Έφυγε από τη ζωή ο Ζίγκμουντ Γιεν, ο πρώτος Ανατολικογερμανός στο διάστημα

Όσοι έχετε δει την ταινία “Goodbye Lenin” ίσως θυμάστε ότι ο πρωταγωνιστής είχε ως παιδικό του ήρωα τον κοσμοναύτη Ζίγκμουντ Γιεν, χρησιμοποιώντας μάλιστα έναν ταξιτζή – σωσία του για να μεταδώσει το τελευταίο δήθεν δελτίο της Ανατολικογερμανικής τηλεόρασης με τη “σοσιαλιστική ενοποίηση” των δύο Γερμανιών, ώστε να ευχαριστήσει την ετοιμοθάνατη κομμουνίστρια μητέρα του. Εκεί ο ντεμέκ Γιεν φέρεται να αντικαθιστά τον Χόνεκερ ως επικεφαλής της ΓΛΔ. Η επιλογή του σκηνοθέτη μόνο τυχαία δεν ήταν, αφού πράγματι ο κοσμοναύτης υπήρξε ένα από τα πιο αγαπητά και αναγνωρίσιμα πρόσωπα της σοσιαλιστικής Γερμανίας, όντας όχι μόνο ο πρώτος πολίτης της ΓΛΔ που κατακτούσε το διάστημα, αλλά και ο πρώτος Γερμανός στην ιστορία που πετύχαινε αυτό το κατόρθωμα.

Στην αδιατάρακτη δημοφιλία του συνέβαλε όχι μόνο το κατόρθωμά του, αλλά και ο ιδιαίτερα σεμνός χαρακτήρας του. Για το λόγο αυτό σκόρπισε ιδιαίτερη θλίψη η είδηση που έγινε γνωστής χθες από ανακοίνωση του Γερμανικού Κέντρου Διαστήματος, σύμφωνα με το οποίο ο Γιεν απεβίωσε στις 21 Σεπτέμβρη στην πόλη Στράουσμπεργκ του Βραδεμβούργου.

Με το Βαλέρι Μπυκόφσκι

Γεννημένος στις 13 Φλεβάρη 1937 από πατέρα εργάτη και μητέρα νοικοκυρά, ο Γιεν αρχικά εκπαιδεύτηκε ως τυπογράφος, για να υπηρετήσει στη συνέχεια στην πολεμική αεροπορία του Λαϊκού Στρατού (Volsksarmee) της ΓΛΔ, όπου και σταδιοδρόμησε ως πιλότος. Η ιδέα εξάλλου να πετάξει στο διάστημα γεννήθηκε από την ενασχόλησή του με τα πολεμικά αεροσκάφη: “Ως πιλότος πολεμικών αεροπόρων έχεις ασφαλώς την κλίση να θες να πετάξεις με κάτι ακόμα ισχυρότερο. Όποιος έχει την ευκαιρία να βρεθεί σε πύραυλο, είναι τυχερός, τι να κάνουμε”.

Η επιλογή του Γιεν ανάμεσα σε άλλους υποψήφιους κοσμοναύτες της χώρας, στα πλαίσια του σοβιετικού προγράμματος Ιnterkosmos, οφειλόταν τόσο στην εμπειρία του, όσο και στην καλή γνώση ρωσικών που διέθετε, μαζί με την εργατική του καταγωγή, αλλά και την αφοσίωσή του στο Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο υποστήριζε ήδη από μαθητής στην οργάνωση των Πιονέρων. Η μεγάλη μέρα για εκείνον ξημέρωσε στις 26 Αυγούστου 1978, όταν Γιεν απογειώθηκε μαζί με το σοβιετικό συνάδελφό του Βαλέρι Μπυκόφσκι μέσα στο Σαλιούτ 6 για μια πτήση 7 ημερών 20 ωρών και 49 λεπτών στο διάστημα. Οι δυο άντρες διέσχισαν 125 φορές την περίμετρο της γης, διεξάγοντας μια σειρά πειραμάτων στο διαστημόπλοιο. Τα πειράματα αυτά έγιναν μάλιστα αντικείμενο χλεύης στο δυτικογερμανικό τύπο, που με κάθε τρόπο προσπαθούσε να υποβαθμίσει το επίτευγμα του Γιεν και της ΓΛΔ. Το περιοδικό Spiegel έγραφε ειρωνικά πως “μερικά πειράματα δεν κάνουν ακόμα τον επιστήμονα”, ενώ στηλίτευε την “αφελή χαρά” της ηγεσίας του αντίπαλου κράτους για την επιτυχία της αποστολής, που δύσκολα μπορούσαν να χωνέψουν στην ΟΔΓ.

Σε δημόσια εμφάνισή του στο Ανατολικό Βερολίνο, λίγο καιρό μετά την επιστροφή του από την ΕΣΣΔ

Ο Γιεν βραβεύθηκε ως ήρωας της ΓΛΔ, αλλά και της Σοβιετικής Ένωσης, παρότι δε συμπαθούσε ιδιαίτερα τις επισημότητες τέτοιου είδους, ούτε θεωρούσε τον εαυτό του ως ήρωα. Απέφευγε επίσης να αναφερθεί στο γεγονός πως η αποστολή του είχε αφήσει μόνιμη βλάβη στη σπονδυλική στήλη, καθώς κατά την προσγείωση στις στέπες του Καζακστάν, το αερόστατό του δεν άνοιξε, με αποτέλεσμα για πολλά μέτρα να συρθεί πάνω στο σκληρό έδαφος.  Στο βιβλίο του “Εμπειρία στο διάστημα”, που εκδόθηκε το 1983, ο Γιεν περιγράφει ως εξής τη στιγμή της προσγείωσης: “Όταν τότε, όπως συνηθιζόταν, γράψαμε το όνομά μας στην κάψουλα της προσγείωσης, πρόσθεσα τις δυο λέξεις “Ευχαριστώ θερμά”. Μου βγήκαν από καρδιάς και ήταν μια αυθόρμητη έκφραση ευχαριστίας σε όλους εκείνους τους ανθρώπους στην ΕΣΣΔ και τη χώρα μας, που δούλεψαν για αυτή την πτήση και μας ευχήθηκαν καλή τύχη”.

Στη συνέχεια ο Γιεν ασχολήθηκε με την εκπαίδευση κοσμοναυτών στην πατρίδα του, ενώ προήχθη και σε υποστράτηγου του Λαϊκού Στρατού, θέση που κράτησε ως τις 2 Οκτώβρη 1990, μια μέρα δηλαδή πριν την ενοποίηση των δυο Γερμανιών. Μετά τις ανατροπές προσελήφθη από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος και εργάστηκε για 15 χρόνια στο Ρωσικό Κέντρο Διαστήματος.