Μπορούσε να…

Ένα από τα αγαπημένα μου ιστορικά ανέκδοτα, που ποτέ δεν επιβεβαίωσα, έχει να κάνει με μία διπλωματική συνομιλία αμέσως μετά την Οκτωβριανή επανάσταση. Ο πρέσβης της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας στις ΗΠΑ μετά το 1917, παρέμεινε ο ίδιος, καθώς αν και γιος αριστοκράτη ασπάστηκε τις αρχές της Οκτωβριανής Επανάστασης. Σε μία δεξίωση τον πλησίασε ένας Αμερικάνος διπλωμάτης και μετά από λίγο, αφού κατάλαβε την καταγωγή του, ακολούθησε η εξής συζήτηση:
– «Μα πώς γίνεται εσείς, με αυτή την παιδεία και την καταγωγή να πάτε με το μέρος τους; Εγώ είμαι γιος μανάβη και δεν συμφωνώ»
– «Άρα έχουμε ένα κοινό. Είμαστε και οι δύο προδότες της τάξης μας»

Το να έχεις τη δυνατότητα να ακολουθήσεις μία άλλη πορεία, πιο εύκολη με βάση το προσωπικό σου συμφέρον, και να την απαρνηθείς, είναι πολλές φορές ανώτερο από το να σε οδηγούν εκεί οι ίδιες η ανάγκες της τάξης σου. Σήμερα τιμάμε τον μεγάλο αγωνιστή Νίκο Μπελογιάννη. Κάποιον που θα μπορούσε να…

Θα μπορούσε να σπουδάσει δικηγόρος τη δεκαετία του 1930 και να εξασφαλίσει μια ζωή πολύ καλή για τον εαυτό του και την οικογένεια του.
Προτίμησε να γεννηθεί το παιδί του μέσα στη φυλακή και να του πει:
Δεν έχω τίποτα άλλο να σου αφήσω παρά τα λόγια του ποιητή που ήταν πάντα το πιστεύω μου: «Και να πεθάνεις αν χρειαστεί για να ζήσουν οι άνθρωποι. Άνθρωποι που δεν είδες καν στο πρόσωπο. Και θα πεθαίνεις όσο και να ξέρεις ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο, τίποτα πιο αληθινό από τη ζωή».

Θα μπορούσε να κάνει πίσω όσο ήταν ακόμα αρχή και να μη φυλακιστεί από τη δικτατορία του Μεταξά.
Προτίμησε να περάσει κάποια από τα καλύτερα του χρόνια στη φυλακή και να τον ξετινάξουν στο ρετσινόλαδο.

Θα μπορούσε αφού βγήκε από τη φυλακή την περίοδο της κατοχής, που τον είχε παραδώσει η μεταξική δικτατορία στους Γερμανούς, να κάτσει ήσυχος. Προτίμησε να συμμετάσχει στην αντίσταση και στον ΕΛΑΣ.

Θα μπορούσε να κάνει πίσω και να “αποκηρύξει μετά βδελυγμίας τον κομμουνισμόν”.
Προτίμησε να ανέβει στα βουνά με τον ΔΣΕ και στο τέλος να συμμετάσχει στο επίλεκτο απόσπασμα της 1ης μεραρχίας τον Αύγουστο-Σεπτέμβρη του 1949. Μία “αυτοκτονική” αλλά αναγκαία επιχείρηση. Αυτός, ο Παπαγεωργίου και ο Καπετάν Γιώτης.

Θα μπορούσε να κάτσει ήσυχος στην πολιτική εξορία όπως κάνανε άλλοι στο Παρίσι. Προτίμησε να έρθει στη μεταμφυλιακή Ελλάδα, και να κομίσει τις αποφάσεις από τις Ολομέλειες της ΚΕ. Δηλαδή αγώνας για το ψωμί, τις δημοκρατικές ελευθερίες και την ειρήνευση του τόπου.

Θα μπορούσε να κάνει πίσω και δηλώσει μετανιωμένος ενώ απειλούνταν η ζωή του πιο σοβαρά από ποτέ. Ούτε επικοινωνία με τους συγκρατούμενους του δεν είχε.
Προτίμησε να ατσαλωθεί, να εμψυχώνει ο ίδιος τους άλλους και να γράφει σημειώματα στη γυναίκα του σε φλούδες από λεμόνια. Να της λέει μέσα στο κελί να φτιάξει έναν κόσμο όμορφο γεμάτο λουλούδια. Σαν αυτά που έβαζαν οι αντάρτες του στις κάννες των τουφεκιών τους όταν πήγαιναν για πόλεμο είτε στον ΕΛΑΣ, είτε στον ΔΣΕ.

Θα μπορούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του στην απολογία του.
Προτίμησε να πει: «Αγωνιζόμαστε για να προφτάσουμε την αυγή και το αύριο, για να δημιουργήσουμε νέους χρόνους κι εποχές, στο μπόι των ονείρων μας, στο μπόι των ανθρώπων… Δεν ζητώ την επιείκειά σας. Θα δεχτώ με περηφάνια και στωικότητα την καταδίκη μου και θαρραλέα θα αντιμετωπίσω ακόμη και το εκτελεστικό σας απόσπασμα»

Και το κυριότερο, έκανε πράξη τα λεγόμενα του… Χωρίς κανέναν ψυχαναγκασμό ιερομάρτυρα, χωρίς κανέναν δισταγμό, αλλά και χωρίς καμία πίστη στη μεταθανάτια ζωή, έδειξε το μεγαλείο του. Μεγαλείο ανώτερο των πρώτων χριστιανών… Μπορούμε και εμείς να γονατίσουμε μπροστά του… Γιατί μόνο μπροστά στους νεκρούς μας γονατίζουμε… Όχι με την έννοια της ιστορικής λατρείας… Αλλά με την έννοια της υπόσχεσης ότι ο θάνατός τους δεν ήταν άδικος και θα σηκώσουμε τις σημαίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο ψηλότερα…

ΥΓ. Επίσης θα μπορούσαν κάποιοι να τον έβαζαν στα ψηφοδέλτια της ΕΔΑ και να έδιναν ακόμη μία μάχη για να σωθεί… οι πολιτικοί πρόγονοι αυτών που σήμερα μιλάνε για μη ιμπεριαλιστική Αμερική, αύξηση του κατώτατου μισθού με έναν καφέ τη μέρα και για «Αριστεροχώρια»…

«Ο Μπελογιάννης μας έμαθε άλλη μια φορά πώς να ζούμε και πώς να πεθαίνουμε./ Μ’ ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία./ Μ’ ένα χαμόγελο έλαμψε τον κόσμο για να μη νυχτώσει (…)».

Γιάννης Ρίτσος