Ευγένης Χαραλαμπίδης: «Το Κόμμα σαν την κόρη των ματιών σας. Θα νικήσουμε…» – Ο αλύγιστος κομμουνιστής δήμαρχος Περιστερίου που εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο

Εκείνη την περίοδο του 1948 οι φύλακες, όπως και ο διευθυντής του κάτεργου, είχαν τον Ευγένιο Χαραλαμπίδη -που απέπνεε χαρά και λάμψη μαζί με την ευγένεια και ενέπνεε σεβασμό- πιο πολύ απ’ όλους, θα ‘λεγε κανείς, στο μάτι. Τι στο μάτι, κυριολεκτικά στη «μπούκα του κανονιού» τον είχαν. Για τουφέκισμα στο Λαζαρέτο, παραδειγματικό για τους κάπως πιο άσημους, όσο και να ‘ναι, πολλούς άλλους, που σαν κι εκείνον δεν έλεγαν να αποκηρύξουν τον ΕΛΑΣ, το ΕΑΜ, την ΕΠΟΝ, το ΚΚΕ.

Είχε, βλέπετε, χωρίς να χάσει καθόλου την ευγένειά του, ξεφτελίσει κιόλας δημόσια μια μέρα του 1948 τον ίδιο τον διευθυντή. Τέτοιο κάζο εκείνος ο διευθυντής Νίκος Τουρνάς, που οι Κερκυραίοι του γύριζαν επιδεικτικά την πλάτη στους δρόμους και του ‘σουρναν και τι δεν του ‘σουρναν, ούτε είχε πάθει ούτε μπορούσε να το φανταστεί.

Ο διευθυντής θέλησε το Πάσχα του 1948, διέσωσε ο συναγωνιστής του Σταμάτης Σκούρτης, να τον προσβάλει. Μπροστά σε καλεσμένους του, καθώς ασχολιόταν μ’ ένα ψητό αρνίσιο κεφαλάκι, έβγαλε με το πιρούνι του απ’ το ψητό το μάτι κι επιδεικνύοντάς το θριαμβευτικά φώναξε: «Ορίστε κύριοι, ιδού πώς έβγαζαν τα μάτια των εθνικοφρόνων οι ερυθροί δημότες του κ. δημάρχου Περιστερίου»!

Ο Ευγένης δεν σώπασε.

–Η βλασφημία αυτή, δεν απευθύνεται σε μένα προσωπικά, αλλά επεκτείνεται πολύ πέραν των δημοτών μου. Είναι ύβρις για ολόκληρο το λαό μας. Είναι, μια άτιμη συκοφαντία των ξένων.

–Σας τσούζει, ε; Έτσι δεν βγάζατε τα μάτια;, είπε ο διευθυντής και χώνοντας το πιρούνι έβγαλε και τ’ άλλο μάτι του ψητού.

–Με συγχωρείτε, αλλά για ν’ αντιληφθήτε το μέγεθος της συκοφαντίας δεν έχετε παρά να φέρετε ένα άλλο κεφαλάκι, άψητο όμως.

–Τι θέλεις να πεις μ’ αυτό κ. δήμαρχε;

–Απλώς, να σας αποδείξω το ψέμα.

–Η αλήθεια για σας είναι ψέμα, είπε ο διευθυντής και απευθύνθηκε στο φύλακα μάγειρα: Έχουμε ωμά αρνάκια;

–Μάλιστα

–Πήγαινε να μου φέρεις αμέσως ένα κεφαλάκι, βέβαιος ο διευθυντής πως είχε συντρίψει τον Ευγένη.

–Λοιπόν, λίγο μετά, τι εννοείς κ. δήμαρχε;

–Ότι τα μάτια δεν βγαίνουν όπως νομίζεις.

–Εάν στο αποδείξω για μια ακόμα φορά, δέχεσαι να ομολογήσεις ότι εσύ κι η παρέα σου γεμίσατε τους τενεκέδες που ανεκάλυψε η Επιτροπή Σιτρίν στον Τύπο;

–Μ’ έναν όρο.

–Να τον ακούσουμε.

–Πως αν δεν το κατορθώσετε, θα παραδεχθείτε με τον ίδιο τρόπο πως αυτό είναι ένα ψέμα και συκοφαντία.

–Σύμφωνος.

Ο φύλακας επέστρεψε, έχοντας ένα ωμό κεφαλάκι αρνίσιο στην πιατέλα, που το ακούμπησε στο τραπέζι.

–Δήμαρχε το στοίχημα το χάσατε, είπε ο διευθυντής και πιάνοντας το πιρούνι προσπαθεί μάταια να βγάλει το μάτι, όπως την προηγούμενη φορά… Τραβάει, τραβάει, τίποτα. Το πιρούνι στράβωσε λιγάκι μα αυτό επιμένει στη θέση του. Του ‘δωσαν άλλο πιο γερό και πιο χοντρό. Τίποτα! Το τρύπησε άπειρες φορές, το ‘λυωσε, το παραμόρφωσε, το πιρούνι έσπασε, μα το μάτι δεν βγήκε. Στο τέλος, η πιατέλα θα γλιστρήσει, θα τσακιστεί στο πάτωμα και το κεφαλάκι θα λερώσει το γιορτινό κοστούμι του διευθυντή. Αυτό θα τον κάνει έξω φρενών και θα διατάξει να κλείσουν τον Ευγένη στην ακτίνα του αμέσως». 

Για την προσωπικότητά του, τη δράση του και τις συνθήκες της μεταφοράς του για εκτέλεση, συγκρατούμενοί του στη φυλακή Κέρκυρας διέσωσαν κι ετούτα:

«Απόψε, ξημερώνοντας (…), ώρα 3 τα μεσάνυχτα, παίρνουν από τη Ι’ αχτίνα το δήμαρχο Περιστεριού Ευγένη Χαραλαμπίδη του Γιάννη, 36 χρονών (…) Ήταν κοντού αναστήματος, ασπρουδερός, μαύρα μαλλιά με μεγάλο μέτωπο. Πίσω απ’ τα χοντρά μυωπικά γυαλιά του φεγγοβολούσαν τα μαύρα μάτια του. Ήταν τελειόφοιτος γυμνασίου και γνώριζε άπταιστα τη ρωσική γλώσσα (…) Ως δήμαρχος είχε διακριθεί και είχε αποχτήσει μεγάλη φήμη στον περιστεριώτικο λαό (…) Ασχολούνταν εδώ στην Κέρκυρα με μεταφράσεις λογοτεχνικών βιβλίων κι έγραφε και δικά του συγγράμματα. Ήταν πολύ απλός αγωνιστής. Φορούσε (…) τη χραδωτή στολή της φυλακής. Το πρόσωπό του κρατούσε πάντα ένα φυσικό μειδίαμα. Τις ώρες του προαυλισμού του, του άρεσε να κάνει βόλτες, ιδιαίτερα με επαρχιώτες. Οι συζητήσεις του τις περισσότερες φορές ήταν γεμάτες χιούμορ και εύθυμα πειράγματα. Ήταν επίσης πολύ ετοιμόλογος. Τον ρώτησα μια φορά ποια ήταν η καταγωγή του, επειδή ξέραμε ότι όλοι σχεδόν οι Αθηναίοι είχαν και κάποια άλλη προέλευση. Εγώ, μου λέει, κατάγομαι απ’ τον Πόντο, χωρίς να είμαι ο ίδιος πόντιος…».

Στο Λαζαρέτο τον πήγαν. Για εκτέλεση. Ένας Κερκυραίος παπάς με το επίθετο Μουρμούρης, που πήγαινε και στις φυλακές, ήταν εκεί.

«Τον αρπάζουν ξαφνικά, νύχτα που δεν το περίμενε κανείς. Το “Έχετε γεια” ακούμε ζαλισμένοι μες στον ύπνο. Είχαν σχέδιο να τον κάνουν αρπαχτό, δίχως να πάρουμε είδηση (…) Μα πρόλαβε να γράψει σε μια κόλλα χαρτί τη στερνή του συμβουλή, την πολιτική του διαθήκη: “Το κόμμα σαν την κόρη των ματιών σας. Θα νικήσουμε” (…) Για την τόλμη του και την παλικαριά του, μέρες θα ‘χει να μας λέει κρυφά ο παπα-Μουρμούρης. “Μπράβο του… Άντρας”. Πριν διατάξουν πυρ ο αποσπασματάρχης του είπε: “Έχω εντολή να σας ρωτήσω για τελευταία φορά και αν δεχθείτε να υπογράψετε να σας γυρίσω πίσω στη φυλακή”».

Ο Χαραλαμπίδης δεν λύγισε ούτε τότε: «Δεν προδίνω τις φωνές που ακούς. Είναι κραυγές αιώνων, γενεών που έφυγαν, γενεών που έρχονται. Ακούτε τι λένε; Η τιμή, τιμή δεν έχει και χαρά σ’ όποιον την έχει. Σας συγχωρώ γι’ αυτό που θα μου κάνετε. Κοιτάχτε τα όπλα σας αδέλφια, έχουνε ξένη μάρκα. Μη σημαδεύετε στην καρδιά γιατί εκεί έχω κλεισμένους κι εσάς».

«Ο καλοκαιριάτικος ήλιος που μόλις πρόβαλε απ’ τα Ηπειρώτικα βουνά, έσκυψε και τον αγκάλιασε την ώρα που ‘γερνε τρυπημένος απ’ τις σφαίρες», θυμόταν ακόμη ο παπάς.