Ναύαρχος Νίκος Παππάς: Μια θαρραλέα μορφή της αντιδικτατορικής πάλης

Στις 5 του Απρίλη 2013 έφυγε από τη ζωή ο ναύαρχος Νίκος Παππάς, η κίνηση του οποίου να εκδηλώσει έμπρακτα την αντίθεσή του και να καταγγείλει τη δικτατορία των συνταγματαρχών προκάλεσε διεθνώς αίσθηση. Σε μια περίοδο που οι δικτάτορες δεν έχαναν ευκαιρία να υποστηρίζουν ότι, δήθεν, είχαν τον πλήρη έλεγχο και την «αποδοχή» του στρατεύματος, ο ναύαρχος Ν. Παππάς, κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Βέλος», οδήγησε το πολεμικό σκάφος στην Ιταλία και μαζί με το πλήρωμά του ζήτησαν πολιτικό άσυλο καταγγέλλοντας τη χούντα στην Ελλάδα,

Ο Νίκος Παππάς γεννήθηκε το 1930 στην Κύμη. Κατάγονταν από τα Ψαρά με προγόνους ναυμάχους. Σπούδασε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, στη Σχολή Ναυτιλίας και Κατευθύνσεως του Βρετανικού Ναυτικού και στη Σχολή Πολέμου και Αμύνης του ΝΑΤΟ στη Ρώμη. Το 1963, υπηρέτησε ως υπασπιστής ΥΕΘΑ έως το 1965. Το διάστημα 1971-1972, διετέλεσε διοικητής της Σχολής Υπαξιωματικών.

Τον Μάη του 1973 το αντιτορπιλικό «Βέλος», του οποίου ήταν κυβερνήτης, στην Ιταλία, εγκαταλείπει νατοϊκή άσκηση που διεξάγονταν στο Τυρρηνικό Πέλαγος. Στη συνέχεια, στις 25 του ίδιου μήνα, το πολεμικό σκάφος αγκυροβολεί έξω από το λιμάνι του Φιουμιτσίνο, στην περιοχή της Ρώμης. Ο ίδιος και το πλήρωμά του ζητούν πολιτικό άσυλο, καταγγέλλοντας τη χούντα στην Ελλάδα.

Η πρωτοφανής αυτή κίνηση παίρνει μεγάλη δημοσιότητα στην Ιταλία και παγκόσμια και προκαλεί κύματα συμπαράστασης που αναγκάζουν την ιταλική κυβέρνηση να δώσει πολιτικό άσυλο στο Νίκο Παππά και στους υπόλοιπους του πλοίου, 6 αξιωματικούς και 25 υπαξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού.

Η χούντα των συνταγματαρχών αναγκάζεται να στείλει στην Ιταλία νέο πλήρωμα για να φέρει ξανά το «Βέλος» στην Ελλάδα. Ο Νίκος Παππάς αποτάσσεται από το Πολεμικό Ναυτικό και του αφαιρείται η ελληνική ιθαγένεια.

Μετά την πτώση της δικτατορίας Νίκος Παππάς επανήλθε στο Πολεμικό Ναυτικό υπηρετώντας σε διάφορες θέσεις. Ως υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας συμμετείχε στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Γρίβα (1989) και στην οικουμενική του Ξενοφώντα Ζολώτα (1989-1990).

Έφυγε από τη ζωή στις 5 του Απρίλη 2013 ύστερα από σκληρή μάχη με τον καρκίνο.

Ναύαρχος Νίκος Παππάς

Σε εκδήλωση του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 (ΣΦΕΑ), το 2018, ο αντιναύαρχος ε.α. του πολεμικού ναυτικού Κωνσταντίνος Γκορτζής, που νεαρός συμμετείχε στο πλήρωμα του αντιτορπιλικού «Βέλος» ως σημαιοφόρος (ανθυπολοχαγός) μεταξύ άλλων θα πει:

«Το Κίνημα του Ναυτικού οργανωνόταν από το 1968 μέχρι το 1972, γιατί έπρεπε να συντονιστούν πολλά πράγματα και να βρεθεί ο κατάλληλος χρόνος, ώστε όλοι οι μυημένοι να είναι σε καίριες θέσεις στα πλοία, ως κυβερνήτες, ύπαρχοι, μηχανικοί, κ.α. Πολλοί ρωτούν γιατί καθυστέρησε να εκδηλωθεί. Δεν εκδηλώθηκε, αλλά πέτυχε. Και πέτυχε, επειδή το αντιτορπιλικό “Βέλος” εκείνη την ημέρα, 22 Μαΐου 1973 ήταν εν πλω σε μια άσκηση του ΝΑΤΟ και ο αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς, πήρε την απόφαση του. Σκεπτόμενος, ότι εάν γυρνούσε πίσω -η χούντα μιλούσε ήδη για μια κίνηση “οπερέτα”, τριών, τεσσάρων αξιωματικών, ενώ ήταν όλο το ναυτικό- ίσως να μην είχε άλλη ευκαιρία. Συν, του ότι και στρατός και αεροπορία συμμετείχαν μέσα στο Κίνημα του Ναυτικού.

Αποφάσισε, λοιπόν, ο Νίκος Παππάς, να βγει έξω στην Ιταλία να ζητήσει πολιτικό άσυλο και μόλις το αποφάσισε αυτό, όλο το πλήρωμα ήθελε να τον ακολουθήσει. Γιατί ήταν ένας ηγέτης πραγματικός, στη θεωρία και στην πράξη. Και στη φωτιά να μας έλεγε να πέσουμε, θα πέφταμε. Ο ίδιος είπε, ότι δε θα παραδώσουμε το πλοίο στους Ιταλούς και ας βγουν δέκα, είκοσι μέλη του πληρώματος, να ακολουθήσουν χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις… Τριάντα, τον ακολουθήσαμε».

Στην ίδια εκδήλωση, ο υποναύαρχος ε.α. Γιάννης Ντουνιαδάκης θυμάται εκείνη την εποχή, που υπηρετούσε ως δόκιμος στο πολεμικό ναυτικό:

«Εγώ, συγκεκριμένα, ήμουν στη σχολή το 1972, λίγους μήνες αφότου είχε αποφοιτήσει η σειρά του κ. Γκορτζή, του μετέπειτα μέλους του πληρώματος του «Βέλους». Θυμάμαι, ότι στα εκπαιδευτικά ταξίδια που κάναμε κυρίως είχαμε κάποιες ενδείξεις, υπήρχαν μηνύματα από την αντίσταση. Όταν ήμουν σε εκπαιδευτικό ταξίδι στο Σαν Ραφαέλ, η ομάδα Παππά, του «Βέλους» – που είχε ήδη εγκατασταθεί στην Ευρώπη, είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο στην Ιταλία – είχε προσπαθήσει να προσεταιριστεί και τα δύο εκπαιδευτικά πλοία, με τα οποία είχαμε πάει εμείς, ως δόκιμοι τότε, εκπαιδευτικό ταξίδι».

Το αντιτορπιλικό «Βέλος» σημαντικό μνημείο της σύγχρονης Ιστορίας μας

Το αντιτορπιλικό «Βέλος» αποτελεί στις μέρες μας σημαντικό μνημείο της σύγχρονης Ιστορίας μας. Το «Α/Τ ΒΕΛΟΣ – Μ.Α.Α.» είναι ανοιχτό στο κοινό και δέχεται και οργανωμένες επισκέψεις από σχολεία και μαζικούς φορείς, που ξεναγούνται και ενημερώνονται από τους υπεύθυνους του αντιτορπιλικού-μουσείου. Για να γνωρίσουν, ιδιαίτερα οι νέοι, στιγμές του αντιδικτατορικού αγώνα.

Όπως σημειώνει ο Γιάννης Ντουνιαδάκης, Υποναύαρχος ε.α. του Πολεμικού Ναυτικού, Περιφερειακός Σύμβουλος Νοτίου Αιγαίου με τη Λαϊκή Συσπείρωση: «Το «Βέλος» κατά έναν τρόπο εκπροσωπεί τις πολλές άλλες αντιδικτατορικές κινήσεις που έδρασαν ενεργά στο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας. Η διατήρησή του ως τέτοιου μνημείου υπογραμμίζει το γεγονός ότι το φασιστικό καθεστώς της χούντας ήταν μισητό και μέσα στις Ένοπλες Δυνάμεις, όπου βρισκόταν και το κύριο στήριγμά του. Νομίζουμε ότι ο ρόλος του είναι πολύτιμος για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης του λαού και ιδιαίτερα του προσωπικού των ΕΔ σε μια εποχή που ο φασισμός και ο ναζισμός φουντώνουν στην Ευρώπη με την ανοχή της ΕΕ και κρατών – μελών της».

Με πληροφορίες από Βικιπαίδεια, Ριζοσπάστη και ιστοσελίδα του ΣΦΕΑ