Ρίτσαρντ Νίξον – ο αντικομμουνισμός ως διαβατήριο προσωπικής ανέλιξης

Ο Ρίτσαρντ Νίξον ήταν ο 37ος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου του 1913, τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, και πολέμησε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μπήκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων το 46′, αλλά αυτό που εκτόξευσε την καριέρα του ήταν η κατάδοση ενός υψηλόβαθμου δημόσιου υπαλλήλου, του Άλγκερ Χις, ως κομμουνιστή και επίορκου, στο πνεύμα του Μακαρθισμού και της αντικομμουνιστικής υστερίας της εποχής.

Το πολιτικό του άστρο ανέτειλε και σύντομα εκλέχτηκε Γερουσιαστής στην πολιτεία της Καλιφόρνια -όπου αρκετά χρόνια αργότερα θα διεκδικούσε, χωρίς επιτυχία, και τη θέση του Κυβερνήτη. Ανέβηκε γρήγορα την κλίμακα της ιεραρχίας στο Κόμμα των Ρεπουμπλικάνων και το 1952 ήταν υποψήφιος αντιπρόεδρος του Αϊζενχάουερ. Ο “Άικ” -όπως ήταν το χαϊδευτικό του αμερικανού στρατηγού- πέτυχε δύο συνεχόμενες εκλογικές νίκες, κι ο Νίξον βρέθηκε στη θέση του αντιπροέδρου για δύο τετραετίες.

Στις εκλογές του 1960, ο Νίξον πήρε το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, αλλά έχασε στο νήμα από τον Τζον Κένεντι, σε μια αναμέτρηση που έμεινε στην ιστορία για το πρώτο δημόσιο debate στην ιστορία -όπου δεν έλειψαν βέβαια οι επιθετικές αναφορές στη Σοβιετική Ένωση και τη σοσιαλιστική κοινότητα.

Ο Νίξον επανήλθε ως υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων στις εκλογές του 1968, και τις πήρε με οριακό προβάδισμα μερικών χιλιάδων ψήφων (αν και δεν είναι αυτό το καθοριστικό κριτήριο στο εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ) από τον Χάμφρεϊ, τον υποψήφιο των Δημοκρατικών. Τέσσερα χρόνια αργότερα νίκησε εύκολα και τον Μακ Γκόβερν, για να γίνει έτσι ο πρώτος άνδρας στην ιστορία των ΗΠΑ που θα έκανε δύο θητείες στη θέση του αντιπροέδρου και άλλες δύο ως Πρόεδρος των ΗΠΑ. Παράλληλα όμως θα γινόταν κι ο πρώτος που θα εξαναγκαζόταν σε παραίτηση από το αξίωμά του -για να γλιτώσει την ταπεινωτική στιγμή της καθαίρεσης.

Η δεύτερη θητεία του τερματίστηκε πρόωρα εξαιτίας του σκανδάλου Γουότερ-Γκέιτ (Watergate), που έφερε στο φως ένα δίκτυο “υδραυλικών” που παρακολουθούσε στενά τα γραφεία του Κόμματος των Δημοκρατικών. Αλλά οι συνεχιζόμενες αποκαλύψεις δύο δημοσιογράφων της Washigton Post κατέδειξαν τη σύνδεση του κατασκοπευτικού δικτύου με το Λευκό Οίκο και στενούς συνεργάτες του Προέδρου. Παρά την εναγώνια προσπάθεια να μείνει ο Νίξον στο απυρόβλητο, το βάρος των αποκαλύψεων τον εξανάγκασε σε παραίτηση, για να γλιτώσει από μια ατιμωτική καθαίρεση. Αλλά ο διάδοχός του, Τζέραλντ Φορντ, του πρόσφερε πλήρη κάλυψη και ασυλία για όλα τα αδικήματα που αφορούσαν το διάστημα της θητείας του στο Λευκό Οίκο.

Πώς έφτασαν όμως οι καίριες πληροφορίες στους δημοσιογράφους της εφημερίδας; Ο πληροφοριοδότης τους είχε την κωδική ονομασία “Βαθύ Λαρύγγι” κι όπως αποκαλύφτηκε πολλά χρόνια αργότερα, ήταν ο υποδιοικητής του FBI, Μαρκ Φελτ, που δρούσε προφανώς συνειδητά και με σαφή στόχευση. Κάτι που δείχνει με τη σειρά του, την οξύτατη σύγκρουση επιχειρηματικών συμφερόντων που εκφραζόταν σε επίπεδο κορυφής με διάφορους τρόπους -όπως είχε φανεί και με τη δολοφονία του Κένεντι, μια δεκαετία πριν. Απ’ αυτήν την άποψη, ο Νίξον στάθηκε μάλλον τυχερός…

Η θητεία του Νίξον σημαδεύτηκε από δύο ακόμα σημαντικές εξελίξεις.

Η πρώτη ήταν η πορεία του πολέμου στο Βιετνάμ, η αρχική επιλογή της κλιμάκωσης της ιμπεριαλιστικής επέμβασης των αμερικανικών στρατευμάτων που προκάλεσε αντιδράσεις και μαζικές φιλειρηνικές διαδηλώσεις, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Και τελικά, η παραδοχή της ήττας των Αμερικανών, από μια μικρή χώρα όπως το Βιετνάμ κι η απόφαση για σταδιακή αποχώρηση του αμερικανικού στρατού, το 1973. Μία σημαντική εξέλιξη, που έδειξε τη δύναμη των λαών, της διεθνιστικής αλληλεγγύης και τόνωσε διεθνώς το αντι-ιμπεριαλιστικό φρόνημα -αν και ίσως τελικά να δημιούργησε μια υπέρμετρη αισιοδοξία και αυταπάτες σχετικά με το συσχετισμό δύναμης.

Η δεύτερη εξέλιξη ήταν η προσέγγιση των ΗΠΑ με την Κίνα του Μάο κι η επίσκεψη του Νίξον στην τελευταία, που προετοιμάστηκε μέχρι την τελευταία της λεπτομέρεια από το διαβόητο Χένρι Κίσινγκερ. Η πιο διάσημη στιγμή που έμεινε στην ιστορία ήταν η χειραψία με τον πρόεδρο Μάο, αλλά το ταξίδι επισφράγιζε συνολικά μια αποφασιστική στροφή στην εξωτερική πολιτική και το ρόλο των Κινέζων -που ακολουθούσαν ήδη τη θεωρία των “τριών κόσμων”, θεωρώντας τους Σοβιετικούς ως τον πιο επικίνδυνο ιμπεριαλιστή εχθρό…

Όσο παράξενη κι αν φαινόταν τότε αυτή η συμμαχία, το βέβαιο είναι πως οι ΗΠΑ και ο Νίξον δεν έχασαν ξαφνικά τα λογικά τους, ούτε είχαν απεμπολήσει τον ακραιφνή τους αντικομμουνισμό.

Παράλληλα υπέγραψε κάποιες συμφωνίες στο πλαίσιο της ύφεσης και του αφοπλισμού και με το σοβιετικό ομόλογό του, Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Το πνεύμα αμοιβαίας καχυποψίας πάντως είναι φανερό, ακόμα και σε μια “κωμική” εκδοχή του, όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο, κατά τη διάρκεια της επίσημης υπογραφής των συμφωνιών.

Πολλά είχαν ακουστεί, επίσης, και για την προσωπική ζωή του Νίξον, τις σχέσεις του με το ποτό, τη γυναίκα του, την πνευματική του υγεία κτλ. Αυτά όμως δίνουν απλώς το “αλατοπίπερο” σε κάποιες διηγήσεις, χωρίς να προσθέτουν τίποτα στην πολιτική ουσία του πράγματος.

Ο Νίξον πέθανε σε ηλικία 81 ετών, τον Απρίλη του 94′. Η υστεροφημία του μπορεί να είναι αμφιλεγόμενη, αλλά το σίγουρο παραμένει πως υπηρέτησε πιστά το εκμεταλλευτικό σύστημα, κι αυτό του ανταπέδωσε τις υπηρεσίες του, παρέχοντάς του απλόχερα ασυλία για όλες τις κατηγορίες που τον βάρυναν.

Νίξον ανομήματα μη μονάν όψιν…