προσπαθούσε να διαφύγει με πλοίο στην Κύπρο.

Ο Νικηφόρος Μανδηλαράς – “Ένας φλογερός ομιλητής και μαχητής. Ξεσκέπαζε τη σκευωρία, το καθεστώς της αμερικανοκρατίας που κυριαρχούσε…”

Υπήρξε υπερασπιστής της αδελφής του Μανώλη Γλέζου στη δίκη Γλέζου – Κολιγιάννη, το 1959, στη δίκη των 42 κομμουνιστών για κατασκοπία το 1960 (ανάμεσά τους ο Χαρίλαος Φλωράκης), υποψήφιος του ΠΑΜΕ στις Κυκλάδες το 1961, παρών στις μάχες του Ανένδοτου, τις δίκες των φοιτητών, τα Ιουλιανά, στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ.

Το 1996 προβλήθηκε από την ΕΤ2 αφιέρωμα στον Νικηφόρο Μανδηλαρά, που επιμελήθηκε ο δημοσιογράφος Κώστας Χριστοφιλόπουλος. Στην εκπομπή, που σκιαγραφεί τη ζωή του αγωνιστή, από τα πρώτα βήματα μέχρι την ανεύρεση του πτώματός του σε μια παραλία και την κατάπτυστη έκθεση του ιατροδικαστή που αποδίδει την αιτία του θανάτου του σε «πνιγμό», μιλούν πολιτικοί, δικηγόροι, δημοσιογράφοι, συναγωνιστές του αξέχαστου αγωνιστή.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης μιλάει για τον Νικηφόρο Μανδηλαρά, αναφερόμενος στη δίκη των 42 κομμουνιστών, που κατηγορούνταν «επί κατασκοπία» με βάση το εμφυλιοπολεμικό «Γ΄ Ψήφισμα», τον Μάη του 1960, στην Αθήνα.

Αριστερά: Μάης, 1960. Η δίκη των 42 κομμουνιστών στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Ο Χαρίλαος Φλωράκης στο κέντρο της δεύτερης σειράς με το σκούρο κοστούμι. Δεξιά: Ο Χαρίλαος απολογούμενος σε δίκη στη Λαμία.

Ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση της παρέμβασης του Χαρίλαου στην εκπομπή (που μπορείτε να παρακολουθήσετε πατώντας εδώ):

«Τον γνώρισα σε μια δίκη μου, το 1960 στο έκτακτο στρατοδικείο της Αθήνας. Ήταν υπερασπιστής. Ένας φλογερός ομιλητής και μαχητής. Ξεσκέπαζε τη σκευωρία, το καθεστώς της αμερικανοκρατίας που κυριαρχούσε. Για να εκτιμήσει κανείς αντικειμενικά τον Μανδηλαρά, πρέπει να πάρει υπ’ όψη του δυο παράγοντες. Ποια ήταν η κατάσταση τότε. Κυριαρχούσε ένα αντιδημοκρατικό καθεστώς, κυριαρχούσε η αμερικανοκρατία, το ΚΚΕ είχε χαρακτηριστεί επίσημα σαν «πρακτορικό». Αυτό σήμαινε ότι κάθε μέλος του Κόμματος, ή και φίλος ακόμα, θεωρούνταν κατάσκοπος. Και η παραμικρότερη δραστηριότητα ενός κομμουνιστή, παραπέμπονταν στο έκτακτο στρατοδικείο με τη φοβερή κατηγορία του κατασκόπου. Όταν με πιάσαν, το 1954 (και από το 1954 δικάστηκα το 1960) έκανε ανακοινωθέν ο ίδιος ο Παπάγος, που με χαρακτήριζε σαν πράκτορα της Μόσχας».

Για την ανάμιξη του Μανδηλαρά στη δίκη των 42 κομμουνιστών, ο Χαρίλαος λέει:

«Χρειαζόταν πλεμόνι… Χρειαζόταν δηλαδή παλικαριά, τόλμημα το οποίο το είχε ο Νικηφόρος Μανδηλαράς. Βέβαια, στις δίκες αυτές συμμετείχαν και πολλοί άλλοι δικηγόροι, αλλά υπήρχε μια διαφορά. Ήταν δικηγόροι οι οποίοι ήταν, αν όχι φίλοι, αρκετά γνωστοί στους κύκλους της συντηρητικής παράταξης. Ήταν δικηγόροι πολύ γνωστοί στο νομικό και πολιτικό κόσμο (…) ο Μανδηλαράς όμως δεν είχε αυτά τα εχέγγυα. Ήταν ένας νέος δικηγόρος, ανήκε στην προοδευτική παράταξη και χρειαζόταν πραγματική παλικαριά όχι απλώς για να πάρει μέρος στη δίκη ως υπερασπιστής, αλλά σαν μαχητής, σαν κατήγορος του καθεστώτος. Τέτοια ήταν η στάση του σε όλες τις δίκες που πήρε μέρος ο Μανδηλαράς. Για τη δράση και τη στάση του αυτή τον αντάμειψε η χούντα, δολοφονώντας τον».