Δ. Λιγδόπουλος – Ω. Αλεξάκης: H δολοφονία δυο πρωτεργατών του επαναστατικού εργατικού κινήματος στις 27 Οκτώβρη 1920

Στις 27 του Οκτώβρη 1920, δολοφονήθηκε στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς επέστρεφε από τη Μόσχα, ως αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, ένας από τους πρωτεργάτες του επαναστατικού κινήματος στην Ελλάδα και ιδρυτικό μέλος του ΣΕΚΕ. Μαζί με τον Λιγδόπουλο, δολοφονήθηκε επίσης ο κομμουνιστής-επαναστάτης Ωρίων Αλεξάκης, στέλεχος του Κόμματος των Μπολσεβίκων και εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς στα Βαλκάνια.

Βιογραφικά στοιχεία και για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δολοφονήθηκαν, αντιγράφουμε από τον πρώτο τόμο της σειράς “Έπεσαν για τη ζωή” (εκδ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 1988).

ΛΙΓΔΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης και ένα από τα πρώτα ηγετικά στελέχη του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας), που μετονομάστηκε αργότερα σε ΚΚΕ (Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας). Φοιτητής της Φυσικομαθηματικής Σχολής. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1898 και έμεινε με τη χήρα μάνα του και τις δύο αδελφές του στην Πλάκα.

Δημοσθένης Λιγδόπουλος: Δολοφονήθηκε στις 27του Οκτώβρη 1920

Μίλαγε γαλλικά και γερμανικά. Μέλος από το 1916 της «Σοσιαλιστικής Νεολαίας» και αργότερα Γραμματέας της. Πήρε μέρος σαν αντιπρόσωπος της εφημερίδας «Εργατικός Αγώνας», που ήταν και διευθυντής της, στην προετοιμασία του πρώτου ιδρυτικού Συνεδρίου του Κόμματος, που συνήλθε στον Πειραιά από 17 ως 23 Νοέμβρη 1918, και έπαιξε σοβαρό ρόλο στη λήψη των αποφάσεών του, αντικρούοντας τις δεξιάς απόκλισης απόψεις της ομάδας Γιαννιού. Στο Συνέδριο αυτό ο Δ. Λιγδόπουλος εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΣΕΚΕ.

Τους πρώτους μήνες του 1918 εκδόθηκε η κλασσική μπροσούρα του Κροπότκιν «Προς τους Νέους». Η έκδοση χαρακτηρίστηκε ανατρεπτική και ο Λιγδόπουλος θεωρήθηκε μαζί με άλλους υπεύθυνος. Παραπέμφθηκε στο Στρατοδικείο, που είχε πρόεδρο το φοβερό Φατσέα (αργότερα καταδίκασε πολλούς κομμουνιστές). Στο Στρατοδικείο απολογούμενος τόνισε: «Δεν ενδιαφέρομαι για την καταδίκη μου, αλλά βεβαιωθήτε, κ. Πρόεδρε, ότι αυτή θα χρησιμεύσει για καθρέφτης, με τον οποίο ο κόσμος θα γνωρίσει τον πολιτισμό της σημερινής Ελλάδος. Ένα πολιτισμό που δεν επιτρέπει την ελεύθερη ανάπτυξη των ιδεών, όποιες και αν είναι αυτές».

Με τις κινητοποιήσεις της «Φεντερασιόν», των συνδικάτων και των σοσιαλιστών βουλευτών Αριστοτέλη Σίδερη και Κουριέλ, στη δίκη δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα και στο εξωτερικό, όπου δημοσιεύτηκαν πολλές διαμαρτυρίες. Ωστόσο, ο Λιγδόπουλος καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλακή. (Κλείστηκε αρχικά στις στρατιωτικές φυλακές στο Μοναστηράκι και μετά στο Ιντζεδίν της Κρήτης. Αποφυλακίστηκε πριν λήξει η ποινή του.)

Το άγγελμα της δολοφονίας στο πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη

Από την ίδρυση του ΣΕΚΕ και ως την άνοιξη του 1919 ο Δ. Λιγδόπουλος, ήταν εισηγητής σε δυο Εθνικά Συμβούλια του Κόμματος. Στο πρώτο Συνέδριο έδωσε σκληρή μάχη μαζί με άλλους συντρόφους κατά των δεξιών τάσεων και συνέβαλε αποφασιστικά για να παρθεί η απόφαση προσχώρησης του ΣΕΚΕ στην Κομμουνιστική Διεθνή. Μετά το δεύτερο Εθνικό Συμβούλιο στάλθηκε αντιπρόσωπος στις Συνδιασκέψεις των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Ιταλίας και της Αυστρίας.

Αντιπροσώπευσε το Κόμμα και σε διεθνείς Συνδιασκέψεις. Πήρε μέρος στην Α΄ Συνδιάσκεψη των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Βαλκανικής, που συνήλθε στη Σόφια το Γενάρη του 1920, καθώς και στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς που συνήλθε στη Μόσχα τον ίδιο χρόνο. Εκεί γνωρίστηκε με πολλά στελέχη της

Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς, μαζί και με τον ελληνο-ρώσο Ωρίωνα Αλεξάκη. Μετά το τέλος του Συνεδρίου πήρε το δρόμο της επιστροφής στην Ελλάδα μαζί με τον σύντροφό του Αλεξάκη αλλά δυστυχώς δεν έφθασαν ποτέ στον προορισμό τους. Κατέβηκαν στην Οδησσό. Ο Ρώσος αντεπαναστάτης στρατηγός Βράγγελ είχε αποκλείσει τις σοβιετικές ακτές. Γι’ αυτό αναγκάστηκαν να ταξιδέψουν μ’ ένα μικροσκοπικό πλοιάριο.

Στο περιοδικό «Κομμουνιστική Διεθνής» γράφτηκε: «οι σύντροφοι Λιγδόπουλος και Αλεξάκης, επιβαίνοντες σ’ ένα μικρό πλοίο, κατευθύνθηκαν στη Βουλγαρία, όπου έπρεπε να είχαν φτάσει την 1η Νοέμβρη 1920. Μόνο τώρα οι αρχές του Κεμάλ-Πασά ανακοίνωσαν ότι στο Ζουγκουλντάν συνέλαβαν τον καπετάνιο Αμπτουραχμάν και το πλήρωμα ενός πειρατικού πλοίου, οι οποίοι ομολόγησαν το φόνο των δύο σοσιαλιστών, καθώς και δύο Ρώσων και ενός Βούλγαρου. Οι Έλληνες σοσιαλιστές διαμαρτύρονται έντονα για τον αποκλεισμό από τις δυνάμεις της Αντάντ, που είναι υπεύθυνες για την δολοφονία των συντρόφων».

Η ανακοίνωση του ΣΕΚΕ ανέφερε: «…ο φωτεινός μας ηγέτης, ο λατρευτός μας φίλος Δημοσθένης Λιγδόπουλος από τον περασμένο Οκτώβρη δεν υπάρχει πιά».

Στις 27 Οκτώβρη 1920 ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, ένας Βούλγαρος που γύριζε κι αυτός στην πατρίδα του και ο Ελληνορώσσος αντιπρόσωπος της Διεθνούς Ωρίωνας Αλεξάκης δολοφονήθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς επέστρεφαν με καΐκι από τη Σοβιετική Ένωση, από τουρκολαζούς πειρατές.

Ήταν ο πρώτος νεκρός του Κόμματος και έπεσε πολύ νέος στο χαράκωμα του επαναστατικού εργατικού κινήματος. Ο θάνατός του υπήρξε μεγάλη απώλεια και στέρησε το νεαρό ΣΕΚΕ από τις υπηρεσίες ενός φωτεινού, ικανού και αφοσιωμένου ηγέτη.

ΑΛΕΞΑΚΗΣ ΩΡΙΩΝ του Χριστόφορου

Γεννήθηκε τον Ιούλη 1899 στην Μπαλακλάβα της Σεβαστούπολης, στην οποία ο πατέρας του είχε μεταναστεύσει από την Κεφαλονιά. Τελείωσε το Γυμνάσιο στη Σεβαστούπολη. Την άνοιξη 1917 προσχωρεί, μόλις 18 χρονών, στο Κόμμα των Μπολσεβίκων. Το Μάη πηγαίνει αντιπρόσωπος στη Μόσχα στο Συνέδριο των μαθητών. Έγραψε μια έκκληση προς την εργατική νεολαία, που δημοσιεύτηκε στην «Ισβέστια» της Σεβαστούπολης. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Κιέβου. Εκπαιδεύτηκε σε Στρατιωτική Σχολή και αμέσως στη συνέχεια ο Αλεξάκης πήρε μέρος στην εξέγερση των εργατών στο «Αρσενάλ», όπου τραυματίστηκε.

Ωρίων Αλεξάκης (1899-1920)

Στάλθηκε στη Σεβαστούπολη και μετά αντιπρόσωπος στις 14/3/1918 στο 4ο Έκτακτο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ. Εκεί γνώρισε για πρώτη φορά τον Λένιν. Τέθηκε στη διάθεση της ΚΕ. Στάλθηκε στη Βιάτκα, σαν αντιπρόσωπός της όπου η κατάσταση ήταν κρίσιμη. Εξαιτίας της εντατικής δουλειάς αρρώστησε. Στάλθηκε για θεραπεία στη Μόσχα και από κει στο Βλαντιμίρ επικεφαλής της διαφώτισης. Στάλθηκε αντιπρόσωπος στο 6ο συνέδριο εργατών αγροτών και κόκκινων φαντάρων. Πέρασε παράνομα τα σύνορα της κατεχόμενης από τους Γερμανούς Ουκρανίας.

Παρά τις συνεχείς μετακινήσεις του σε μακρινές αποστολές διάβαζε εντατικά. Πολλοί έλεγαν: «ο Ωρίωνας διαβάζει ακόμα και στον ύπνο του».

Αναδείχτηκε Πολιτικός Επίτροπος Μεραρχίας στο Κερτς. Τοποθετήθηκε πρόεδρος της επαναστατικής επιτροπής της Κριμαίας. Διορίστηκε μέλος του διδακτικού προσωπικού στο Πανεπιστήμιο Σβερντλόφ. Ο Ωρίων Αλεξάκης μπήκε και στην «Ομάδα Ζύμωσης» που έκανε επαναστατική προπαγάνδα ανάμεσα στα στρατεύματα της επέμβασης και στο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα κατά της νεαρής Σοβιετικής Ενωσης.

Παρακολούθησε τις εργασίες του 9ου Συνεδρίου του Κόμματος. Πήρε μέρος στο 2ο παγκόσμιο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς στη Μόσχα. Εκεί γνωρίστηκε με τον αντιπρόσωπο της Ελλάδας Δημοσθένη Λιγδόπουλο. Η Εκτελεστική Επιτροπή της Κομμουνιστικής Διεθνούς του ανάθεσε αποστολή στα Βαλκάνια και αναχώρησε με το Δ. Λιγδόπουλο. Στο ταξίδι βρήκαν μαζί τραγικό θάνατο. Δολοφονήθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα στις 27 Οχτώβρη του 1920.