Ο Θανάσης Παπαρήγας ήταν πολλοί ταλαντούχοι άνθρωποι σε ένα σώμα, μια καρδιά

Σαν σήμερα, πριν από 15 χρόνια πέθανε ο Θανάσης Παπαρήγας, ο αξέχαστος δημοσιογράφος του Ριζοσπάστη, υποκύπτοντας στα τραύματά του από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, που σε πολλούς θύμισε συνειρμικά το αντίστοιχο τέλος του Στ. Σαράφη, του επικεφαλής του ΕΛΑΣ.

Ο Ριζοσπάστης περιέγραφε ως εξής τη σκηνή του δυστυχήματος -κι όσο ακόμα ο Θ. Παπαρήγας νοσηλευόταν σε κρίσιμη κατάσταση στο ΚΑΤ.

Χτυπήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης, 9/10/2002, στις 5.30 περίπου, από ΙΧ επιβατηγό αυτοκίνητο στη λεωφόρο Μαραθώνα, στην πλατεία της Ν. Μάκρης. Ηταν πεζός και χτυπήθηκε την ώρα που προσπαθούσε να διασχίσει τη λεωφόρο, προκειμένου να πλησιάσει αυτοκίνητο που τον περίμενε στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που συγκεντρώσαμε, εκείνη τη στιγμή, εμφανίστηκε να έρχεται με μεγάλη ταχύτητα από την πλευρά του φαναριού που είναι επί της Μαραθώνος το όχημα που οδηγούσε ο ανθυπασπιστής του Πολεμικού Ναυτικού Φίλιππος Χάλαρης, με αριθμό κυκλοφορίας ΥΗΤ-4450. Τον χτύπησε με μεγάλη δύναμη και τον παρέσυρε. Το αυτοκίνητο κινούνταν από Ν. Μάκρη προς Μαραθώνα και τόσο στο σημείο που χτύπησε τον Θ. Παπαρήγα, όσο και σ’ όλο το τμήμα των επόμενων 60 μέτρων δε διαπιστώθηκε ούτε ένα ίχνος φρένου. Παρά τον αρχικό ισχυρισμό του οδηγού ότι δεν είδε καν τον πεζό Θ. Παπαρήγα, το γεγονός ότι σχεδόν τσακίστηκε το κολωνάκι της οροφής του αυτοκινήτου του από τη σφοδρότητα της σύγκρουσης δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες. Σύμφωνα με την Αστυνομία, από τα δύο αλκοτέστ που του έγιναν, διαπιστώθηκε ότι είχε κάνει κατανάλωση αλκοόλ.

Σοβαρότατα τραυματισμένος στο κεφάλι ο Θ. Παπαρήγας παρέμεινε επί μισή ώρα αιμόφυρτος στο δρόμο, παρά το γεγονός ότι από την πρώτη στιγμή καταστηματάρχες της περιοχής είχαν ειδοποιήσει την ΕΛ.ΑΣ και το ΕΚΑΒ. Οι κάτοικοι, φοβούμενοι να τον μετακινήσουν, αναγκάστηκαν να βάλουν τα σώματά τους γύρω από το σώμα του Θ. Παπαρήγα που κειτόταν στην άκρη του δρόμου, προκειμένου να τον προστατέψουν από διερχόμενα οχήματα. Τελικά, μετά από μισή ώρα αιμόφυρτος στην άκρη του δρόμου, μεταφέρθηκε στο Κέντρο Υγείας Ν. Μάκρης από Αλβανό εργάτη στην καρότσα αγροτικού αυτοκινήτου. Στο Κέντρο Υγείας τού παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες και στη συνέχεια μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο ΚΑΤ.

Μιάμιση μέρα μετά, ο Θανάσης Παπαρήγας υπέκυψε στα τραύματά του, αφήνοντας πίσω του δυσαναπλήρωτο κενό. Η ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ για το θάνατό του υπόδειγμα συνείδησης και παράδειγμα της γενικής φιλοσοφίας των κομμουνιστών για τη ζωή, σημειώνοντας τα εξής.

Ο σ. Θανάσης Παπαρήγας ήταν γιος του δολοφονημένου στελέχους του ΚΚΕ Μήτσου Παπαρήγα και της παλιάς κομμουνίστριας Βασιλείας Παπαρήγα. Εντάχθηκε από τα μαθητικά του χρόνια στη Νεολαία της ΕΔΑ και αργότερα στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη. Το 1967 εξορίστηκε από τη δικτατορία στη Γυάρο και στη Λέρο. Απελευθερώθηκε το 1968, ενώ στις αρχές του 1974, αφού συνελήφθη εκ νέου, βασανίστηκε από την ΕΣΑ στο Μπογιάτι και εξορίστηκε και πάλι στη Γυάρο, απ’ όπου αφέθηκε ελεύθερος τον Ιούλη του 1974, όταν η δικτατορία κατέρρευσε.

Εγινε μέλος του ΚΚΕ το 1968.

Ο σύντροφος Θανάσης Παπαρήγας εργάστηκε στο «Ριζοσπάστη» από το 1974 και στον «902», μέχρι σήμερα. Ηταν μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Ιστορίας, ενώ εργάστηκε και στο ΚΜΕ ως μέλος του ΔΣ. Γλωσσομαθής, με πολύπλευρες γνώσεις και πολυγραφότατος, προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στο ΚΚΕ.

Ο σ. Θ. Παπαρήγας υπήρξε ένας αφοσιωμένος κομμουνιστής, άνθρωπος με ήθος, σταθερός υπερασπιστής των αρχών του ΚΚΕ και αλύγιστος σε όλες τις δυσκολίες της πολιτικής πάλης. Η συνολική στάση του εξέφραζε τη γενικότερη φιλοσοφία των κομμουνιστών για τη ζωή και τον τρόπο που καταξιώνεται η ανθρώπινη υπόσταση.

Ο σ. Θ. Παπαρήγας αποτελεί υπόδειγμα συνείδησης για την αξία της γνώσης, στο απέραντο πεδίο της οποίας εντρύφησε ολόκληρη τη ζωή του, μέχρι και το άδικο τέλος του. Ισως να είναι αυτή και η καλύτερη υποθήκη που αφήνει στις νέες γενιές, ιδιαίτερα στους νέους και στις νέες της ΚΝΕ.

Η συγκίνηση που προκάλεσε ο θάνατός του είναι δύσκολο να περιγραφεί και να αποδοθεί με λόγια. Και αυτό δεν αφορούσε μόνο τα μέλη και τους οπαδούς του κόμματος. Αρκεί να δει κανείς τη μακριά, ενδεικτική λίστα με τα συλλυπητήρια τηλεγραφήματα που κατέφταναν για το θάνατο του Θανάση Παπαρήγα, όπου εκτός από τα επίσημα πρόσωπα, μπορεί να δει κανείς κι υπογραφές-έκπληξη, όπως «Σύντροφοι από τον Αναρχικό χώρο», δείγμα κι αυτό της ευρύτερης αναγνώρισης της προσωπικότητάς του.

Αξίζει επίσης να θυμηθούμε πώς αποχαιρέτησαν οι συνάδελφοί του στο Ριζοσπάστη τον αείμνηστο δημοσιογράφο. Αντιγράφουμε κι αναδημοσιεύουμε ενδεικτικά ένα σημείωμα της -προσφάτως εκλιπούσας- Αριστούλας Ελληνούδη, με τίτλο “τα μικρά και τα μεγάλα”, που εξαίρει τις “μικρές αρετές” και τη σεμνότητά του.

Αγαπητέ σ. Θανάση,

Ολοι όσοι, χρόνια και χρόνια, σε ζήσαμε στο «Ριζοσπάστη», νιώθουμε την ανάγκη να σου πούμε πόσο πολύ, πόσο βαθιά, για πρώτη φορά στην κοινή ζωή μας, μας λύπησες. Πώς να δεχτούμε ότι δε θα σε ξαναδούμε, δε θα ξανακούσουμε την καλημέρα σου, τη μόνιμη, ευγενική και τρυφερή προσφώνησή σου «αγαπητέ σύντροφε», «αγαπητή συντρόφισσα»; Οτι δε θα σε ξαναρωτήσουμε «κι εσύ τι κάνεις;» και εσύ να απαντήσεις «Δόξα τω Γιαραμπή!».

Δύσκολο πολύ, αδιανόητο είναι να σ’ αποχαιρετούμε. Πόνος μεγάλος ο χαμός σου. Τεράστιο, δυσαναπλήρωτο το κενό που αφήνεις. Σπαρταρά η καρδιά μας αναλογιζόμενη το μέγεθός σου, τη σπανιότητά σου ως ανθρώπου, κομμουνιστή, δημοσιογράφου. Η μνήμη πεταρίζει και στις σπάνιες ιδιότητές σου και στις μικρές, καθημερινές στιγμές σου, μετρώντας την πολυτιμότητά τους. Τι να πρωτοπούμε για ό,τι σπουδαίο σε διέκρινε; Σε λέγαμε «κινητή βιβλιοθήκη», λόγω της μαρξιστικής σου κατάρτισης, της γλωσσομάθειάς σου, της ιστορικής, εγκυκλοπαιδικής, φιλολογικής, φιλοσοφικής σου μόρφωσης. Ησουν ένας σπάνιος στοχαστής, προικισμένος με διαλεκτική γνώση, μαχητικότητα αλλά και νηφαλιότητα, ήθος, έμφυτη ευγένεια.

Μα ήσουν κι άλλα. Πολλά άλλα, εξίσου σπάνια. Μοναδικά σεμνός. Πάντα ήρεμος, χαμογελαστός, σεβόμενος και τον πιο νέο συνάδελφο, πρόθυμος να βοηθήσεις με τις γνώσεις και την πείρα σου. Φωνή ποτέ δεν ύψωσες, ούτε στις δύσκολες στιγμές. Μόνο τα αστεία σου – και είχες πολύ χιούμορ – και τα τραγούδια σου έλεγες μεγαλόφωνα. Μόνο τον ενθουσιασμό σου για κάποια ταινία, για κάποιο βιβλίο. Για κάποιο παράξενο στυλό που αγόραζες στα ταξίδια σου. Αυτά ήταν η πολυτέλειά σου. Πώς να ξεχάσουμε με πόση προθυμία αναλάμβανες ό,τι σου ανέθετε η ΚΟΒ του «Ρ»; Να γράψεις, λ.χ., ένα σατιρικό σκετς για μια συνεστίαση της ΚΟΒ. Να βοηθήσεις σε ένα αποκριάτικο γλέντι μας, σε κάποια εκδρομή μας. Να αναλάβεις ακόμα και τις πιο χειρωνακτικές δουλιές. Πώς να ξεχάσουμε με πόση χαρά αναλάμβανες να στήνεις κάθε χρόνο πολυήμερη έκθεση βιβλίου για την ιστορική, ιδεολογική, φιλολογική καλλιέργειά μας; Σε θυμούμαστε, να κουβαλάς αδιαμαρτύρητα, επί μέρες, με το τρένο και τα πόδια, αμέτρητες σακούλες με βιβλία. Χαιρόσουν να μας μιλάς για τα βιβλία που αγοράζαμε και πιο πολύ όταν τα διαβάζαμε και μιλούσαμε μαζί σου γι’ αυτά. Είναι και γι’ αυτές τις «μικρές» αρετές σου, που δε θα σε ξεχάσουμε πολυαγαπημένε μας, αξέχαστε σύντροφε Θανάση.

Και τέλος, ένα συγκινητικό σημείωμα, με υπογραφή τα αρχικά Τ.Δ., για τη συγγραφική πλευρά του Θανάση Παπαρήγα, που λέει χαρακτηριστικά πως δεν ήταν μόνο ένας άνθρωπος, αλλά πολλοί ταλαντούχοι άνθρωποι σε ένα σώμα κι ένα μυαλό.

«Μια μέρα ένας συγγραφέας δεν είχε τι να κάνει και σκότωσε ένα γλάρο». Κάπως έτσι ξεκινά ο Τσέχοφ στον «Γλάρο», στο αριστούργημά του. Αυτή η φράση έρχεται και επανέρχεται συνεχώς στο νου μου από την περασμένη Τετάρτη, όταν συγκλονισμένη έμαθα ότι… ένα τυχαίο αυτοκίνητο δεν είχε τι να κάνει και σκότωσε ένα μεγάλο μυαλό: το μυαλό του δικού μας αριστουργήματος, του δικού μας «Γλάρου»: του ανεπανάληπτου Θανάση Παπαρήγα.

Θα χρειαστεί πολύς χρόνος και μεγάλο ανθρώπινο δυναμικό που θα ασχοληθεί και θα προσπαθήσει να φωτίσει την πολύπλευρη προσωπικότητα του μοναδικού Θανάση Παπαρήγα.

Ο Θανάσης Παπαρήγας δεν ήταν ένας άνθρωπος, ήταν πολλοί εκλεκτοί ταλαντούχοι άνθρωποι συγκεντρωμένοι μέσα σε ένα σώμα, σε μια καρδιά. Σε ένα μυαλό. Γι’ αυτό, δεν ήταν μόνον ένας εξαιρετικός δημοσιογράφος, δεν ήταν μόνον ένας τρυφερός συνάδελφος, δεν ήταν μόνον ότι γνώριζε πολλές – τόσες πολλές που ούτε τον ακριβή αριθμό δεν κατόρθωσα να μάθω – ξένες γλώσσες, δεν είχε κάνει μόνον άπειρες μεταφράσεις σοβαρών ιστορικών βιβλίων, δεν ήταν μόνον στη συντακτική επιτροπή της ομάδας δοκιμίου της Ιστορίας του ΚΚΕ (μάλιστα έγραψε ένα μεγάλο κείμενο στο δεύτερο τόμο που θα κυκλοφορήσει σύντομα).

Δεν ήταν μόνον ένας εξαιρετικός ερασιτέχνης φωτογράφος, δεν ήταν μόνονένας επαρκής κριτικός κινηματογράφου, δεν ήταν μόνον ένας αξιοθαύμαστος ιστορικός αναλυτής. Ο Θανάσης Παπαρήγας δεν είχε μόνον θεωρήσει τις μεταφράσεις των έργων του Ενγκελς, «Πόλεμος των χωρικών στη Γερμανία» και «Αντι-Ντίρινγκ» που εξέδωσε η «Σύγχρονη Εποχή», δεν ήταν μόνονσυγγραφέας δυο εξαιρετικών βιβλίων «Το Μεξικό» και ο «Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος», βιβλία που εάν δεν έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα στο ευρύτερο κοινό οφείλεται στο χαμηλό προφίλ του και στην ασύλληπτη σεμνότητά του.

Ο Θανάσης Παπαρήγας ήταν όλα αυτά τα «μόνον» και άλλα τόσα «μόνον»,που δυο χέρια και ένα μυαλό όπως της γράφουσας δεν είναι ικανά να τα περιγράψουν. Είναι άραγε δυνατό να περιγράψεις το απερίγραπτο και το ασύλληπτο, ακόμα κι αν είναι τόσο κοντά σου;.. Οχι δεν είναι.

Εάν ο Θανάσης Παπαρήγας είχε συναίσθηση της μεγαλοσύνης του, τη στιγμή της μοιραίας πτώσης του, θα επαναλάμβανε ίσως τα λόγια του ποιητή Αντρέ Σενιέ την ώρα του αποκεφαλισμού του: «Αυτό το κεφάλι άξιζε καλύτερη τύχη»

Και επειδή είμαστε απολύτως σίγουροι, πώς κάτι τέτοιο δε θα του πέρασε από το νου, το λέμε εμείς για εκείνον «Ναι, αυτό το κεφάλι άξιζε πολύ καλύτερη τύχη».

***

Δες και αυτό:
«Ο νεαρός Έλληνας που μας έβγαλε ασπροπρόσωπους» – Η άγνωστη πρωτιά του Θανάση Παπαρήγα