Έριχ Χόνεκερ: «Εμείς οι κομμουνιστές δεν επιτρέπεται ποτέ να φοβόμαστε να λέμε την αλήθεια, έστω κι αν αυτή δε γίνεται αμέσως αποδεκτή…»
«Τα όνειρά μας για μια Γερμανία στην οποία θα πραγματοποιηθεί ο όρκος αυτών που επέζησαν από το φασισμό και τον πόλεμο, δεν εκπληρώθηκαν…» – Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Έριχ Χόνεκερ, ηγέτης της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (ΓΛΔ)
Σαν σήμερα, στις 25 Αυγούστου του 1912 γεννήθηκε ο Έριχ Χόνεκερ, ηγέτης της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας (ΓΛΔ), Γενικός Γραμματέας του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας (ΕΣΚΓ) από το 1971 έως το 1989 και Πρόεδρος της χώρας από το 1976 έως το 1989.
Ο Έριχ Χόνεκερ εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα από πολύ νωρίς. Το 1922 έγινε μέλος των Σπαρτακιστών και το 1929 μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας. Το 1937 καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκιση από το ναζιστικό καθεστώς.
«Ό,τι φτιάχνουν τα χέρια του λαού, πρέπει να τα καρπώνεται ο λαός»Παρέμεινε στη φυλακή μέχρι το 1945, ενώ στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε μέσα από τις γραμμές του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας.
Έφυγε από τη ζωή στις 29 του Μάη 1994, στη Χιλή, όπου είχε καταφύγει διωκόμενος.
«Μπορεί να στενοχωρεί την αστική τάξη και τους υπηρέτες της, αλλά δεν ανήκω σ’ αυτούς που μετά την ήττα πετάνε τ’ όπλο τους και τρέχουν να κρυφτούν. Δεν το έκανα ούτε το 1933, όπως και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι άνθρωποι. Όταν είναι κανείς πεισμένος ότι ο σοσιαλισμός αποτελεί τη μοναδική εναλλακτική λύση στον καπιταλισμό, οφείλει με συνέπεια να ασχολείται με το ποιες συγκεκριμένες μορφές θα πάρει ο σοσιαλισμός στο μέλλον. (…) Η ύπαρξη και μόνο της ΓΛΔ, αυτού του τόσο κατασυκοφαντημένου από την αντίδραση «φαινομένου», έχει ασκήσει περισσότερη επίδραση στα διεθνή γεγονότα απ’ ό,τι υποθέτουν πολλοί σήμερα» επισημαίνει ο Έριχ Χόνεκερ στο βιβλίο του «Για τα γεγονότα του 1989» (μετάφραση: Δέσποινα Μάρκου, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1992). Στο βιβλίο, ο αείμνηστος ηγέτης της ΓΛΔ κριτικά και αυτοκριτικά αναφέρεται στις επιτυχίες του σοσιαλισμού, στην προσφορά του νέου κοινωνικού συστήματος στην ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ελπίδα και τη σιγουριά για την επικράτηση της κοινωνίας απαλλαγμένης από τη εκμετάλλευση, θέτει ερωτήματα για την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αναφέρεται στις αδυναμίες και αναζητά τα λάθη που έπαιξαν ρόλο στο πισωγύρισμα, και καταλογίζει ευθύνες στο κόμμα και στον εαυτό του.
Με αφορμή την επέτειο παραθέτουμε γράμμα που έστειλε ο Έριχ Χόνεκερ, στις 17 Ιούλη του 1991 από τη Μόσχα, όπου τότε είχε καταφύγει, σε δυο συντρόφους του, έμεινε αδημοσίευτο για χρόνια, για άγνωστους λόγους, και είδε το φως της δημοσιότητας σε γερμανική εφημερίδα μετά τον θάνατό του με πρωτοβουλία της χήρας του κομμουνιστή ηγέτη.
Το γράμμα δημοσιεύτηκε μεταφρασμένο (Θανάσης Βόρειος) στον Ριζοσπάστη την Κυριακή 2 Ιούλη 2000. Ακολουθεί το δημοσίευμα του Ριζοσπάστη:
Στις 17 Ιούλη 1991 ο κομματικός και κρατικός ηγέτης της ΓΛΔ, Εριχ Χόνεκερ, είχε αποστείλει από τη Μόσχα, όπου τότε είχε καταφύγει, γράμμα σε δύο μέλη του DKP (Γερμανικού ΚΚ), τους Βέρνερ Κίσλακ, Εσεν (στο μεταξύ πέθανε) και Χάιντς Γιουγκ, Ντίσελντορφ. Τους επέτρεπε, το γράμμα να δημοσιευτεί από την 1η Δεκέμβρη 1991. Για άγνωστους λόγους, το γράμμα δε δημοσιεύτηκε και η χήρα του κομμουνιστή ηγέτη, Μάργκοτ Χόνεκερ, απέστειλε από το Σαντιάγο της Χιλής, όπου διαμένει, το γράμμα στη μηνιαία εφημερίδα «Ροτ Φουξ», όργανο της «Ομάδας Βορειοανατολικού Βερολίνου του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος», που το δημοσίευσε (τεύχος Ιούνη).
Το γράμμα του Χόνεκερ έχει ως εξής:
«Κατά βάση είμαστε ήδη ένα μεγάλο “κόμμα”, ένα κόμμα με προοπτική. Γι’ αυτό δεν επιτρέπεται να αφήσουμε να θολώσει το βλέμμα μας, έστω κι αν η κατάσταση τώρα είναι δύσκολη. Υπάρχουν κόμματα, που άρχισαν με λιγότερα μέλη. Τι θέλω να πω μ’ αυτό; Στην τωρινή κατάσταση δεν μπορούμε να υπολογίσουμε ότι οι “μάζες” θα έρθουν σε μας. Το SED (σ.σ. Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας) ήταν ένα μαζικό κόμμα. Πάνω από δύο εκατομμύρια μέλη κάτι είχαν διαβάσει από τον Μαρξ, τον Ενγκελς και τον Λένιν. Εχουν σήμερα την τάση να το αμφισβητήσουν, αλλά έτσι ήταν. Σήμερα, που εκσφενδονιστήκαμε στο βάθος, είναι μόνο λίγοι εκείνοι που ανοιχτά ομολογούν πίστη στον Μαρξ. Μερικοί αμφιβάλλουν και ήταν πολλοί εκείνοι που δε μας πίστευαν καλά, όταν μιλούσαμε για τις σκιερές πλευρές του υπαρκτού καπιταλισμού και του εκτρώματός του, του φασισμού. Τώρα, που όλα “καπελώθηκαν” με τις δυτικές αξίες, τουλάχιστον ένα μέρος των ανθρώπων διαπιστώνει με τρόμο, αγανάκτηση και απογοήτευση ότι τα όνειρά του, ή καλύτερα οι αυταπάτες του, δεν εκπληρώνονται, αλλά ότι απλούστατα κυβερνάει το χρήμα…
Τα όνειρά μας, τα δικά μου και τα δικά σας, για μια Γερμανία, στην οποία θα πραγματοποιηθεί ο όρκος αυτών που επέζησαν από το φασισμό και τον πόλεμο, δεν εκπληρώθηκαν. Γνωρίζουμε γιατί. Εσείς και εμείς αγωνιστήκαμε για να πραγματοποιηθεί η Συμφωνία του Πότσνταμ των Συμμάχων σε όλη τη Γερμανία. Θυμάμαι καλά. Ο Μαξ Ράιμαν σαν αντιπρόσωπος στο ΚΚΓ ύψωσε τη φωνή του στο Κοινοβουλευτικό Συμβούλιο ενάντια στην ίδρυση του χωριστού κράτους (σ.σ. της Δυτικής Γερμανίας). Δυστυχώς, δεν μπορούσαμε να εμποδίσουμε το ότι η Γερμανία διασπάστηκε σε δύο κράτη, μια και όλα ήταν καθορισμένα: Ο σχηματισμός της διζωνίας, της τριζωνίας και η ξεχωριστή νομισματική μεταρρύθμιση. Πολλοί από μας, είτε εργαστήκαμε από εδώ ή από εκεί, τα γνωρίζουμε όλα αυτά ακριβέστατα, σημαντικά καλύτερα από αυτούς που τώρα γράφουν γι’ αυτά – δηλώνουν άγνοια και στις περισσότερες φορές με την πρόθεση να διαστρεβλώσουν την αλήθεια. Δε θα μπορέσουν να ξεγράψουν από τον κόσμο το γεγονός ότι πάνω στο γερμανικό έδαφος, στην τόσο υβριζόμενη και συκοφαντούμενη ΓΛΔ, έγινε η μοναδική στο είδος της μεγάλη προσπάθεια να δημιουργηθεί στο σοσιαλισμό στη Γερμανία μια κοιτίδα. Παρόλη τη λάσπη που εκσφενδονίζεται κατά της ΓΛΔ, του πρώτου γερμανικού κράτους των εργατών και αγροτών. Τώρα τους πολίτες, τους εκφοβίζουν και τους τρομάζουν με την “τρέλα για τη Στάζι”. Μανία, απογοήτευση, μίσος, όλα πρέπει να φορτωθούν στη Στάζι, που παριστάνεται σαν συνώνυμο του σοσιαλιστικού “καθεστώτος”. Γνωρίζετε καλύτερα ότι η Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος της Βόννης, οι (σ.σ.μυστικές υπηρεσίες) BND και MAD μπροστά στο γεγονός ότι αυτές προπαντός διάδωσαν το ανατριχιαστικό παραμύθι για τα “θύματα και τους θύτες” κρυφογελάνε. Αν δημοσιεύονταν οι φάκελοι για τα 7 εκατομμύρια πολίτες της ΟΔΓ, που είναι αποθηκευμένοι, εκεί στις μυστικές υπηρεσίες, τότε ασφαλώς θα πραγματοποιούνταν μια μεγάλη αφύπνιση. Αλλά το να γίνει κάτι τέτοιο είναι τώρα ταμπού, γι’ αυτό είναι αρμόδιοι μόνο οι “νικητές”.
Με ενδιαφέρον, αυτό μπορείτε να το φανταστείτε, διάβασα την εισήγηση στο συνέδριο του DKP. Ιδιαίτερα διαφωτιστική βρήκα την εκτίμηση της σημερινής παγκόσμιας κατάστασης και της κατάστασης στη Γερμανία, ιδιαίτερα τη συναφή μ’ αυτό διαπίστωση ότι “οι καταπιεστικές επιπτώσεις της προσάρτησης της ΓΛΔ” προέρχονται σε πρώτη γραμμή από τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της “προσαρμογής” της ως τώρα οικονομίας της ΓΛΔ στα συμφέροντα του ομοσπονδιακογερμανικού κεφαλαίου, από τον ιμπεριαλιστικό τρόπο της είσπραξης των νέων ανατολικών επαρχιών από το ομοσπονδιακό γερμανικό χρηματιστικό κεφάλαιο. Αυτή είναι μια πραγματικά πετυχημένη εκτίμηση. Θα χρειαστεί, αυτό μου είναι σαφές, μεγάλη προσπάθεια, ακριβώς αυτό να το κάνει συνείδηση κανείς στους ανθρώπους, γιατί αυτό σημαίνει να κολυμπάς ενάντια στο ρεύμα, μια και όλες οι πολιτικές δυνάμεις, με εξαίρεση το DKP, αισθάνονται ότι οφείλουν να αναθεματίζουν τη ΓΛΔ, το SED, αυτά σε πρώτη γραμμή να τα καθιστούν υπεύθυνα για την κατάσταση που προέκυψε. Καθημερινά σφυροκοπούν στο μυαλό των ανθρώπων: Υπεύθυνο είναι το σύστημα. Ο αναθεματισμός των Κόκκινων ήταν κάτι το πολύ συνηθισμένο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Σήμερα διάβασα στην FAZ (σ.σ. “Φραγκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ”) το ρεπορτάζ “ο σιγανός θρίαμβος” για τη σύνοδο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη Φραγκφούρτη. Αυτή (σ.σ. η σύνοδος) ήταν αφιερωμένη στην αναγέννηση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, που είχε καταποντιστεί στον πόλεμο. Μια και το 1951 ο κόσμος βρισκόταν βαθιά στο χειμώνα του Ψυχρού Πολέμου, γεννήθηκε ο δημοκρατικός σοσιαλισμός σαν έννοια αγώνα στην αντιπαράθεση με τα σοσιαλιστικά καθεστώτα και κόμματα. Ομως, ως τώρα δεν υπάρχει καμιά χώρα, στην οποία να οικοδομήθηκε ο σοσιαλισμός υπό την ηγεσία της Σοσιαλδημοκρατίας. Σήμερα δεν μπορεί να παραβλεφτεί ότι στη ΣΕ δρουν ισχυρές δυνάμεις, που θέλουν να γυρίσουν τον τροχό της ιστορίας προς τον καπιταλισμό…
Εξαιτίας των γεγονότων του 1989 – ’90, δεν επιτρέπεται να σκύψουμε το κεφάλι, εδώ συμμερίζομαι ολοκληρωτικά τη γνώμη σας. Δεν επιτρέπεται να αγνοήσουμε το γεγονός, γι’ αυτό γίνεται και εδώ όλο και περισσότερο λόγος, ότι η αμερικανική και άλλες δυτικές μυστικές υπηρεσίες πάνω από 20 χρόνια εργάστηκαν με σχέδιο για μια τέτοια κατάσταση και προώθησαν και πρόσωπα, στα οποία στη ζωή των σοσιαλιστικών χωρών απέδιδαν ιδιαίτερο ρόλο, που θα έπαιζαν κατά τη βασική κοινωνική αλλαγή. Σε συνδυασμό με τις ίδιες μας τις αδυναμίες, πρέπει να προσέξει κανείς τη στοχοπροσηλωμένη εργασία των δυτικών μυστικών υπηρεσιών, η οποία ολοφάνερα δεν αστόχησε στη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητά της. Ισως όλοι μας δεν υπήρξαμε και αρκετά άγρυπνοι.
Κάνει καλό ότι το κομματικό συνέδριό σας δεν προσέγγισε επιπόλαια την ανάλυση της ήττας του σοσιαλισμού, σίγουρα ίσως και εν γνώσει του γεγονότος ότι προς το παρόν κανείς δεν είναι σε θέση να βρει απάντηση στα πολλά ανοιχτά ερωτήματα. Είναι πολύ φθηνό να καθίστανται υπεύθυνα για την ήττα του σοσιαλισμού μόνο τα δικά του μοντέλα, όπως κι αν είναι διαμορφωμένα αυτά. Αυτό καταλήγει τελικά στο να θέλουν να εξαλείψουν από τον κόσμο την ιδέα μας, πράγμα όχι μόνο τόσο καινούριο στην ιστορία. Ηδη, στο λίκνο του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος υπήρχε το να φοβίσουν τους πολίτες, κοιτάχτε, “ένα φάντασμα γυρίζει, το φάντασμα του κομμουνισμού”, συνεχίστηκε με τον αναθεματισμό της νεαρής σοβιετικής εξουσίας, τον “κίνδυνο της μπολσεβικοποίησης”, αυτό το σύνθημα που βρήκε το κορύφωμά του τον καιρό του φασισμού. Σήμερα, συνεχίζεται λογικά με τον αναθεματισμό του σοσιαλισμού σαν αντιδημοκρατικού, σταλινικού. Ο σταλινισμός εξισώνεται με το φασισμό, μια προσπάθεια εξαγνισμού του φασισμού.
Το DKP είναι τώρα το μοναδικό κόμμα, που προώθησε τα καθήκοντα του παρόντος τόσο συγκεκριμένα στο προσκήνιο του αγώνα και τάσσεται υπέρ μιας καθαρής αντικαπιταλιστικής θέσης για την ανανέωση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας (της Γερμανίας). Είναι βέβαια δύσκολο, να υπάρξει απελευθέρωση από τον “αναθεματισμό του σοσιαλισμού στη ΓΛΔ και των φορέων της”, όπως και από τις ολέθριες συνέπειες, που προκάλεσε αυτή η δυσφήμιση στα κεφάλια των ανθρώπων. Αλλά θα είναι σωστό στο διαρκές να υπεκφύγει κανείς σ’ αυτό, να σιωπήσει; Αυτός ο σοσιαλισμός, με όλα του τα λάθη και αδυναμίες, ήταν μια υπαρκτά υφιστάμενη “αντικαπιταλιστική κοινωνία”, πραγματοποίησε στη ζωή, είτε θέλει κανείς να της το αναγνωρίσει είτε όχι, τα στοιχειώδη αποφασιστικά ανθρώπινα δικαιώματα, για τα οποία αγωνιζόμαστε εμείς οι κομμουνιστές. Πολλά κόμματα πάνω από έναν αιώνα έγραψαν το σοσιαλισμό στο πρόγραμμά τους, αλλά μόνο η ΣΕ, η Κίνα, οι κεντρικές και ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες και να μην ξεχνάμε την Κούβα, τον προσπάθησαν, τον πραγματοποίησαν. Και για μερικές χώρες δεν έχει ακόμα αποδειχτεί καθόλου ότι δε θα αντέξει. Εχω τη γνώμη – έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα και όπως προπαντός θα εξελιχθούν – ότι πρέπει να δώσουμε τέρμα στη γενική εκτίμηση και καταδίκη του σοσιαλισμού όπως ήταν μια φορά. Πώς αλλιώς οι άνθρωποι σε Ανατολή και Δύση θα αποκτήσουν και πάλι εμπιστοσύνη στα ιδεώδη μας, σε ένα κόμμα που δηλώνει σαν στόχο του ενάντια στον καπιταλισμό υπάρχει μόνο μια σοσιαλιστική εναλλακτική λύση; Το λέω εντελώς ανοιχτά, γιατί η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή, εδώ, παγκόσμια και στη χώρα μας: Πρέπει να δοθεί τέρμα στη “συντριπτική κριτική” του παρελθόντος, αυτό θα το κάνει ο αντίπαλος αρκετά. Η συνέχιση σ’ αυτή τη γραμμή, από λόγους τακτικής ή οποιουσδήποτε άλλους – αυτό δεν μπορώ να το κρίνω – αυτό, πιστεύω, χτυπάει τελικά το ίδιο το κόμμα, αυτό το δείχνουν ήδη οι εμπειρίες εδώ ή θα το δείξουν ακόμα σαφέστερα. Και το ΚΟΔΗΣΟ περιήλθε ακριβώς γι’ αυτό το λόγο στη στενωπό.
Είναι σίγουρα δύσκολο, ένας δύσκολος δρόμος για το κόμμα να ριζώσει στο ανατολικό (σ.σ. τμήμα της Γερμανίας) και στο ανατολικό και δυτικό πάλι, προπαντός στην εργατική τάξη και ανάμεσα στους νέους. Και σίγουρα δε θα ‘πρεπε να παραιτηθεί κανείς από τους ώριμους συντρόφους, που βρίσκουν στέγη ακόμα στο ΚΟΔΗΣΟ, και επίσης από αυτούς που ήταν άλλοτε μέλη του SED, αυτοί χωρίς άλλο απομονώνονται από τον αντίπαλο. Αν θέλετε να ριζώσετε και στο ανατολικό τμήμα, τότε δεν πρέπει να τους προσπεράσει αυτούς, να προσπεράσει την κατάστασή τους. Αυτοί χρειάζονται προσανατολισμό, αυτό δεν πρέπει να το αφήσετε στη Σοσιαλδημοκρατία που προσπαθεί με ζήλο γι’ αυτό. Ασφαλώς αντιλαμβάνεστε σωστά ότι όλα αυτά δεν κάνουν περιττή την ανάλυση των προβλημάτων, των λαθών και αδυναμιών από την πλευρά μας, που, γι’ αυτό έχω σαφήνεια, έκαναν δυνατό στον αντίπαλο να αναδιπλώσει τόσο μετωπικά το σοσιαλισμό στην Ανατολική Ευρώπη. Αλλά δεν είναι η επιταγή της στιγμής, πριν είναι άλλη μια φορά πολύ αργά, να συμπεριλάβουμε όλους αυτούς που είναι πρόθυμοι. Το κατώφλι πρέπει να το προσπεράσουμε, δηλαδή όλα τα δυσάρεστα, σε κάθε ανατροπή παρουσιαζόμενα φαινόμενα αποστασίας, δειλίας, οπορτουνισμού και προδοσίας, δεν πρέπει να μας θολώνουν το βλέμμα, αλλιώς δε βγαίνουμε από την άμυνα. Μάλιστα, θέλουμε πάντα να πάρουμε πολλούς, θέλουμε να πάρουμε όλους μαζί στο δρόμο μας, αλλά αυτό εμπερικλείει και χρόνο, γιατί πρέπει να υπολογίσουμε ότι μερικοί δε μας καταλαβαίνουν ακόμα, ότι πολλοί, ακόμα και σύντροφοι και ομόφρονες, μετά απ’ αυτό το κύμα της δηλητηρίασης, δεν αντιλαμβάνονται αμέσως γιατί πρέπει να ενεργήσουμε έτσι είτε αλλιώς, ίσως μάλιστα να μη συμφωνήσουν αμέσως μαζί μας. Αλλά είναι και τούτο ένα δίδαγμα από τη νεότατη ιστορία:
Εμείς οι κομμουνιστές δεν επιτρέπεται ποτέ να φοβόμαστε να λέμε την αλήθεια, έστω κι αν αυτή δε γίνεται αμέσως αποδεκτή…
Με εγκάρδιους κομμουνιστικούς χαιρετισμούς
από τη Μάργκοτ και εμένα,
Εριχ».
Δείτε ακόμα:
