Ο Αουγκούστο Πινοτσέτ και τρεις πικρές αλήθειες της Unidad Popular

Σήμερα κλείνουν έντεκα χρόνια από το θάνατο του δικτάτορα της Χιλής Αουγκούστο Πινοτσέτ, που ανέτρεψε με στρατιωτικό πραξικόπημα την εκλεγμένη λαοφιλή κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αγιέντε, που πλήρωσε τις πασιφιστικές αυταπάτες του, πεθαίνοντας με το όπλο στο χέρι. Ένα όπλο που το άφησε στους εχθρούς του και όταν αποφάσισε να το πάρει για να υπερασπίσει τη νόμιμη κυβέρνησή του και το λαό του, ήταν πλέον πολύ αργά. Κι αυτή είναι η πικρή, πολύτιμη αλήθεια της Unidad Popular, όπως λέει ο στίχος του Βολφ Μπίρμαν -όταν ήταν ακόμα επαναστάτης.

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο, παραθέτουμε συνοπτικά τρία γνωστά σημεία, τρεις “πικρές αλήθειες” που αφορούν τη Χιλή, το κράτος και τον Πινοτσέτ.

-Ο Πινοτσέτ διορίστηκε από την κυβέρνηση του Αγιέντε αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων λίγους μήνες πριν από την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος, παρά τον ύποπτο ρόλο και τα στοιχεία που υπήρχαν εις βάρος του -δείγμα της αφελούς εμπιστοσύνης που έδειχνε ο Πινοτσέτ στα στελέχη του κράτους. Από εκείνη την εποχή μάλιστα υπάρχει και ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο όπου ποζάρει δίπλα στον Κάστρο, από μια επίσκεψη του Φιντέλ στη Χιλή του Αγιέντε (κάτι που δεν εμπόδισε τα “φιλελέ τρολ”, μετά το θάνατο του Κάστρο, να διαστρεβλώσουν την ιστορία και να χρησιμοποιήσουν τη φωτογραφία, για να του αποδώσουν σχέσεις με φασιστικά καθεστώτα). Όπως λένε κι οι στίχοι του Μπίρμαν, από στόμια βγαίνει η δύναμη κι όχι από στόματα. Κι όταν παραδίδεις τα όπλα στον έλεγχο του αντιπάλου σου, είναι σα να του χαρίζεις το σχοινί με το οποίο θα προσπαθήσει να σε κρεμάσει.

-Η Χιλή του Πινοτσέτ έγινε το πρώτο πειραματόζωο του ΔΝΤ, της σχολής του Σικάγο και των νεοφιλελεύθερων θεωριών, που εξαθλίωσαν το χιλιάνικο λαό. Η άγρια καταστολή του κινήματος συμβάδιζε με την άγρια καταπίεση, με την περιστολή δικαιωμάτων κι εργατικών κατακτήσεων, πατώντας ακριβώς πάνω στην ήττα και το τσάκισμα του λαϊκού κινήματος. Ή αλλιώς, η φασιστική δικτατορία πήγαινε χέρι-χέρι με τον οικονομικό νεο-φιλελευθερισμό.
Τη στιγμή που η χούντα του Πινοτσέτ συλλάμβανε και εκτελούσε μαζικά τους αντιπάλους της, που εξαφάνιζε τα ίχνη τους και τους δήλωνε ως αγνοούμενους, ο “φιλελεύθερος δυτικός κόσμος” στεκόταν στο πλευρό του δικτάτορα, του παρείχε αμέριστη στήριξη και εξασφάλιζε τα συμφέροντα και την κερδοφορία του, πάνω στο αίμα (κυριολεκτικά) του χιλιάνικου λαού.

-Αφού το λαϊκό κίνημα ανέκτησε τις δυνάμεις του, άρχισε να πιέζει τη χούντα του Πινοτσέτ, ο οποίος αναγκάστηκε -μετά κι από διεθνείς πιέσεις- να προχωρήσει σε δημοψήφισμα, το οποίο απέρριπτε την παραμονή του στην εξουσία και τον αποδοκίμαζε. Παρόλα αυτά, ο Πινοτσέτ παρέμεινε καταχρηστικά στην εξουσία για δύο χρόνια ακόμα -ως το 1990- και για δέκα συνολικά στα πράγματα της χώρας, αφού παρέμεινε ως το 1998 επικεφαλής του στρατού. Άλλη μία απόδειξη για το πού γράφουν τη (δική τους, αστική) δημοκρατία οι αστικές δυνάμεις, όταν αυτή δεν εκφράζει τα συμφέροντά τους…

Προς το τέλος της ζωής του, ο Πινοτσέτ μετέβη στην Αγγλία για να εγχειριστεί, όπου συνελήφθη -ενώ στην ουσία προστατευόταν από τους παραδοσιακούς του συμμάχους, που τους είχε υποστηρίξει και στον πόλεμό τους εναντίον της Αργεντινής για τα Φόκλαντ- και μετά από μακροχρόνιες διαβουλεύσεις, επέστρεψε στη Χιλή όπου “δικάστηκε” απλά και μόνο για να απαλλαχθεί από τις κατηγορίες και να πεθάνει τελικά σε κατ’ οίκον περιορισμό σε ηλικία 90 ετών. Κάπως σαν “αμφιλεγόμενη προσωπικότητα” κι όχι ως στυγνός δικτάτορας, που βασάνισε και ταπείνωσε το λαό του.
Οι αστοί μπορεί να πετάνε ως στυμμένες λεμονόκουπες τα καθεστώτα που δεν τους χρειάζονται πια, αλλά ξέρουν να προστατεύουν και να επιβραβεύουν τους υπηρέτες τους.