Ο Θανάσης Κλάρας στα χρόνια της ΟΚΝΕ

Η Αύρα Παρτσαλίδου θυμάται πώς γνώρισε τον Θανάση Κλάρα, το στέλεχος του ΚΚΕ που στη συνέχεια ως Άρης Βελουχιώτης θα ηγηθεί της Αντίστασης του λαού μας, στα χρόνια της ΟΚΝΕ, της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, που το ιδρυτικό της συνέδριο ξεκίνησε μια μέρα σαν σήμερα, στις 28 του Νοέμβρη 1922. Απόσπασμα από το βιβλίο της “Αναμνήσεις από τη ζωή της ΟΚΝΕ” (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1983).

Η ΟΚΝΕ έβγαζε τότε την εφημερίδα «Νεολαία». Έβγαινε κάθε βδομάδα, αν θυμάμαι καλά. Τυπωνόταν για πολλά χρόνια στο τυπογραφείο του Παπαδογιάννη στην οδό Ψαρρών. Αιωνίως η οργάνωση ήταν χρεωμένη στο τυπογραφείο. Οι τυπογράφοι, όπως κι’ ο Παπαδόπουλος, ήταν όλοι τους αριστεροί και βάζανε όλη τους την τέχνη για να βγει όμορφη η «Νεολαία». Ένα μεγάλο διάστημα ήταν υπεύθυνη για την εκτύπωσή της Ηλέκτρα [Αποστόλου]. Ξημεροβραδιαζότανε στο τυπογραφείο, μ’ ένα κουλούρι περνούσε τα μεσημέρια και τα βράδια της. Σκυμμένη πάνω στα χαρτιά, έκοβε άρθρα όταν δε χωρούσαν, έγραφε στα γρήγορα συμπληρωματική ύλη όταν είχε κενά.

Η «Νεολαία» μοιραζόταν στους υπεύθυνους τύπου των αχτίδων κι’ από κει στους πυρήνες. Κυκλοφορούσε σ’ όλη την Ελλάδα. Ένα απ’ τα διαρκή θέματα των πυρήνων ήταν και το θέμα: «ξόφληση της “Νεολαίας”». Πολλές φορές οι νεολαίοι αργούσαν να εισπράξουν τα λεφτά απ’ την πούληση, άλλα φύλλα τα δίνανε τζάμπα ή τα κρατούσαν αδιάθετα κι’ ύστερα δεν είχαν να πληρώσουν, έτσι διαρκώς οι πυρήνες είχαν χρέη.

Την αγαπούσαμε την εφημερίδα μας. Ακόμα και τώρα, σα να τη βλέπω, άσπρη, φρέσκια και να μυρίζει μελάνι. Πάνω – πάνω, με χτυπητά μαύρα γράμματα, ο τίτλος «Νεολαία» και κάτω απ’ τον τίτλο: «Όργανο της ΚΕ της ΟΚΝΕ». Έγραφε για τα προβλήματα των νέων εργαζομένων, ανταποκρίσεις, κίνηση των τμημάτων νέων των σωματείων, οργανωτικά ζητήματα, αποφάσεις της ΟΚΝΕ και της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων, ζητήματα του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Πολλές, φορές είχε ποιήματα, χρονογραφήματα, διηγήματα. Για τις γυναίκες έγραφε σπάνια. Είχε το δικό της πρόσωπο σαν εφημερίδα και όσα χρόνια έβγαινε το διατήρησε.

Οι νεολαίοι δεν παίρνανε μόνο τη «Νεολαία». Όσοι μπορούσαν να εξοικονομήσουν τα λεφτά παίρνανε κάθε μέρα το «Ριζοσπάστη». Επειδή δεν πρόφταιναν απ’ τις πολλές δουλειές να τα καλοδιαβάσουν όλ’ αυτά, τα στοίβαζαν στα σπίτια τους με πρόθεση να τα ξεκοκκαλίσουν μόλις τους δοθεί η ευκαιρία. Κι επειδή αυτή η ευκαιρία ποτέ δεν ερχόταν, η στοίβα όλο και μεγάλωνε, οι μανάδες μας φώναζαν: Τι θα γίνει όλο τούτο το χαρτί; Άλλες κλέβανε με τρόπο απ’ τη στοίβα για το νοικοκυριό τους.

Δίπλα στο θεωρητικό περιοδικό του Κόμματος «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» έβγαινε το θεωρητικό περιοδικό της ΟΚΝΕ «Ο Νέος Λενινιστής». Πόσες και πόσες φορές δεν είχαμε σκύψει πάνω απ’ τις σελίδες του στην προσπάθεια να κατατοπιστούμε πάνω στα ζητήματα τα θεωρητικά και τα οργανωτικά. Τον τοποθετούσαμε κι’ αυτόν προσεχτικά στή στοίβα, δίπλα, στο «Ριζοσπάστη» και τη «Νεολαία» για μελλοντικό επιμελέστερο διάβασμα. Δίπλα αραδιάζαμε και τα μαρξιστικά βιβλία πού αγοράζαμε απ’ το Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο.

Το Σοσιαλιστικό Βιβλιοπωλείο άνοιξε γύρω στο 1928. Ήταν στο αδιέξοδο δρομάκι, κάτω απ’ τις γραμμές του Ηλεκτρικού, κοντά στην Ομόνοια. Παρακολουθούσε τη δουλειά ο Ζεύγος και πολύ ταχτικά περνούσε απ’ εκεί. Ήταν ένα μαγαζάκι με μια μικροσκοπική βιτρίνα δίπλα στην πόρτα. Πουλούσε βιβλία, τα κομματικά περιοδικά και εφημερίδες. Εκεί υπήρχε σε ελληνική μετάφραση το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» με ολοκόκκινο εξώφυλλο, «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας», το «Αντί-ντύρινγκ», το «Τι να κάνουμε», το «Κράτος κι η επανάσταση», «Ο Αριστερισμός» και άλλα μαρξιστικά έργα.

Ο Θανάσης Κλάρας (Άρης Βελουχιώτης) – Φωτογραφία από τον φάκελό του στην Ασφάλεια

Μια μέρα πέρασα απ’ εκεί παρέα μ’ ένα γνωστό μου και αντί την κοπέλα που ήταν πάντα εκεί, βλέπω ένα νέο στη θέση της. Ήταν χλωμός, λεπτοκαμωμένος, μέτριος στο ανάστημα και με μάτια έξυπνα, αστραφτερά. Φαινόταν στερημένος και ταλαιπωρημένος. Η παρέα μου τον έλεγε Θανάση. Μπροστά, τού έλειπε ένα δόντι κι εγώ λυπόμουνα κάθε φορά που γελούσε, γιατί χαλούσε την ομορφιά του προσώπου του. Καθώς γράφω, περνάει επίμονα απ’ το μυαλό μου ένα τραγούδι που έβγαλε ο λαός στην κατοχή:

Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά
Πέφτουν ντουφέκια ανάρια
Ο Άρης κάνει πόλεμο
Μ’ Αντάρτες παλληκάρια.

Πού να ξέρω τότε πως αυτός ο νέος, που τον κοίταγα με τόση περιέργεια, θα γινόταν μια μέρα ιστορική μορφή, ο πρώτος καπετάνιος τού ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας).

Βρισκόμουνα στην Κοκκινιά, στον Πειραιά, όταν πρωτάκουσα για τον Άρη. Όλη η Κοκκινιά μιλούσε για τ’ Αντάρτικο που σηκώθηκε στη Ρούμελη. Από στόμα σε στόμα διηγόντουσαν για τα πρώτα κατορθώματά του.

— Περνούσε, που-λες, τ’ αυτοκίνητο απ’ τη στροφή — διηγότανε με πατριωτική περηφάνεια ένας Κοκκινιώτης πούχε πάει για τρόφιμα στη Ρούμελη — και ξαφνικά παρουσιάζονται μπροστά μας οι αντάρτες τού Άρη. Σαν το πουλί βρέθηκαν πάνω στ’ αυτοκίνητο, γυρεύουν τα χαρτιά μας, κάποιον προδότη ψάχνανε.

Θανάσης Κλάρας (Άρης Βελουχιώτης)

Άρης, Άρης, Άρης. Ποιος νάναι άραγε αυτός ο Άρης; Ποιος νάναι; Και να που ήταν ο παλιός νεολαίος Θανάσης Κλάρας από τη Λαμία, που τόσες φορές τον είχα ανταμώσει στα παλιά χρόνια στη δουλειά της Κομμουνιστικής Νεολαίας.

Τον είδα τον Άρη στην Ελεύθερη Ελλάδα, εκεί που ο λαός, με απλωμένα διάπλατα τα λάβαρα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, κρατούσε στα χέρια του την εξουσία κάτω απ’ τη μύτη του πάνοπλου καταχτητή. Τον είδα πλαισιωμένο από αντάρτες, απ’ τον οπλισμένο λαό του θρυλικού ΕΛΑΣ, που η δόξα του είναι συνυφασμένη με τη δόξα του ηρωϊκού μας Κόμματος, των κομμουνιστών της Ελλάδας. Η φωνή του είχε χοντρύνει, ο ίδιος είχε γίνει τραχύς, δεμένος, αγνώριστος. Μια μεγάλη γενειάδα σκέπαζε το κάτω μέρος του προσώπου του και στο κεφάλι του είχε το μαύρο σκούφο. Η αντάρτικη στολή στεκόταν απάνω του περήφανα. Μαζί του κι ο παλιός του φίλος και συμπατριώτης, που τα παλιά τα χρόνια είχε γαλατάδικο στην οδό Θεμιστοκλέους. Πόσες φορές δεν είχαμε συνεδριάσει οι νεολαίοι στο πατάρι του! Ακολούθησε τον Άρη σ’ όλο τ’ άντάρτικο και στον τραγικό του θάνατο.